Przypisy

nabezpieczniej (starop.) — najśmielej. [przypis redakcyjny]

nachyły (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany. [przypis redakcyjny]

nachyły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]

nachylony (starop.) — nachylony ku ucieczce, zmieszany [w szyku]. [przypis redakcyjny]

nacją (starop.) — naród. [przypis redakcyjny]

na czas (starop.) — na pewien czas, na chwilę, tymczasowo. [przypis redakcyjny]

nacz ćwiczy się (starop.) — do czego [się] sposobi. [przypis redakcyjny]

nacz (starop.) — do czego. [przypis redakcyjny]

nacz (starop.) — na co. [przypis redakcyjny]

nadać się (starop.) — [tu: nadarzyć się, przydarzyć się]; skoroć się nada : [jeśli się] nadarzy sposobność. [przypis redakcyjny]

nadany (starop.) — obdarzony. [przypis redakcyjny]

nadbladło (…) żołnierzom (starop.) — [żołnierze] zbledli nieco ze strachu. [przypis redakcyjny]

nadeprzod mieć (starop.) — [mieć] pierwszeństwo, przewagę. [przypis redakcyjny]

nad wolą* (starop.) — wbrew woli. [przypis redakcyjny]

nadziewać się (starop.) — spodziewać [się]. [przypis redakcyjny]

nadziewać się (starop.) — spodziewać się. [przypis redakcyjny]

nadziewać się (starop.) — spodziewać [się; tu: korzyści]. [przypis redakcyjny]

nadziewając się (starop.) — spodziewając się. [przypis redakcyjny]

nagi (starop.) — [tu:] bez zbroi. [przypis redakcyjny]

na grzegorze albo na wasiłki rozmyślał (starop.) — na spadki po krewnych [liczył]. [przypis redakcyjny]

na harce (starop.) — na pierwsze starcie się. [przypis redakcyjny]

na harcu (starop.) — w utarczce. [przypis redakcyjny]

najeźnik (starop.) — harcerz, wojownik. [przypis redakcyjny]

na kolebkach (starop.) — w powozach. [przypis redakcyjny]

nakowalnia (starop.) — kowadło. [przypis redakcyjny]

nakugluje się (starop.) — nażartuje. [przypis redakcyjny]

nalegać kogo (starop.) — dziś: nalegać na kogo a. na co. [przypis redakcyjny]

na liczbie nie zostali (starop.) — nie byli winni. [przypis redakcyjny]

na mą ciężką żałość (starop.) — abym ciężko żałował. [przypis redakcyjny]

na male (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]

nama (starop.; C. daw. liczby podwójnej) — mnie i tobie. [przypis redakcyjny]

namięższe (starop.) — najgrubsze. [przypis redakcyjny]

namilszy (starop.) — najmilszy. [przypis redakcyjny]

nam k woli (starop.) — dla nas. [przypis redakcyjny]

namniej (starop.) — wcale; wcale nie. [przypis redakcyjny]

Nam nie lza, jedno (starop.) — jedyne, co możemy zrobić to. [przypis redakcyjny]

na nięś się śmiała (starop.) — do niej się śmiałaś. [przypis redakcyjny]

na nogach pan (starop.) — nóg pewnych, nieutykający. [przypis redakcyjny]

na ocel (starop.) — na wszelki przypadek, jak koń na gołoledź na ocel, czyli w podkowy z bródkami okuty. [przypis redakcyjny]

na ocel (starop.) — z brodką na podkowach, by się nie pośliznąć. [przypis redakcyjny]

na oczu woyska (starop.) — zamiast niewłaściwej dzisiejszej formy: na oczach wojska (dualis [tj. liczba podwójna]: na oczu). [przypis redakcyjny]

naosobniejszy (starop.) — najlepszy. [przypis redakcyjny]

na pieczy (starop.) — na względzie. [przypis redakcyjny]

na pieczy (starop.) — w opiece (por. współczesne: mieć pieczę nad czymś). [przypis redakcyjny]

na pożartek (starop.) — [na] pośmiewisko, żart. [przypis redakcyjny]

napraszczać (starop.) — prostować. [przypis redakcyjny]

naprawić (starop.) — przyrządzić, usposobić. [przypis redakcyjny]

na przekazie (starop.) — [na] przeszkodzie. [przypis redakcyjny]

na przekazie (starop.) — na przeszkodzie. [przypis redakcyjny]

na równej rzeczy przestać (starop.) — na małej rzeczy [przestać; poprzestawać na małym; red. WL]. [przypis redakcyjny]

na równej rzeczy (starop.) — na małej rzeczy. [przypis redakcyjny]

na równym (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]

na rokowanie (starop.) — dla umów. [przypis redakcyjny]

naśladować kogo (starop.) — iść za kim; [iść w czyjeś ślady; red. WL]. [przypis redakcyjny]

na skazę (starop.) — na zgubę. [przypis redakcyjny]

nasnadniejszy (starop.) — najłatwiejszy. [przypis redakcyjny]

nastrzępiona prawda (starop.) — wymyślona rzecz. [przypis redakcyjny]

na suszy został (starop.) — był ocalony. [przypis redakcyjny]

nasuwień (starop.) — zwierzchnia szata, delia. [przypis redakcyjny]

na szańc (starop.) — na los, na niebezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]

naszladować* (starop.) — iść za kimś, iść śladem, tropić. [przypis redakcyjny]

naszychtować główkę (starop.) — umysł rozweselić. [przypis redakcyjny]

naszychtować (starop.) — napełnić. [przypis redakcyjny]

naszychtowany (starop.) — napiętnowany. [przypis redakcyjny]

na twą przyczynę (starop.) — zamiast: za twoją przyczyną; konstrukcja podobna jak w wyrażeniach: na twój rozkaz, na twój wniosek, na twoją prośbę. [przypis redakcyjny]

natwardszego (…) sęku (starop.) — ogromnej trudności (określenie przysłowiowe). [przypis redakcyjny]

na usiadkę (starop.) — na zasadkę. [przypis redakcyjny]

na wszem (starop.) — [tu:] we wszystkim. [przypis redakcyjny]

na żadny pisma (starop.) — [tu:] na nic Pismo Święte. [przypis redakcyjny]

nazchwał (starop.) — na schwał: nad miarę, nad wyraz. [przypis redakcyjny]

nędznik (starop.) — [tu:] nieszczęśnik. [przypis redakcyjny]

nędzny* (starop.) — nieszczęśliwy. [przypis redakcyjny]

nic nie są (starop.) — nic nie znaczą [broniami ręcznemi: w walce wręcz; red. WL]. [przypis redakcyjny]

niebaczny (starop.) — nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. [przypis redakcyjny]

niebaczny (starop.) — niewdzięczny. [przypis redakcyjny]

niebłagany (starop.) — nieubłagany, srogi. [przypis redakcyjny]

niechać (starop.; tu forma 3 os. lp r.ż.: niechała) — zostawić. [przypis redakcyjny]

niech sie spuka jady (starop.) — niech pęknie od jadów (tj. ze złości). [przypis redakcyjny]

niecierpliwy zwłoki (starop.) — nieznoszący opóźnienia; zniecierpliwiony zwlekaniem. [przypis redakcyjny]

niecudny (starop.) — nie najlepszy. [przypis redakcyjny]

nie dać pokój (starop.) — dziś: nie dać spokoju. [przypis redakcyjny]

nie darmo bit (starop.) — [skrócona forma od: bity; tu:] udoskonalony, wyćwiczony korzystnie. [przypis redakcyjny]

niedobyty (starop.) — nie do zdobycia. [przypis redakcyjny]

nie doczcie sobie (starop.) — nie doczyta, nie znajdzie. [przypis redakcyjny]

niedordzały (starop.) — niedojrzały. [przypis redakcyjny]

nie dostawać (starop.) — brakować. [przypis redakcyjny]

niedoszły (starop.) — niedojrzały. [przypis redakcyjny]

nie już (starop.) — jeszcze nie. [przypis redakcyjny]

niekordiaczny (starop.) — niegniewliwy. [przypis redakcyjny]

nie leda (starop.) — niezwykłym (nie lada). [przypis redakcyjny]

nie lza, jedno jej (starop.) — nie wypada jej [jak] tylko. [przypis redakcyjny]

nie lza, jedno (starop.) — nie inaczej tylko. [przypis redakcyjny]

nie lza, jedno (starop.) — nie może być, tylko. [przypis redakcyjny]

Nie lza, nie lza, jedno… (starop.) — nie można (uczynić) nic innego tylko… [przypis redakcyjny]

nie masz wymianki (starop.) — [nie ma] wyjątku. [przypis redakcyjny]

nie mierź (starop.) — nie obrzydzaj. [przypis redakcyjny]

nie mieszkaj (starop.) — [tu:] nie uchybiaj. [przypis redakcyjny]

nienadzieżny (starop.) — niespodziany. [przypis redakcyjny]

nienagrodny (starop.) — taki, który nie może być nagrodzony, wynagrodzony, naprawiony. [przypis redakcyjny]

nie nakładając (starop.) — nie łożąc. [przypis redakcyjny]