Kradzione → ← Dyferencja

Spis treści

Dom: 1
Przemijanie: 1

Władysław SyrokomlaGawędyO moim starym domkuGawęda

Ich sehe des Dorfes Weiden,

Des Wiesenbaches Rand,

Wo ich die ersten Freuden

Den ersten Schmerz empfand [1].

Matisson.

I

Ej za górą, za wysoką,

Stare dęby z lewéj strony —

Za dębami bawi oko,

Nadniemeński brzeg zielony. —

Z prawéj strony bagno szlakiem, —

Na bagnisku wierzba wzrasta —

A na piasku, nad chrustniakiem

Szumi sośnina kolczasta.

W parkanową wjedź ulicę —

Stary domek w ziemię gnie się —

Krzywe ściany, a na strzesie

Mchem zakwitły już dranice [2],

Widać niebo z drugiéj strony

Szczerbinami między dranic —

To mój domek pochylony,

Lecz nie oddałbym go za nic.

Tu ostrokoł tuż przy ganku,

Do ogródka mego wnijście [3] —

A w ogródku, gdyby [4] w wianku,

Bzy niewielkie, gęstoliście. —

Pod oknami mych rozwalin

Pstrzeją ziółka i kwiatuszki,

A od kwiatów idą dróżki

Do agrestu i do malin. —

Przez ostrokół widzisz pole,

Lub jak z dala Niemen płynie,

A przy gęstym ostrokole

Ul pochyły na darninie. —

To mój ogród — wszystko moje —

Choć ubogo w nim i dziko,

Sam w nim chodzę, piszę, roję,

Kopię rydlem i motyką, —

Domek — ogród — wszystko u mnie,

Jakże rzewnie, jak wesoło!

Jak uroczo, i jak dumnie

Stąd poglądam naokoło,

Czy to patrzę po płaszczyźnie,

Czy na łąki, na ostrowy,

Czy się chciwe oko wśliźnie

Między ciemny bór sosnowy; —

Czy to puścić wzrok po Niemnie

Jak rybaka z jego łódką,

Jak stąd pięknie, jak przyjemnie,

Bujać okiem wokolutko!

Mój horyzont — to jak sala —

A te lasy, to ustronie,

Te rybackie chaty z dala,

To jak sprzęty w mym salonie.

A tam w górze po lazurze

Pływa sobie chmur ułomek —

O! gdy zbierze się na burzę,

Nie wytrzyma stary domek!

Już gdy burza, zawierucha,

Mało służy dach ochrończy [5];

Już przez pułap deszcz mi plucha,

A przez ściany wiatr się sączy.

II

Stuka, puka topor w lesie,

Echo wstrząsa cisz gajową;

I mnie wieść żałośną niesie,

Że mieć będę chatę nową.

Dach nad dawną moją chatą

Ręka cieśli w próchno zwali,

I że wkrótce, w przyszłe lato,

Będę mieszkać okazaléj. —

Ach! gdy runą z tą starzyzną

Każda izba, każdy kątek,

Gdzież podzieną się [6] — wyślizną

Tyle wspomnień i pamiątek?

Czy bywało serce bije

Uniesieniem, smutkiem, strachem,

Mnie najlepiéj, gdy się skryję,

Pod zakwitłym moim dachem.

Czy bywało radość wchodzi —

Ściany echem się odezwą,

Czy to boleść — znieść ją słodziéj,

Tu i płakać było rzeźwo. —

Oto przyzba, oto ganek —

Stąd słuchamy, gdy z pobliska

Nadniemeński wychowanek,

Słowik świętą piosnkę tryska;

Czasem tęskną myśl mi poda,

Czasem rzewność tak głęboka,

Ani ujrzysz, gdy ci z oka

Łzy poleją się jak woda.

Raz… pamiętam… zachwycenie

Z rzewnym smutkiem serce burzy…

O! jak błogie i westchnienie,

Gdy je druga pierś powtórzy!

Ot mój pokój, mój różowy,

Malowany w kolor cegły, —

Och! wokoło biednéj głowy

Jakież myśli tu przebiegły!

Ot na ścianie wieniec żyta

Pamięć żniwa i dożynek. —

Oto sofa pyłem kryta —

Mój po pracy wypoczynek —

Ot mój stolik, tron potęgi,

Tam szpargałów leżą roje —

A to szafa — a w niéj księgi —

100

Zguba moja, szczęście moje!

A nad stołem, tam, wysoko —

Buja nitka pajęczyny.

W nią wlepiałem moje oko,

W lube dumań mych godziny.

105

W nią patrzałem, gdyby w tęczę,

Gdy na czole ciężar czułem

Lub gdy myśli pasmo snułem,

Wątłe, słabe jak pajęcze.

Oto komin — druh wesoły,

110

Tu wchodziły cygar dymy,

Tum fajczane trząsł [7] popioły,

Tu paliłem moje rymy. —

A ot druga izba w parze:

Lubo [8] nié ma w niej przestworu,

115

Tu bywało co wieczoru,

Chodzę sobie i cóś gwarzę.

Tu bywało, gdym znużony,

Słodkie wczasu [9] mam godziny,

W uściśnieniu lubéj żony,

120

Lub w pieszczotach méj dzieciny.

Tu kobierzec w kraśne [10] kwiaty,

Po kanapie rozpostarte,

Tutaj stolik do herbaty,

A na ścianach — Bonaparte.

125

O lubiłem w téj izdebce,

W gwarze gości tchnąć weselem,

A najbardziéj gdy się szepce

Z ukochanym przyjacielem. —

Oto pokój mój do wczasu!

130

Łoże twardsze niżli [11] cegły —

Stąd daleko od hałasu,

Tędy moje sny przebiegły.

Czasem w lubych mar osnowie,

Czasem mara myśl przelękła,

135

Ot węzgłowie [12] — w to węzgłowie,

Ej nie jedna łza zasiękła [13]!

III

Dom, PrzemijanieChatko! ściany twoje stoją,

Lecz cię wkrótce proch zagrzebie

Jaż przyrosłem tak do ciebie,

140

Ty tak wzrosłaś — w duszę moją!

Wkrótce wnijdę w nowy kątek,

Obcy sercu i pamięci —

Nic z mych wrażeń, nic z pamiątek,

Nowej strzechy nie uświęci. —

145

Tam przeniosę me cygaro,

I mój stolik, i węzgłowie;

Łacno wznowić chatkę starą,

Lecz już duszy nie odnowię.

Szukać wrażeń już nie sposób

150

Zardzawiałemi oczyma;

A w tym świecie, wśród tych osób,

Już pamiątek dla mnie nié ma. —

Już widoki z okien nowe:

Niemna okiem nie pogonię,

155

Lasów k'sobie nie przyzowę [14],

Bo te będą w innej stronie.

I mój ogród… precz te żale!

Już minęła młodość mglista. —

Cóż po sercu? po zapale?

160

Trzeba żyć już jak statysta…

Było… przeszło… cóż rozpacze?

Daj waletę [15] życiu temu!…

Chwilka… chwilka… niech zapłaczę,

Niechaj westchnę po staremu!

15 lutego 1847

Przypisy

[1]

Ich sehe des Dorfes Weiden, Des Wiesenbaches Rand, Wo ich die ersten Freuden Den ersten Schmerz empfand (niem.) — Widzę wiejskie pastwiska, obrzeża Weisenbach, gdzie doznałem pierwszych radości i pierwszego bólu; tłum. WL. [przypis edytorski]

[2]

dranice — drewniane deseczki służące do pokrycia dachu, wykonywane ręcznie z drewna drzew iglastych. [przypis edytorski]

[3]

wnijście (daw.) — wejście. [przypis edytorski]

[4]

gdyby — tu: jakby, niby. [przypis edytorski]

[5]

ochrończy — dziś: ochronny. [przypis edytorski]

[6]

podzieną się (gw.) — dziś popr.: podzieją się. [przypis edytorski]

[7]

tum (…) trząsł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: tu trząsłem. [przypis edytorski]

[8]

lubo (daw.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]

[9]

wczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]

[10]

kraśny — piękny, kolorowy. [przypis edytorski]

[11]

niżli — dziś popr.: niż a. niźli. [przypis edytorski]

[12]

węzgłowie — dziś: wezgłowie; szczytowa część łóżka. [przypis edytorski]

[13]

zasiękła — dziś popr.: wsiąkła. [przypis edytorski]

[14]

przyzowę — dziś popr.: przyzwę. [przypis edytorski]

[15]

waleta — utwór poetycki o charakterze elegijnym, wyrażający żal z powodu rozstania się z bliskimi osobami, domem czy krajem rodzinnym; z łac. vale: pozdrowienie przy pożegnaniu (bądź zdrów, żegnaj). [przypis edytorski]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Bez pomocy czytelników biblioteka przestanie się rozwijać. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wolne Lektury to skarbnica mądrości otwarta na oścież. Tu wolno czytać wszystko. Tylko od was zależy, czy podejmiecie to wyzwanie. Tu już nic nie stoi na przeszkodzie. Wolność lektury, wolność wyboru, wolność wyobraźni – twoja wolność.

Piotr Głowacki

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Przyjaciele Wolnych Lektur jako pierwsi mają dostęp do premierowych publikacji. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Zrób sobie prezent i wesprzyj Wolne Lektury – zaowocują nowymi książkami! Kliknij i dorzuć się!

Czy wiesz, że wystarczyłoby 1000 osób, udzielających nam regularnego wsparcia, żeby zaspokoić podstawowe potrzeby Wolnych Lektur? Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.