Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 452 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7347 przypisów.
bandoch a. bandos (daw.) — najemny robotnik sezonowy. [przypis edytorski]
bando (daw.) — obwieszczenie. [przypis redakcyjny]
bando (daw.) — ogłoszenie. [przypis redakcyjny]
bandoleros — zbóje. [przypis autorski]
bandolet — karabinek. [przypis redakcyjny]
bandolet — lekka strzelba z krótką lufą. [przypis edytorski]
bandolet — rodzaj krótkiej strzelby używanej przez jazdę; pierwotnie: pas noszony przez prawe ramię, na którym jeźdźcy zawieszali strzelbę, ładunki do niej lub broń białą. [przypis edytorski]
bandolet (wojsk., z fr.) — szeroki pas wojskowy noszony na ukos przez ramię. [przypis edytorski]
bandolety — karabinki. [przypis redakcyjny]
bandolet (z fr: pasek, na którym jeździec wiesza broń) — tu: lekka strzelba, używana w XVII w. przez żołnierzy jazdy, strzelająca dość celnie kulami pistoletowymi; arkebuz lub muszkiet. [przypis redakcyjny]
bandolet (z wł.) — karabinek. [przypis redakcyjny]
bandos (daw.) — najemny robotnik sezonowy. [przypis edytorski]
bandos — sezonowy robotnik rolny, sezonowy emigrant zarobkowy. [przypis edytorski]
bandos — wędrowny robotnik najemny. [przypis edytorski]
bandura — ukraiński instrument strunowy szarpany; teorban. [przypis edytorski]
bandura — ukr. instrument ludowy o wielu strunach. [przypis edytorski]
bandura (z gr.) — rodzaj lutni, trzystrunowy instrument muzyczny. [przypis redakcyjny]
bandurka, bandura — instrument strunowy często spotykany w daw. ukraińskim folklorze. [przypis edytorski]
bandurka — bandura, ukraiński ludowy instrument strunowy. [przypis edytorski]
bandurka — bandura, ukr. ludowy instrument strunowy. [przypis edytorski]
bandy — wstęgi. [przypis autorski]
bandżo a. banjo — instrument strunowy szarpany, podobny do gitary, lecz o okrągłym pudle rezonansowym, mający zwykle 4–6 strun; w niektórych regionach Stanów Zjednoczonych traktowany jak instrument narodowy. [przypis edytorski]
bandżo (banjo) — instrument strunowy szarpany, podobny do gitary, lecz o okrągłym pudle rezonansowym, mający zwykle 4–6 strun; w niektórych regionach Stanów Zjednoczonych traktowany jak instrument narodowy. [przypis edytorski]
bandzioch — brzuch. [przypis edytorski]
bandzior (gw.) — brzuchacz. [przypis autorski]
baneret (z fr. banneret) — daw. militarny tytuł feudalny przysługujący rycerzowi prowadzącemu wasali pod własną chorągwią (fr. bannière); później w Szwajcarii ranga urzędnika komunalnego. [przypis edytorski]
Bang, Hermann Joachim (1857–1912) — pisarz i eseista duński okresu modernizmu; autor powieści, m.in. Beznadziejne pokolenia (oryg. Haabløse Slægter, wyd. 1880; przykład prozy naturalistycznej), Tina (1889), Michaël (1904); Biały dwór (oryg. Det hvide Hus, tj. „Biały dom”, wyd. 1888; pełen melancholii romans, zawierający obraz dzieciństwa pisarza); opowiadań i nowel opisujących życie prowincji duńskiej Przy drodze (oryg. Ved Vejen, wyd. 1886) i in. [przypis edytorski]
ban (hist.) — w średniowieczu: zarządca prowincji (banatu) w Dalmacji; później: namiestnik Chorwacji sprawujący władzę w imieniu króla Węgier, a następnie Habsburgów. [przypis edytorski]
banhof (daw.) — dworzec. [przypis edytorski]
banhof (daw., z niem. Bahnhof) — dworzec kolejowy. [przypis edytorski]
banhof (z niem.) — dworzec kolejowy. [przypis edytorski]
banhof (z niem.) — dworzec. [przypis redakcyjny]
bania (daw., ros.) — łaźnia parowa. [przypis edytorski]
bania (daw.) — tu: kopalnia. [przypis edytorski]
bania (gw.) — kopuła. [przypis edytorski]
bania Herona — pierwowzór turbiny parowej wynaleziony przez Herona z Aleksandrii (ok. 10–ok. 70): urządzenie w postaci kuli z dwiema przeciwbieżnymi dyszami, zamocowanej na osi i podgrzewanej ogniem ze znajdującego się poniżej kotła. Rousseau wyruszył na wędrówkę z fontanną Herona, inną ciekawostką techniczną tego samego wynalazcy. [przypis edytorski]
bania — kopuła. [przypis edytorski]
banialuki — bzdury. [przypis edytorski]
banialuki — gadanie bez sensu, brednie. Wyraz wywodzi się z dzieła Hieronima Morsztyna (1580–1623) pt. Historia ucieszna o zacnej królewnie Banialuce…, zawierającego rozwlekłą, niesamowitą, niewiążącą się logicznie akcję, która przez swą bezsensowność przeszła w przysłowie. [przypis redakcyjny]
banialuki — głupoty, brednie. [przypis edytorski]
bania — tu: dynia. [przypis edytorski]
bania — tu: kopuła cerkwi o charakterystycznym kształcie. [przypis edytorski]
banicja — kara wygnania z kraju. [przypis edytorski]
banicja — wygnanie. [przypis edytorski]
Banio właśc. Bagnio — Ferarczyk, poświęcił mu Ariost jedną z swych satyr. [przypis redakcyjny]
banita — wygnaniec. [przypis edytorski]
banita (z łac.) — człowiek skazany na wygnanie, wygnaniec. [przypis edytorski]
banit — dziś: banita, skazany na wygnanie. [przypis edytorski]
banit — dziś popr. forma M. lp: banita. [przypis edytorski]
banitem — dziś popr. forma N. lp: banitą; banita: wygnaniec, osoba za jakieś przestępstwo skazana na wygnanie. [przypis edytorski]
banitem — dziś popr. forma N. lp: banitą. [przypis edytorski]
banitem — dziś popr. forma N. lp: banitą. [przypis redakcyjny]
Banitować — skazywać na banicję, wygnanie. [przypis edytorski]
banit (z łac.) — dziś popr.: banita; człowiek skazany na wygnanie, wygnaniec. [przypis edytorski]
banit (z łac.) — dziś popr. banita, wygnaniec. [przypis edytorski]
bankajz — żelazny hak wbijany w ścianę, używany w robotach blacharskich, kowalskich i ślusarskich, wiążący z sobą inne elementy konstrukcji w sposób uniemożliwiający ich przesunięcie lub obrót. [przypis edytorski]
Bankgasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
bankierowie na walne jarmarki — kontrakty, wielkie doroczne zjazdy szlachty dla dokonywania transakcji handlowych. Na kontraktach bywali również przedstawiciele bankierów warszawskich, zwanych także wekslarzami. [przypis redakcyjny]
bankier — tutaj: gracz, trzymający bank czyli pulę. [przypis redakcyjny]
bankiet w Guildhall — doroczny bankiet wydawany przez lorda majora (burmistrza) Londynu w ratuszu miejskim. [przypis edytorski]
Bankiety, które Nina wielkiego synowie / I perscy (…) czynili królowie — Królowie asyryjscy (zwłaszcza ostatni z nich Sardanapal), „Nina synowie”, i późniejsi królowie perscy słynęli z gnuśności i zbytków. [przypis redakcyjny]
Banko — bohater Makbeta Williama Shakespeare'a. [przypis edytorski]
bankocetel (z niem.) — banknot. [przypis edytorski]
bankocetla (daw., z niem. Bankzettel) — banknot. [przypis edytorski]
bankocetle — banknoty. [przypis redakcyjny]
bankocetle (z niem.) — banknoty. [przypis edytorski]
bankocetle (z niem.) — pierwsze pieniądze papierowe, wprowadzone w XVIII w. w Czechach; banknoty. [przypis edytorski]
Bank of England (ang.) — wybrzeże Anglii. [przypis edytorski]
Banko, lady Makbet — bohaterowie dramatu Szekspira pt. Makbet. [przypis edytorski]
banko — prawdop. odpowiednik pokerowego „sprawdzam”. [przypis edytorski]
bankowa ceduła — banknot. [przypis edytorski]
bank pobożny (w oryg.: wł. monte di pietà) — lombard dobroczynny, instytucja udzielająca ubogim nieoprocentowanych pożyczek pod zastaw. [przypis edytorski]
bankrot — bankrut. [przypis edytorski]
bankrut (daw.) — osoba, która straciła znaczenie i wpływy; tu: przen. [przypis edytorski]
banksja, łac. Banksia (biol.) — rodzaj wiecznie zielonych drzew i krzewów z Australii. [przypis edytorski]
bannitem — dziś: banitą. [przypis edytorski]
bannitem — dziś popr.: banitą. [przypis edytorski]
bannitus (łac.) — wygnany, skazany wyrokiem sądu na wygnanie; tu M. lm banniti. [przypis edytorski]
Bano de la Cava — ruiny starożytnego kąpieliska w Toledo. [jest to wieża nad rzeką Tag, broniąca dawnego, nieistniejącego obecnie mostu; wg legendy objaśniającej przyczyny upadku wizygockiego królestwa Toledo i muzułmańskiej okupacji Półwyspu Iberyjskiego w tym miejscu wizygocki król Roderyk zobaczył kąpiącą się w rzece Florindę La Cava, piękną córkę hrabiego Don Juliána, i wziął ją siłą; stąd nazwa, oznaczająca „kąpiel Cavy”; red. WL] [przypis autorski]
bant a. banta — kilkuwarstwowy pas płótna stanowiący wzmocnienie na krawędziach, rogach i w poprzek żagla. [przypis edytorski]
bantamki — karłowata rasa kury domowej, hodowana jako ptak ozdobny. [przypis edytorski]
Bantamu, dziś Banten — miasto portowe i prowincja w Indonezji, obiekt częstych walk między państwami kolonialnymi. [przypis edytorski]
bant (daw.) — belka wzmacniająca krokiew. [przypis edytorski]
bant — tu: wspornik zwiększający wytrzymałość półek. [przypis edytorski]
bant — wspornik. [przypis edytorski]
banuję (gw.) — żałować, tęsknić. [przypis edytorski]
banyan (ang.) — banian, figowiec bengalski, gatunek potężnego drzewa figowego o bardzo rozłożystej koronie; narodowe drzewo Indii, w religiach indyjskich uważane za święte. [przypis edytorski]
Banyana — popr. banyan; nie jest to jednak nazwa ludu czy plemienia, ale używane na zachodnich wybrzeżach Oceanu Indyjskiego określenie kupców z Indii, wyróżniających się strojem, obyczajami i religią. [przypis edytorski]
banzaj — japońskie życzenia długiego życia. [przypis edytorski]
baobab — drzewo rosnące w Afryce; występuje w powieści W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza. [przypis edytorski]
baon — skrót od „batalion”, jednostka organizacyjna wojska licząca ok. 700 żołnierzy, złożona z kilku kompanii. [przypis edytorski]
baon (wojsk.) — nazwa skrócona batalionu, jednostki organizacyjnej wojska liczącej ok. 300–700 żołnierzy. [przypis edytorski]
Bapaume — miejscowość ok. 20 km na płd. od Arras. [przypis edytorski]
Baphomet — bóstwo rzekomo czczone przez zakon templariuszy wedle niechętnej im propagandy. [przypis edytorski]
baptyści — protestancka grupa wyznaniowa powstała na pocz. XVII w., akcentująca indywidualizm w relacji do Boga, uznająca Biblię za jedyny autorytet w sprawach wiary i ograniczająca praktykę chrztu (gr. baptismos) do osób świadomych tego aktu. [przypis edytorski]
Baptysta Fulgozjusz — doża wenecki (1478–1483), napisał księgę o niezwykłych wypadkach śmierci. [przypis tłumacza]
baptysterium (archit.) — chrzcielnica, budowla przeznaczona do wykonywania obrzędu chrztu. [przypis edytorski]
barabański — sumiasty. [przypis edytorski]
Barabasz, Iwan (zm. 1648) — pułkownik czerkaski wojsk zaporoskich; uczestnik wojen polsko-tureckich, walczył pod Cecorą (1620) i pod Chocimiem (1621). [przypis edytorski]
Barabasz — w księgach Nowego Testamentu: przestępca winny ciężkiej zbrodni, współwięzień Jezusa, głosem ludu uwolniony od kary ukrzyżowania. [przypis edytorski]
