Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116720 przypisów.
petrodaktyl, właśc. pterodaktyl (z gr. pterodactylus: skrzydłopalcy) — skrzydlaty dinozaur okresu jurajskiego. [przypis edytorski]
Petro Konaszewicz-Sahajdaczny (1570–1622) — hetman kozacki, dowodził wojskami kozackimi w wielu bitwach przeciw siłom moskiewskim i tureckim. Zabiegał u królów polskich o zwiększenie limitów i przywilejów kozactwa rejestrowego. Przyczynił się do zwycięstwa Polaków nad Turkami pod Chocimiem; zmarł z ran odniesionych w tej bitwie. [przypis edytorski]
Petro Konaszewicz-Sahajdaczny herbu Pobóg (ukr. Петро Конашевич-Сагайдачний; 1570–1622) — hetman kozaków rejestrowych, uważany za jednego z najwybitniejszych wodzów kozackich. [przypis edytorski]
petrol — benzyna. [przypis edytorski]
Petrowsk — ob. Machaczkała, miasto nad Morzem Kaspijskim, stolica Dagestanu, autonomicznej republiki, wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej. [przypis edytorski]
Petrucci, Pandolfo (1452–1512) — wł. polityk, zdobył pełnię władzy w Republice Sieny, sprawował despotyczne rządy. [przypis edytorski]
Petrus (łac.) — Piotr. [przypis edytorski]
Petryjada — epicki poemat o Piotrze I Wielkim; takie utwory powstawały w XVIII i na pocz. XIX w. [przypis edytorski]
Petrzyn, czes. Petřín — kompleks parkowy w Pradze, na wzgórzu sąsiadującym z Hradczanami. Znajduje się tam m.in. powstała w 1891 r. wieża widokowa, w kilka lat po ukazaniu się Fabryki Absolutu wybudowano tam obserwatorium i największy na świecie stadion piłkarski. [przypis edytorski]
Petty, William (1623–1687) — angielski ekonomista, lekarz i filozof. [przypis edytorski]
Petuma — w Biblii hebrajskiej nie pojawia się imię żony Izmaela. [przypis edytorski]
petycja (łac. petitio) — daw. ogólnie: prośba. [przypis edytorski]
petycję do sejmu lwowskiego o zniesienie pełnomocnictwa w wyborach — od 1866 na terenie Galicji obowiązywało cenzusowe prawo wyborcze, dzięki któremu właścicielki dużych majątków, nieruchomości lub przedsiębiorstw, miały prawo głosowania, chociaż tylko za pośrednictwem męża lub pełnomocnika. [przypis edytorski]
petyhorcy — średniozbrojni kawalerzyści w wojsku litewskim. [przypis edytorski]
petyneta — cienka, delikatna tkanina jedwabna a. bawełniana, często sztywna, podobna do tiulu. [przypis edytorski]
Petzoldt, Józef (1862–1929) — niemiecki filozof zajmujący się empiriokrytycyzmem. Spopularyzował i rozwinął myśl Avenariusa. [przypis edytorski]
Petzoldt, Joseph (1862–1929) — niemiecki filozof zajmujący się empiriokrytycyzmem; spopularyzował i rozwinął myśl Avenariusa. [przypis edytorski]
peuh (fr.) — phi; wykrzyknik wyrażający lekceważenie. [przypis edytorski]
peuno (białorus.) — pewnie. [przypis edytorski]
Pewienem tego, bracie namilszy, iż panowanie nasze i upada, i stoi modlitwami kapłańskimi — Baroniusz, Annales ecclesiastici (t. 5). [przypis edytorski]
Pewien krawiec armeński odwiedzał często swego krewnego osiadłego w Montmorency — tereny schrystianizowanej w starożytności Armenii od średniowiecza pozostawały pod panowaniem dwu muzułmańskich państw: Turcji i Persji; wielu Ormian emigrowało i osiedlało się w Europie. [przypis edytorski]
pewien Lapończyk — Pierre Louis Maupertuis (1698–1759), francuski matematyk, fizyk, przyrodnik, filozof; przyczynił się do rozpowszechnienia teorii Newtona; sformułował zasadę najmniejszego działania; w latach 1736–1737 kierował wyprawą do Laponii na dalekiej północy, której celem był pomiar długości stopnia południka i sprawdzenie kształtu Ziemi: według przewidywań Newtona powinna ona być spłaszczona na biegunach, podczas gdy słynny francuski uczony Cassini utrzymywał, że jest wydłużona wzdłuż osi biegunowej; w 1746 na zaproszenie Fryderyka Wielkiego został pierwszym przewodniczącym Pruskiej Akademii Nauk; w 1752 pokłócił się z przebywającym wówczas na dworze pruskim Wolterem, który odtąd szydził z niego w swoich tekstach. [przypis edytorski]
pewien profesor (…) zafundował sobie tytuł hiszpańskiego barona — Adam Gubrynowicz vel Baron Adam Ludwig von Gubry-Gubrynowicz de Mengen (1906–2000), polski dyplomata, syn Bronisława Gubrynowicza, profesora Uniwersytetu Warszawskiego; za 20 tys. dolarów kupił tytuł barona od króla Hiszpanii. [przypis edytorski]
Pewien Rzymianin opuścił swoją żonę… — zob. Plutarch, Żywot Emiliusza Paulusa V 1. [przypis edytorski]
pewien — tu: może być pewien, może czuć się bezpieczny. [przypis edytorski]
pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]
pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]
pewna — dziś: pewne. [przypis edytorski]
pewnam (starop. forma) — skrót od: pewna [jeste]m. [przypis edytorski]
pewne dzieła sztuki trwają w czasie, np. utwory muzyczne, poematy i sztuki teatralne, inne istnieją w przestrzeni, jak np. rzeźby i obrazy — nawiązanie do koncepcji przedstawionej przez G. E. Lessinga w rozprawie Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji. Lessing, opierając się na przykładzie różnych wizerunków krzyczącego Laokoona znanych z literatury, postulował o odrębność sztuk plastycznych od poezji. [przypis edytorski]
pewne zamki mu wydzieli — Zbigniew otrzymał jakieś grody w okolicach Sieradza. [przypis edytorski]
pewnieby (starop. forma ort.) — dziś: pewnie by. [przypis edytorski]
pewnie (daw.) — tu: na pewno. [przypis edytorski]
Pewnie okręt przyszedł z Delos — Delos to mała wysepka na M. Egejskim, w starożytności uważana za miejsce urodzenia Apollina i jego bliźniaczej siostry Artemidy, stanowiła jeden z głównych ośrodków kultu tego boga. Co roku z Aten na Delos wyruszał statek z uroczystą procesją dziękczynną dla Apollina za opiekę nad ateńskim herosem Tezeuszem, który popłynął na Kretę i zabił Minotaura, uwalniając miasto od ofiar z młodzieży; w czasie nieobecności statku nie wykonywano w Atenach egzekucji (por. Platon, Fedon). [przypis edytorski]
pewnieś (…) złamała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: pewnie złamałaś. [przypis edytorski]
pewnie (starop.) — z pewnością, nieomylnie. [przypis edytorski]
pewnie — tu chyba: na pewno. [przypis edytorski]
pewnie — tu: na pewno. [przypis edytorski]
pewnie — tu: z pewnością, niezawodnie. [przypis edytorski]
pewnik — całkowicie pewna informacja. [przypis edytorski]
pewnikiem (daw.) — na pewno. [przypis edytorski]
pewnikiem (daw.) — zapewne. [przypis edytorski]
pewnikiem (gw.) — na pewno. [przypis edytorski]
Pewnikiem otrzymała zapowieść od jakiego zamorskiego króla, jako niebawem dziewosłębów przyśle — do czasu wstąpienia na tron Anna Jagiellonka nie była zamężna, wyszła dopiero w wieku 52 lat za Stefana Batorego. [przypis edytorski]
pewno (daw. forma) — dziś r.n.: pewne (hasło). [przypis edytorski]
pewno (daw.) — tu: z pewnością, niewątpliwie. [przypis edytorski]
pewno — dziś popr.: pewnie. [przypis edytorski]
pewny — dziś: pewien. [przypis edytorski]
pewny — dziś popr.: pewien. [przypis edytorski]
pewnym — tu: jestem pewien. [przypis edytorski]
peyne d'oro (daw. hiszp., dziś: peine d'oro) — złote grzebienie. [przypis edytorski]
peyotl a. pejotl — kaktus z pustyń Meksyku i południa USA zawierający psychodeliczną substancję, meskalinę; także nazwa ekstraktu z tej rośliny. [przypis edytorski]
Peyotl, la plante qui fait les yeux emerveilles (fr.) — peyotl, roślina, która wprawia oczy w zadziwienie. [przypis edytorski]
peyotl — narkotyk uzyskiwany z niektórych gatunków kaktusa. [przypis edytorski]
Peyronnet, Pierre Denis de (1778–1854) — francuski prawnik i polityk, minister sprawiedliwości (1821–1828); rozpoczynał karierę jako adwokat w Bordeaux, następnie prezes miejscowego sądu pierwszej instancji. [przypis edytorski]
Peyster, Abraham de (1657–1728) — radny i burmistrz Nowego Jorku (1691–1694), pochodzenia holenderskiego, urodzony na Manhattanie, kiedy był on kolonią holenderską o nazwie Nowy Amsterdam. [przypis edytorski]
pezo właśc. peso — grosz, drobna moneta; lm pesos. [przypis edytorski]
Pfeffer — hier: Gefahr. [przypis edytorski]
Pfeffer, Wilhelm (1845–1920) — niemiecki botanik zajmujący się fizjologią roślin. [przypis edytorski]
pfenik (daw., z niem. pfennig) — fenig, moneta niemiecka. Początkowo srebrna, ważąca 1,7 gram. Od XIII w. miasta i lokalni władcy niemieccy bili własne fenigi o różnej zawartości srebra, po 1805 wybijano fenigi wyłącznie miedziane. Od 1873 fenig stanowił 1/100 marki niemieckiej, do czasu zastąpienia marki przez euro (2001). [przypis edytorski]
Pferd (niem.) — koń. [przypis edytorski]
Pflichtbewusstsein (niem.) — poczucie obowiązku. [przypis edytorski]
Pflicht (niem.) — obowiązek. [przypis edytorski]
Pflumpf! — Plumps! [przypis edytorski]
p. f. — pod firmą. [przypis edytorski]
p. f. — post factum; po fakcie. [przypis edytorski]
p. f. — skrót od łac. post factum, tj. po fakcie. [przypis edytorski]
Pfui! Kurt, das ist schwer, ja, unmöglich (niem.) — Fu, Kurt, co za zaduch, tak, nie do wytrzymania. [przypis edytorski]
phalos — chodzi o fallus; członek męski. [przypis edytorski]
Pharus (łac.), Faros — przybrzeżna wysepka w pobliżu Aleksandrii, na której znajdowała się słynna latarnia morska, zbudowana w III w. p.n.e., jeden z siedmiu starożytnych cudów świata. [przypis edytorski]
Ph.D. — skrót od ang. Doctor of Philosophy: doktor filozofii. [przypis edytorski]
Phebus — przydomek Apolla, boga słońca; tu: słońce. [przypis edytorski]
Phebus — tu: słońce. [przypis edytorski]
Phebus właśc. Febus a. Feb (mit. gr.) — zlatynizowana forma słowa Fojbos (gr.: promienny), przydomka Apolla, boga światła i słońca, opiekuna sztuk, patrona poetów i pieśniarzy. [przypis edytorski]
phenomenologische Einstellung (niem.) — nastawienie fenomenologiczne. [przypis edytorski]
Philaletes (gr.) — miłośnik a. przyjaciel cnoty. [przypis edytorski]
Philidor, François-André Danican (1726–1795) — francuski szachista; jako praktyk znany z pokonania mistrzów angielskich i brawurowego meczu przeciwko Philippowi Stammie; jego przełomowa książka Analyse du jeu des Échecs (Analiza gry w szachy) ukazała się w r. 1749 i przez ponad sto lat była podstawowym podręcznikiem szachowym. Rousseau nie mógł jej studiować w opisywanym okresie. [przypis edytorski]
Philosophia sagax — tytuł dzieła Paracelsusa znanego też jako Astronomia Magna, wyd. w 1537 r.; Paracelsus, właśc. Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim (1493 a. 1494–1541) ur. w Szwajcarii lekarz i przyrodnik, zw. ojcem medycyny nowożytnej. [przypis edytorski]
Philosophie der Hinterthüren (niem.) — filozofia tylnych drzwi; filozofia drzwi kuchennych. [przypis edytorski]
Philosophie der Mystik. Traum als Dramaturg — „Filozofia mistyki. Sen jako dramaturg”. [przypis edytorski]
philosophus (łac.) — mędrzec, filozof. [przypis edytorski]
Phoebus — Apollo, Greek god of sun. [przypis edytorski]
Phoebus (łac.; mit. gr., mit. rzym.) — zlatynizowana forma słowa Fojbos (gr.: promienny), przydomka Apolla, boga światła i słońca, opiekuna sztuk, patrona poetów i pieśniarzy. [przypis edytorski]
Phoenix — właśc. Fojniks, bohater Iliady, opiekun Achillesa. [przypis edytorski]
Phornatus (I w. n.e.) — właśc. Lucius Annaeus Cornutus; grecki filozof, stoik, przyjaciel Persjusza, autor popularnego traktatu Theologiae Graecae compendium. [przypis edytorski]
phratry — subdivision of a tribe; marriages within it are usually prohibited. [przypis edytorski]
piąci (daw.) — pięciu. [przypis edytorski]
piąci — dziś popr.: pięciu. [przypis edytorski]
piąci (starop. forma) — pięciu (synów). [przypis edytorski]
piąciu (daw.) — dziś popr. D.lm: pięciu. [przypis edytorski]
piąciuset (starop. forma) — dziś: pięciuset. [przypis edytorski]
„piąta kuria” — nowa ordynacja wyborcza. [przypis edytorski]
piąta noc ostatniej kwadry — na dwa dni przed nowiem, tj. niecałe dwa tygodnie po pełni księżyca opisanej na początku opowiadania. [przypis edytorski]
piątego października — powinno być: piątego listopada. [przypis edytorski]
piątek, przez nieszczęsne ryby oczekiwany z rozpaczą — ponieważ piątek w tradycji katolickiej jest dniem postu, kiedy wiernym nie wolno jeść mięsa, ale można spożywać ryby. [przypis edytorski]
piąte pokolenie (…) pięćdziesiąt młodych dziewic niechcących małżeństwa — chodzi o córki Danaosa, Danaidy, które uciekając przed małżeństwem ze swymi braćmi stryjecznymi, synami Aigyptosa (brata Danaosa), przybyły z ojcem do Argos (a więc „porzuciły rozłogi” Egiptu). Wkrótce nadciągnęli za nimi synowie Aigyptosa, chcąc je zmusić do małżeństwa. Danaos zgodził się pozornie na małżeństwo córek, ale nakazał im zgładzić mężów w nocy poślubnej Córki wykonały rozkaz z wyjątkiem jednej, Hypermestry, która ocaliła męża swego, Lynkeusa. Dalekim potomkiem Lynkeusa i Hypermestry był Herakles, wybawca Prometeusza. [przypis edytorski]
piąter — dziś popr. forma D. l.mn.: pięter. [przypis edytorski]
piąterko — dziś popr.: pięterko. [przypis edytorski]
piątr — dziś popr. forma D.: pięter. [przypis edytorski]
piątr — dziś popr.: pięter. [przypis edytorski]