ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
dulce cum utili (łac.) — przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]
dulcedine (łac.) — ujęci słodyczą. [przypis redakcyjny]
dulcedo (łac.) — słodycz, ponęta. [przypis redakcyjny]
dulcem recordationem (łac.) — dosł.: w słodkiej pamięci; w miłym wspomnieniu. [przypis redakcyjny]
dulces (hiszp.) — słodycze. [przypis edytorski]
dulces moriens reminiscitur Argos — Cytacja z Eneidy: „Niech umierając wspomina słodkie Argos”. [przypis autorski]
dulces — słodycze. [przypis autorski]
Dulcior est fructus post multa pericula ductus (łac.) — Słodszy jest owoc uszczknięty po wielu niebezpieczeństwach. [przypis tłumacza]
dulcis locus patriae (łac.) — słodka ziemia ojczysta. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodka pamięć. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodkie wspomnienie. [przypis edytorski]
Dulcissima Dolores mia! (hiszp.) — Moja najsłodsza Dolores! [przypis edytorski]
Dulcyn — braciszek zakonny; umknął po kryjomu i wstąpił w rolę zapaleńca religijnego, wmawiając w lud łatwowierny, że on jest rzeczywistym apostołem bożym. W r. 1305 w górach Nowary założył sektę znaną odtąd pod imieniem dulcynów. Dulcyn w krótkim czasie zebrał z tysiąc zwolenników około siebie, lecz ścigany przez wojsko biskupa miasta Vercelli schwytany został w górach Nowary razem ze swoją żoną i z nią [w:] 1307 r. żywcem spalony na rynku tegoż miasta. [przypis redakcyjny]
Dulcynea — bohaterka powieści Don Kichote Miguela Cervantesa, kochana przez głównego bohatera. [przypis edytorski]
Dulcynea — ukochana Don Kichota, tytułowego bohatera powieści Miguela Cervantesa. [przypis edytorski]
Dulcynea — ukochana Don Kichota; w jego wyobraźni — piękna i subtelna dama, w rzeczywistości brzydka i ordynarna chłopka. [przypis redakcyjny]
Dulcynea — ukochana Don Kichota, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea — wyimaginowana księżniczka Don Kichota, bohatera-wariata z powieści Miguela de Cervantesa; w rzeczywistości wiejska dziewka o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea z Tobosco — ukochana Don Kichota, bohatera powieści Miguela de Cervantesa, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea z Toboso — ukochana Don Kichota, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
dulczyć (gw.) — ślęczeć, trudzić się. [przypis edytorski]
dulczyć (gw.) — siedzieć gdzieś z obowiązku. [przypis edytorski]
du lebst noch (niem.) — ty jeszcze żyjesz. [przypis edytorski]
dulec — papieros. [przypis edytorski]
Dulfus, Stanisław (1762–1847) — polski pułkownik, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
Dulichion — wyspa sąsiadująca z Itaką. [przypis edytorski]
Du lieber Gott! Es ist ja schon zehn Uhr (niem.) — Boże kochany! Jest już przecież dziesiąta godzina. [przypis redakcyjny]
Du liebst mich (niem.) — Kochasz mnie. [przypis edytorski]
dulka — element łodzi wiosłowej w postaci ruchomego pierścienia lub widełek przymocowanych do burty, służący do utrzymywania wiosła w odpowiedniej pozycji. [przypis edytorski]
dulki — kołki w burcie na wiosło. [przypis autorski]
dul — papieros. [przypis autorski]
Dulska — niezamierzona zbieżność z nazwiskiem bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej Moralność pani Dulskiej, który powstał niemal 20 lat później. [przypis edytorski]
dulskie… głosy — tytułowa bohaterka komedii Moralność pani Dulskiej (1907) Gabrieli Zapolskiej to typ obłudnej, ograniczonej i krzykliwej drobnomieszczanki. [przypis redakcyjny]
Du, Lumpenhund. Vater? Das macht nichts. Ein Schuss, ein Mensch… es ist aus mit ihm (niem.) — Ty szmato. Ojciec? To nic nie znaczy. Jeden strzał, jeden człowiek… już po nim. [przypis edytorski]
Duma — Duma o hetmanie, dzieło Żeromskiego z 1908 roku. [przypis edytorski]
Duma (…) Gdy w Madianie grzmiał miecz Gedeona — Dumna tutaj jest, zdaje się, złośliwość ludzi światowych, którzy radzi obracają w śmieszność wysiłki ascetyzmu. [przypis tłumacza]
Dumain: Odkryj tekst jaki, jakie prawo stare. Longaville: I diabła jakim oszukaj fortelem — w późn. wyd. tłumaczenie zweryfikowano, dodając jeden wers i odmiennie przypisując postaciom: „Dumain: Właśnie! na grzech nasz wynajdź jakie ziele. Longaville: Odkryj tekst jaki, jakie prawo stare i diabła jakim oszukaj fortelem”. [przypis edytorski]
duma (lit.) — epicki utwór o tematyce historyczno-bohaterskiej, zawierający motywy balladowe; smutna pieśń. [przypis edytorski]
dumami ognie rozpala — w myślach zapala ognie. [przypis edytorski]
Dumanet — zabawny typ żołnierza, spopularyzowany we Francji przez karykatury i utwory sceniczne; po raz pierwszy ukazuje się w wodewilu braci Cogniard Trójkolorowa kokarda, granym w r. 1831. [przypis redakcyjny]
Dum annus (…) ingeminabit (łac.) — Gdy z trzech szóstek rok się składa,/ A Marek święcone śniada,/ W Boże Ciało Jan przypada,/ Jan Kazimierz tron zasiada,/ Wtedy Polsce biada, biada! [przypis redakcyjny]
Duma o Hetmanie — poemat historyczny Stefana Żeromskiego z 1908 r. [przypis edytorski]
duma o Żółkiewskim ze Śpiewów Niemcewicza — Duma o Żółkiewskim z cyklu Śpiewów historycznych (wyd. 1816) Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841), skomponowanych w celach dydaktycznych, przedstawiających wyidealizowaną wizję historii Polski, opublikowanych dla większej atrakcyjności „z muzyką i rycinami” i będących rodzajem podręcznika historii do recytowania lub śpiewania. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. W pierwszych dwóch Dumach (od kwietnia 1906 do czerwca 1907) dominowali posłowie o poglądach liberalnych i socjalistycznych; izby te zostały rozwiązane przez cara. Wybory do trzeciej odbyły się w listopadzie 1907 przy zmienionej ordynacji wyborczej, ograniczającej poprzez system kurialny reprezentację robotników, chłopów i nierosyjskich narodowości Imperium, wskutek czego wyłoniono skład dużo bardziej konserwatywny i przychylny absolutyzmowi. [przypis edytorski]
duma — rodzaj smutnej pieśni. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis redakcyjny]
Dumas, Aleksander (ojciec) (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (syn) (1824–1895) — syn pisarza Aleksandra Dumasa, autor m. in. powieści Dama kameliowa. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksandre (1824–1895) — pisarz i dramaturg francuski lub jego ojciec, Alexandre Dumas (1802–1870), także pisarz i dramaturg. Z dalszego kontekstu wynika, że chodzi raczej o Dumasa-syna. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, m.in. Trzej muszkieterowie oraz Hrabia Monte Christo. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; brał udział w rewolucji francuskiej z 1830 roku i walce o niepodległość Włoch; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, np. Trzej muszkieterowie (1844). [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych; w 1848 zasłynął Damą kameliową, po której powstały komedie, np. Półświatek, Cudzoziemka. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych. [przypis edytorski]
Dumas fils — Dumas syn. [przypis edytorski]
Dumas, Jean Baptiste (1800–1884) — chemik francuski, profesor Sorbony, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Dumas — niestety, nie udało się ustalić, czy chodzi o Alexandre'a Dumasa ojca (1802–1870) czy syna (1824–1895). [przypis edytorski]
Dumas, René-François (1753–1794) — prawnik, polityk, wiceprzewodniczący Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]
duma — tu: dumanie, myśli. [przypis edytorski]
duma — tu: smutna, elegijna pieśń. [przypis edytorski]
duma — tu: utwór epicko-liryczny osnuty wokół wydarzeń historycznych i opiewający zwykle słynną postać; duma zawiera motywy balladowe, charakterystyczny jest dla niej nastrój elegijny; gatunek wywodzi się z średniowiecznego gatunku pieśni wyrażającej żal po rycerzu. [przypis edytorski]
Du Maurer? (niem.) — ty murarz? [przypis edytorski]
Du Maurer, verfluchter Spitzbube? (niem.) — Tyś murarz, hultaju przeklęty? [przypis edytorski]
duma (z ukr.) — liryczno-epicka pieśń o życiu Kozaków, o tematyce historyczno-bohaterskiej lub obyczajowej. [przypis edytorski]
Dum (…) bacillo — Iuvenalis, Satirae III, 26. [przypis tłumacza]
dumbas — łódź rzeczna, prom. [przypis redakcyjny]
dumca (daw.) — pyszałek; postępowaniem takim zasłynął później Tyzenhaus, podskarbi wielki litewski za Stanisława Augusta (upadł w r. 1780). [przypis redakcyjny]
dum Capitolium (łac.) — dopóki Kapitol (Horacy, Pieśni III, 30). [przypis edytorski]
dum-dum — pocisk karabinowy powodujący rozległe rany szarpane. [przypis edytorski]
dumę, którą (…) powziąłeś o sobie, spojrzej (…) sobie na nogi, to spuścisz ten ogon — odwołanie do pawia jako symbolu dumy oraz jako uosobienia połączenia świetnych pozorów i niepięknej treści; popularne powiedzenie: paw płacze patrząc na swe nogi (wg ind. legendy paw zamienił się na nogi na czas konkursu tańca z podstępną przepiórką, która potem uciekła nie oddając mu pożyczonych nóg), por. także: „Pawie, pojrzyj na swe nogi, gdy roztoczysz ogon drogi”; wezwanie do ukorzenia się, opamiętania w nieuzasadnionej dumie. [przypis edytorski]
dumę Szkota i Anglika, której za ciasne ich ziem pogranicze — Długie i zacięte walki pobudzone nienawiścią rodową między Anglią a Szkocją, jakie wrzały na początku XIV wieku. [przypis redakcyjny]
du mercure (fr.) — rtęć. [przypis edytorski]
dum fierent — gdy już były (zrobione, gotowe); w niemieckim oryginale: robienie, praca (das Machen). [przypis edytorski]
Dum (…) hora (łac.) — „Nim się wypłaci myto, nim wyprzęnie muły,/ Cała godzina mija” (Horatius, Satirae, I, 5, 11; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
dumieje — dziś popr. forma: zdumiewa. [przypis edytorski]
Dum (…) impellitur — Terentius, Andria I, 6, 32. [przypis tłumacza]
dumka (daw.) — wymysł, mniemanie. [przypis edytorski]
dumka — ludowa ballada. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — pieśń. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl, pomysł; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumki Bohdana — tęskne ludowe ballady ukraińskie Józefa Bohdana Zaleskiego (1802–1886), przedstawiciela tzw. szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. [przypis edytorski]
dummes Tier (niem.) — głupie bydlę (dosł.: zwierzę). [przypis edytorski]
Dumme, verfluchte Polin (niem.) — głupia, przeklęta Polka. [przypis edytorski]
dumna była na co — dziś popr.: dumna była z czego. [przypis edytorski]
dumna filozofia lub zaślepiony stronniczością umysł widzi w nich tylko szczęśliwych oszustów — zwrócone przeciw Wolterowi. [przypis tłumacza]
Dumna i święta Wolności! Gdyby ci biedacy mogli cię poznać, gdyby wiedzieli, za jaką cenę nabywa się ciebie i zachowuje… — wolność określa Russo w Umowie społecznej 1, 8, jak następuje: „Człowiek traci przez umowę społeczną wolność naturalną i nieograniczone prawo do wszystkiego, co go nęci, a co może osiągnąć; zyskuje zaś wolność społeczną i własność wszystkiego, co posiada. By nie zmylić się w tych kompensacjach, trzeba dobrze odróżnić wolność naturalną, która ma granicę tylko w siłach jednostki, od wolności społecznej, którą ogranicza wola powszechna; tudzież posiadanie, które jest tylko skutkiem siły, względnie prawem tego, kto pierwszy rzecz zajął, od własności, która może się gruntować tylko na jakimś pozytywnym tytule. Można by jeszcze dorzucić do korzyści stanu społecznego wolność moralną, dzięki której jedynie człowiek staje się naprawdę panem samego siebie; albowiem niewolą jest pobudzanie przez sam instynkt, a wolnością posłuszeństwo prawu, które się samemu sobie przepisało. Ale już i tak za dużo powiedziałem w tym przedmiocie, a nie zajmuję się tutaj filozoficznym znaczeniem słowa wolność”. [przypis redakcyjny]
dumnym maksym swoich składem — sens: swoimi dziełami, pełnymi umoralniających maksym. [przypis edytorski]
du mois de miel! (fr.) — miodowego miesiąca. [przypis edytorski]
Dumont d'Urville (…) ocalał śród lodowców (…) aby zginąć marnie w pociągu kolei żelaznej — w 1842 r., nie mogąc wydostać się z zamkniętego wagonu, w którym wybuchł pożar. [przypis redakcyjny]
Dumoulin, Pierre (1568–1658) — pastor i słynny teolog protestancki we Francji. [przypis tłumacza]
Dumourier, właśc. Dumouriez, Charles François Duperier (1739–1823) — fr. generał z czasów Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Dumourier — własc. Charles François Dumouriez (1739–1823), generał francuski, jeden z dowódców konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
du mouvement (fr.) — ruchu. [przypis edytorski]
dumping (ekonom.) — taktyka polegająca na sprzedaży swoich produktów po cenach niższych niż obowiązujące na rynku (w skrajnym przypadku niższych od kosztów produkcji); celem może być wyeliminowanie konkurencji, podbicie nowego rynku itp. [przypis edytorski]
dumping — termin z dziedziny ekonomii; taktyka polegająca na sprzedaży swoich produktów po cenach niższych niż obowiązujące na rynku (w skrajnym przypadku niższych od kosztów produkcji); celem może być wyeliminowanie konkurencji, podbicie nowego rynku itp. [przypis edytorski]
Dum (…) senectus — Horatius, Epodes, XIII, 7. [przypis tłumacza]
Dum (…) senectus — Vergilius, Aeneida, V, 415. [przypis tłumacza]
