Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia rzymska | niemiecki | staropolskie | turecki | włoski
Według języka: wszystkie | lietuvių | polski
Znaleziono 567 przypisów.
fason — [forma B.lp:] krój, formę. [przypis redakcyjny]
fasować (starop.) — napełniać, nabijać. [przypis redakcyjny]
fast (daw.) — przepych. [przypis redakcyjny]
fastrzyga — fastryga, ścieg, nić. [przypis redakcyjny]
faszyna — wiązki gałęzi lub chrustu służące do urządzania tam, grobli i wałów obronnych. [przypis redakcyjny]
fatalem dissidiorum, diffidentiae, discordiae civilis procellam sedare in pectoribus hominum sua mansuetudine (łac.) — uśmierzyć w sercach ludzkich łagodnością swoją zgubną burzę zatargów nieufności i niezgody obywatelskiej. [przypis redakcyjny]
fatalizm — przeznaczenie, nieunikniony rozwój zdarzeń. [przypis redakcyjny]
fatalne — złowieszcze, złowróżbne, tu: zgubne. [przypis redakcyjny]
fata — losy, przeznaczenie (lp. Fatum). [przypis redakcyjny]
Fata nas pędzą — Łukasz Górnicki (XVI w.) pisał: „Sądy Boże pędzą nas, jako wiatry na morzu okręt, a co wiedzieć, jeśli ku portowi czy ku zginieniu” (Rozmowa o elekcji). Słowa Stańczyka są stylizowane na wzór wypowiedzi współczesnych autentycznemu „błaznowi” ostatnich Jagiellonów. [przypis redakcyjny]
fata simul et semel — losy razem i naraz. [przypis redakcyjny]
fatigati (łac.) — zmęczeni. [przypis redakcyjny]
fatigatus (łac.) — zmęczony. [przypis redakcyjny]
fatto a pennello (wł.) — jak z obrazka. [przypis redakcyjny]
Faulhorn — [góra] w Alpach szwajcarskich. [przypis redakcyjny]
fauna — świat zwierzęcy. [przypis redakcyjny]
faunowie (daw. forma lm; dziś: fauny) — pół mężczyźni, pół kozły. W mit. rzym. bóstwa polne i leśne towarzyszące pasterzom. [przypis redakcyjny]
fauny — półludzie, półkozły, postacie z mit. gr.. Podobny motyw idylli pasterskiej, z jakim mamy do czynienia tu w w. 41–44, znajduje się też w Ks. 2, Pieśni II. [przypis redakcyjny]
Faust — Johann Faust (lub Fust, zm. 1466), mieszczanin z Moguncji uważany wraz z Gutenbergiem za współwynalazcę sztuki drukarskiej. [przypis redakcyjny]
Fawoni — nazwa wiosennego wiatru zachodniego (łac). [przypis redakcyjny]
Fawoniusz — łagodny wiatr zachodni, zw. też Zefirem. [przypis redakcyjny]
fawor (daw.) — przychylność. [przypis redakcyjny]
fawor (daw.) — życzliwość, łaska. [przypis redakcyjny]
fawor (daw., z łac.) — przychylność. [przypis redakcyjny]
fawor — łaska, życzliwość. [przypis redakcyjny]
faworów — łaski, względów. [przypis redakcyjny]
faworu — wziętości, przychylności. [przypis redakcyjny]
fawory (lm) — ponęty. [przypis redakcyjny]
faworyty — bokobrody. [przypis redakcyjny]
faworyty — obfite uwłosienie okalające twarz z obu stron; bokobrody. [przypis redakcyjny]
fax et tuba (łac.) — pochodnią i surmą. [przypis redakcyjny]
Febe — Febusie; Febus (Apollo) w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej. [przypis redakcyjny]
Febe (Febus) — promienny, jeden z przydomków Apollina, w mit. gr. opiekuna sztuk. [przypis redakcyjny]
Febe — księżyc (Diana, siostra Feba, czyli Apolla). [przypis redakcyjny]
Febe — księżyc (Diana, siostra Feba, tj. Apolla). [przypis redakcyjny]
Febe — siostra Apollina-Febusa, Diana (Artemis). [przypis redakcyjny]
feblik — słabość, skłonność. [przypis redakcyjny]
Feb — przydomek Apolla, boga słońca. [przypis redakcyjny]
febra — tu: choroba, objawiająca się dreszczami. [przypis redakcyjny]
februarii (łac.) — lutego. [przypis redakcyjny]
Febus — Apollo. [przypis redakcyjny]
Febus płaczliwie / Syna swojego wołał (…) żałosne siostry bursztynem płakały (…) Cygnowi łabęcie pióra wyrastały — syn Febusa jest Faeton, który nieszczęśliwą swoją jazdę po niebie przypłacił śmiercią w nurtach Padu; jego siostry Heliady zostały zamienione w topole, wydające bursztyn, a przyjaciel Cygnus w łabędzia. [przypis redakcyjny]
Febus — przydomek Apolla, boga słońca (Tytan, również u Potockiego patronujący słońcu, pochodzi z zupełnie innego rodu olbrzymów, synów Gei). [przypis redakcyjny]
Febus — słońce (przydomek Apolla, boga słońca). [przypis redakcyjny]
Federyk — Federyk Gonzaga, syn Franciszka, książę mantuański. [przypis redakcyjny]
Federyk — książę Urbinu. [przypis redakcyjny]
Fedr (a. Fedrus, właśc. Phaedrus ok. 15 – ok. 50 r. n.e.) — autor poetyckich przekładów greckich bajek Ezopa na łacinę; bohaterem bajki analogicznej do tej jest zarówno u Ezopa, jak również w przekładzie Phaedrusa sójka. [przypis redakcyjny]
feeria (z fr.) — widowisko fantastyczne, teatralne lub skomponowane na sposób teatralny. [przypis redakcyjny]
fejerwerk (z niem.) — ogień sztuczny. [przypis redakcyjny]
felcech (z niem. Feldzeichen) — pas ukośny od ramienia do biodra, służący do zawieszania broni siecznej. [przypis redakcyjny]
Feldman, Wilhelm (1868–1919) — pochodzący z rodziny żydowskiej krytyk i historyk literatury. [przypis redakcyjny]
feleton powieści — felieton, tu: powieść drukowana w odcinkach w gazecie (fr.: roman feuilleton). [przypis redakcyjny]
feliciori tempore (łac.) — w pomyślniejszych okolicznościach. [przypis redakcyjny]
felicissima notte (wł.) — najlepszej nocy! [przypis redakcyjny]
Felicja albo Moje hulanki (1776) — powieść A. R. Andrea de Nerciat. [przypis redakcyjny]
„Felicyta” Odyńca — Felicyta czyli męczennicy kartagińscy. Dramat w 5 aktach, Wilno, 1849. [przypis redakcyjny]
Feliński, Alojzy (1771–1820) — [polski poeta, dramatopisarz, teoretyk literatury]; autor tragedii pseudoklasycznej Barbara Radziwiłłówna i teoretycznej rozprawy: O wierszowaniu. [przypis redakcyjny]
fellach — chłop egipski; od arabskiego falah: orać. Nazwa stosowana do osiadłej ludności Egiptu, Arabii, Palestyny. [przypis redakcyjny]
felpa (z wł.) — tkanina jedwabna, używana dawniej do ozdoby zimowych sukien kobiecych. [przypis redakcyjny]
Felsyna — dawniejsza, etruska nazwa Bolonii. [przypis redakcyjny]
Feniks — mityczny ptak, który budował sobie w świątyni boga słońca gniazdo z mirry i spalał się w nim, aby się odrodzić z popiołów. [przypis redakcyjny]
Feniks — niezwykłe, rzadkie zjawisko. Feniks był to mityczny ptak Egipcjan, który w pewnych odstępach czasu miał przelatywać z Arabii do Heliopolis (Egipt), aby w świątyni bożka słońca spłonąć na stosie, a następnie odrodzić się z popiołów. „O nim powiadano, jakoby ze wszystkich ptaków był najpiękniejszy i jeden szczególnie w swoim rodzaju”. (P. Chompre, Słowik mytologiczny […] w polskim języku […] od ks. Dominika Szybińskiego, wyd. 2, Warszawa 1784). [przypis redakcyjny]
Feniks — ptak bajeczny, który się przez spalenie ciągle odradza. [przypis redakcyjny]
Ferant — Ferdynand Gonzaga, sławny wódz, syn Franciszka i Izabelli d'Este, brat Federyka. [przypis redakcyjny]
Ferant Hiszpan — Ferdynand II, syn Alfonsa I, króla Neapolu. [przypis redakcyjny]
Ferat — syn Lanfuzy, bohater saraceński. [przypis redakcyjny]
Ferdynand i Izabela — Ferdynand V Katolicki, król Aragonu, ożeniony z Izabelą, królową Kastylii, panował w latach 1468–1516, wypędził resztki Maurów. [przypis redakcyjny]
Ferensbachi — właśc. Farensbach. [przypis redakcyjny]
ferety — sprzączki. [przypis redakcyjny]
ferezja (z tur.) — wierzchnia suknia; tu przen.: pomówienie, oszczerstwo. Podobne użycie dalej: „w sukienkę proditionis [zdrady] obleczono” oraz np. u Zebrzydowskiego w Pismach rokoszowych: „chcąc mię w sukienkę niewdzięczności oblec”. [przypis redakcyjny]
feriantów — prowadzących protokoły. [przypis redakcyjny]
ferreus (…) fastus (łac.) — żelazny Mars depce i za nic ma złote przepychy. [przypis redakcyjny]
Ferrufin — Aleksander Ferrufino, dowódca oddziału kardynała Hipolita w nieudałym szturmie na szańce wenecjańskie. [przypis redakcyjny]
ferwor — zapał. [przypis redakcyjny]
ferwor (z łac.) — zapał. [przypis redakcyjny]
Fessa — kraina w płn. Afryce, Fez. [przypis redakcyjny]
fest — festyn, święto. [przypis redakcyjny]
Festina lente — Śpiesz się powoli (łac.) [przypis redakcyjny]
festownie — tu: jak najlepiej (por. niem. fest: mocno, porządnie). [przypis redakcyjny]
fest (starop.) — uczta. [przypis redakcyjny]
fest (starop.) — uroczystość. [przypis redakcyjny]
festyna, właśc: festyn — uroczystość. Mowa tu o okresie przygotowań do powstania styczniowego. [przypis redakcyjny]
festyn (z fr.) — zabawa. [przypis redakcyjny]
fetować — uroczyście podejmować. [przypis redakcyjny]
fetyszyzm (z portug.) — religia niektórych ludów pierwotnych polegająca na czczeniu przedmiotów (fetyszów), którym przypisywana jest moc nadprzyrodzona. [przypis redakcyjny]
Feuchtersleben Ernst (1806–1849) — austriacki poeta, eseista i lekarz. Przytoczony cytat znajduje się w jego Higienie duszy (1838), jako motto jednego z rozdziałów, z podpisem: Fryderyk Schlegel (1772–1829); wybitny niemiecki krytyk i estetyk romantyczny. [przypis redakcyjny]
feudalny — tu: wytworzony przez rycerstwo średniowieczne. [przypis redakcyjny]
feudum — lenno. [przypis redakcyjny]
feudum (z łac.) — lenno. [przypis redakcyjny]
Feuillet, Octave (1821–1890) — pisarz francuski. [przypis redakcyjny]
Feuilletowskie powieści — tzn. Oktawa Feuilleta (1821–1890), pisarza francuskiego, autora poczytnych niegdyś powieści obyczajowych drugorzędnej wartości literackiej. [przypis redakcyjny]
Fezza — miasto Fez w Maroko. [przypis redakcyjny]
fiakami — w wyd. lwowskim [z] fiokami. [przypis redakcyjny]
fiakier — dorożkarz. [przypis redakcyjny]
Fiametta — karczmareczka z Walencji. [przypis redakcyjny]
fiat lux (łac.) — niech się stanie światło. [przypis redakcyjny]
Fiat sancta voluntas Dei (łac.) — niech się stanie święta wola Boga. [przypis redakcyjny]
Fiat voluntas tua, Domine (łac.) — Niech się dzieje wola Twoja, Panie. [przypis redakcyjny]
fide, honore et conscientia (łac.) — wiarą, czcią i sumieniem. [przypis redakcyjny]
fideli opera (łac.) — rzetelną pracą. [przypis redakcyjny]
