Przypisy

limonie końskie — końskie „owoce cytrynowe”; tu żartobliwie zamiast: łajna końskie. [przypis redakcyjny]

limunije (starop.) — sok cytryny, sok limoniowy. [przypis redakcyjny]

lineam (łac. forma B.lp) — linię, gałąź. [przypis redakcyjny]

lingua nativa (łac.) — językiem przyrodzonym, ojczystym. [przypis redakcyjny]

lingua usitata (łac.) — język zwyczajny. [przypis redakcyjny]

Lingwadoka — kraina Langwedocja (Languedoc) między Rodanem a Pirenejami we Francji, tak nazwana od przysłówka potakującego oc zamiast oui, używanego w północnej Francji. [przypis redakcyjny]

Linijka — rodzaj wózka, na którym się siedzi okrakiem. [przypis redakcyjny]

Linkaster — hrabstwo Lancaster w Anglii. [przypis redakcyjny]

Linkaster — Lancaster, hrabstwo w Anglii. [przypis redakcyjny]

links — [łac. links: ryś]; ostrowidz. [przypis redakcyjny]

linksmina — noworoczniki przybierały i nazwę jak Linksmine i inne mitologiczne, up. Melitele (Odyńca). Znicz jeszcze w 1903 roku wypłynął na okładkach. [przypis redakcyjny]

links — ostrowidz; [ryś]. [przypis redakcyjny]

Lin — Linos, przedhistoryczny wieszcz i poeta grecki. [przypis redakcyjny]

Lipaduza — mała wysepka na płd. od Sycylii; są tam ruiny starej wieży, którą nazywają wieżą Orlanda. [przypis redakcyjny]

Lipkowie — część Tatarów litewskich, którzy uchodząc przed prześladowaniami wynieśli się za króla Michała Wiśniowieckiego na Budziaki (dzisiejszą Besarabię) i stamtąd pod mianem Lipków lub Czeremisów z krymskimi Tatarami wpadali w granice Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

Lipkowie — Tatarzy na służbie RP. [przypis redakcyjny]

Lippa z Bolonii — córka Jakuba Ariosta, przodka naszego poety; Obizzo d'Este zakochał się w niej, wziął ją ze sobą do Ferrary i po 20-letnim pożyciu poślubił na łożu śmiertelnym (r. 1347). Bracia tej Lippy przenieśli się razem z nią z Bolonii do Ferrary. [przypis redakcyjny]

Lipski, Jan Albrycht — herbu Łada, zm. 1670. [przypis redakcyjny]

Lipski, Jan — starosta czchowski, rotmistrz powiatów czchowskiego i sandeckiego (przyszły zięć Wacława Potockiego). [przypis redakcyjny]

Lipski, Konstanty — opat jędrzejowski, zm. 1698. [przypis redakcyjny]

Liri — rzeka Garigliano w południowych Włoszech. [przypis redakcyjny]

liść — domyślnie: laurowy. [przypis redakcyjny]

liścia — lm od zbiorowej formy: liście. [przypis redakcyjny]

liściami — dziś popr. forma N. lm: liśćmi. [przypis redakcyjny]

liście (daw. forma) — r.n. [tj. to liście]. [przypis redakcyjny]

liście — [daw.] r. n. [przypis redakcyjny]

liście (daw.) — r.n. [tj. to liście; dziś: M. lp ten liść, M. lm te liście; M. lp to listowie]. [przypis redakcyjny]

liście (daw.) — r.n. [tj. to liście]. [przypis redakcyjny]

liście — [daw.] r. n. [to liście]. [przypis redakcyjny]

liście — r. n. [przypis redakcyjny]

liście — r.n. [to liście]. [przypis redakcyjny]

liście (starop.) — r.n. [tj. to liście, ono]. [przypis redakcyjny]

Lis długo (…) pełznąc niewidzialny — Lis tu jest symbolem rozmaitych odszczepieństw od Kościoła powszechnego, które na początku po kryjomu nurtując w łonie tegoż Kościoła, na jaw wybuchły. [przypis redakcyjny]

lisić się (daw., pot.) — pozbyć się (mowa o Lubomirskich). [przypis redakcyjny]

Lisi ogon nosił u spodni błazen. [przypis redakcyjny]

Lisowski, Aleksander, Józef (ok. 1575–1616) — twórca i dowódca lisowczyków, liczącego ok. 1000 ludzi ochotniczego (służącego tylko za obietnicę łupów) oddziału lekkiej jazdy pol., utworzonego w 1615 r.; Lisowski jako wódz słynny z niespodziewanych podjazdów i szybkich uderzeń na nieprzyjaciela, co przynosiło mu świetne zwycięstwa. [przypis redakcyjny]

Lissa — koło Lissy (wyspa na Adriatyku) rozgromiła flotę włoską w r. 1866 flota austriacka dowodzona przez admirała Tegetthoffa. [przypis redakcyjny]

list Aleksandra — Aleksandra Komara, brata p. Delfiny. [przypis redakcyjny]

list Alfonsa — Sierakowskiego, zięcia Sołtana. [przypis redakcyjny]

list (daw.) — liść. [przypis redakcyjny]

list do Augusta — Zamoyskiego. [przypis redakcyjny]

listek — listek cyprysu, o którym mowa w IV części Dziadów. [przypis redakcyjny]

list Hieronima — w powieści Biała Róża. [przypis redakcyjny]

list Ilnickiej — widocznie list, w którym redaktorka „Bluszczu” przyjęła rękopis do druku. [przypis redakcyjny]

Listów moich macie dosyć, a przy tym i z „Selimem” może niedługo dopłyną do końca — Selim w zupełności już nadesłany został Redakcji. [przypis redakcyjny]

list od Augusta — Augusta Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]

list Próchnickiego — znajduje się obecnie [1905; red. WL] w archiwum w Frauenburgu. Wiadomość o nim, jako też o liście do biskupa płockiego, Szyszkowskiego, z r. 1608 i wierny odpis zawdzięczam koleżeńskiej uczynności Dra A. M. Kurpiela. [przypis redakcyjny]

list przejeździ — uprawniający do przejazdu przez granicę. [przypis redakcyjny]

list rekomendowany — polecony. [przypis redakcyjny]

List (stpol.) — liść (por.: listopad). [przypis redakcyjny]

List ten charakteryzuje nastrój Pieśni Selmy Osjana. [przypis redakcyjny]

listu (…) o wystawie paryskiej — „Ateneum”, 1895. [przypis redakcyjny]

Listy do Zofii — pod tym tytułem ukazały się w 1792 r. cztery tomy listów, które więziony w Vincennes Mirabeau pisał do swojej kochanki Marii Teresy de Ruffey, żony hr. de Monnier, przebywającej w klasztorze w Gien. [przypis redakcyjny]

Listy Krasińskiego — Listy [Zygmunta] Krasińskiego do Jaroszyńskiego, wydane drukiem i wycofane z obiegu przez rodzinę poety. Niektóre listy przesłała jej Wanda w odpisie, całość obiecał Wandzie jakiś kuzyn, który widocznie spóźnił się z dotrzymaniem obietnicy. [przypis redakcyjny]

„Listy” Stefana — Wanda Żeleńska zamieściła w r. 1872 pod pseudonimem „Stefana” entuzjastyczną pracę o Narcyzie Żmichowskiej pt. Listy o pismach Gabrielli („Tygodnik Ilustrowany”). [przypis redakcyjny]

listy zastawne ziemskie — papiery wartościowe (oprocentowane pożyczki) wydawane przez instytucje kredytowe ziemskie i banki hipoteczne. [przypis redakcyjny]

Listy z Krakowa — dzieło Kremera. [przypis redakcyjny]

List z Jeny — fragment listu Karla Sanda. [przypis redakcyjny]

liszaj — choroba skóry; tu: plama porostu na korze. [przypis redakcyjny]

liszka (daw.) — lis. [przypis redakcyjny]

liszka — lis. [przypis redakcyjny]

lisztwa a. listwa (z niem. Leiste) — krajka, pasek tkaniny. [przypis redakcyjny]

lisztwa — listwa, cienka deszczułka, półka. [przypis redakcyjny]

litaniją mówisz o Najświętszej Pannie — Matka słyszała z ust śpiącego imię ukochanej: Maria, i zrozumiała je inaczej. [przypis redakcyjny]

litaury (z ukr.) — wielkie bębny, kotły. [przypis redakcyjny]

literka — drabinka u wozu. [przypis redakcyjny]

literka — drabinka u wozu wiejskiego; tu: boczna krawędź powozu. [przypis redakcyjny]

literka… półkoszek, wasążek — Żeromski określa części bryczki przy pomocy nazw odnoszących się właściwie do wozu wiejskiego, używanych przy tym w różnych znaczeniach. [przypis redakcyjny]

lithostrotum — mozaika układana z płyt kamiennych jak u nas w kościołach. [przypis redakcyjny]

Li, Tien — słowa chińskie, które oznaczają właściwie: li naturalne światło, rozum; tien niebo; oznaczają także Boga. [przypis redakcyjny]

litigia (łac.) — kłótnie. [przypis redakcyjny]

litigia (łac.) — procesy. [przypis redakcyjny]

litość i połączone z nią: sprawiedliwość i miłosierdzie są drugą stacją na drodze zaprzeczenia woli — zob. Wstęp. [przypis redakcyjny]

litości, litości — w poprzednich wyd. Bibl. Nar. nie ma powtórzenia: „litości”. [przypis redakcyjny]

Litwa jest już całkiem w przeszłości — stwierdzenie prawdopodobnie umieszczone przez autora na użytek cenzury. [przypis redakcyjny]

Litwoś geras — Właściwie: Lietuvos geras: „z Litwy baranie”, litewski baranie. [przypis redakcyjny]

litych — przetykanych złotemi nićmi. [przypis redakcyjny]

Liv. Odes. i Zof. Br. — Livio Odeschalchi i Zofia Branicka; mowa o ślubie panny Zofii Branickiej z ks. Odeschalchi. [przypis redakcyjny]

livor (łac.) — zawiść. [przypis redakcyjny]

Liw — daw. stolica ziemi liwskiej województwa mazowieckiego [obecnie wieś w pow. węgrowskim; Red. WL]; do Liwy: własc. do Liwu. [przypis redakcyjny]

liwerunek (z niem.) — dostawa. [przypis redakcyjny]

Liw — miasto na płn.-zach. od Siedlec. [przypis redakcyjny]

Lizybona — Lizbona. [przypis redakcyjny]

L. J. C. — Laus Jesu Christo (Chwała Jezusowi Chrystusowi). [przypis redakcyjny]

Loch a. Lough — jezioro lub odnoga morska. [przypis redakcyjny]

Lochy podziemne — Kleiner zwraca uwagę, że taką scenerię „chętnie wprowadzała literaturą sensacyjna”, przede wszystkim romanse grozy. Tu jednak chodzi nie tylko o wywołanie nastroju grozy. To podziemie, w którym odbywa się sąd duchów nad Henrykiem, to przecież lochy więzienne z salą tortur, nieodłączny rekwizyt feudalnego zamku-warowni. [przypis redakcyjny]

locum (łac.) — miejsce. [przypis redakcyjny]

locus fatalis (łac.) — miejsce nieszczęśliwe. [przypis redakcyjny]

Lodovico Antonio Muratori (1672–1750) — archeolog włoski, opublikował wiele tekstów pisarzy starożytnych. [przypis redakcyjny]

loggia (wł.) — portyk albo galeria, otwarta z jednej lub kilku stron. [przypis redakcyjny]

Logistylla — cnotliwa wiedźma, siostra Alcyny i Morgany. [przypis redakcyjny]

logofet (z gr.) — kanclerz. [przypis redakcyjny]

Logomachja — walka na słowa. [przypis redakcyjny]

log — przyrząd wskazujący szybkość ruchu okrętu. [przypis redakcyjny]

Lohengrin — bohater z kręgu legend o Graalu, syn Parsifala. Pospieszył z pomocą Elzie z Brabantu na łodzi, którą ciągnął po wodzie łabędź. Spopularyzowała tę postać opera (dramat muzyczny) Ryszarda Wagnera pt. Lohengrin; tam to śpiewa bohater tytułowy słynną (zwłaszcza na przełomie wieków) arię do łabędzia. [przypis redakcyjny]

Lojola — tj. jezuici. [przypis redakcyjny]

lokacja — oddawanie do klasztoru. [przypis redakcyjny]

lokacja — umieszczenie (kapitału). [przypis redakcyjny]

lokalnej — miejscowej. [przypis redakcyjny]

lokanda — miejsce, dom. [przypis redakcyjny]