Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
Eliab — postać biblijna ze Starego Testamentu, najstarszy syn Jessego, brat Dawida. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński filozof kultury, historyk religii i religioznawca, koncentrujący się na badaniach porównawczych dotyczących archetypów religijnych; opisywał człowieka terminem homo religiosus. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński historyk religii, religioznawca, indolog, filozof kultury, eseista, pisarz i dyplomata; autor m.in.: Traktatu o historii religii (Traité d'histoire des religions, 1949), Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym (Images et symboles. Essais sur le symbolisme magico-religieux, 1952), Sacrum i profanum. O istocie religijności (Le Sacré et le Profane, 1956), Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne (Initiation, rites, sociétés secrètes, 1959), Historia wierzeń i idei religijnych (Histoire des croyances et des idées religieuses, t. I–III, wyd. 1976–1983) oraz wielu publikacji na temat jogi. [przypis edytorski]
Elia Eudoksja (zm. 404) — cesarzowa bizantyńska jako żona Arkadiusza. [przypis edytorski]
Eliasz (bibl.) — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w północnym państwie Izraela, urodzony w Tiszbe, słynący z cudów; na polecenie Boga skrył się na pustkowiu nad potokiem Kerit, gdzie kruki przynosiły mu pożywienie (1 Krl 17, 2–6); miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie; w eschatologii żydowskiej oczekiwano, że Eliasz powróci z nieba, by obwieścić Dzień Sądu Ostatecznego i nadejście Mesjasza. [przypis edytorski]
Eliasz, fałszywi prorocy — Patrz fragm. poprzedni. [przypis tłumacza]
Eliasz (IX/VIII w. p.n.e) — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliaszowe ustawy — reguła zakonu karmelitów, założonego przez Eliasza. [przypis redakcyjny]
Eliasz — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliasz-Radzikowski, Walery (1840–1905) — malarz, twórca obrazów historycznych i rodzajowych, znawca folkloru góralskiego, autor publikacji: Ubiory w Polsce oraz Ilustrowany przewodnik do Tatr. [przypis edytorski]
Eliazar ben Hurkanus a. Eliazar ben Hyrkanus a. Eliazar ha-Gadol — kohen, jeden z czołowych tannaitów z przełomu I i II w. Członek Sanhedrynu. Zyskał sławę wielkiego uczonego i nauczyciela, posiadał własną akademię w Lod; jego uczniem był Rabbi Akiba. Pod koniec życia został oskarżony o herezję i usunięty z Sanhedrynu. Mimo to jest bardzo często cytowany w Misznie i Talmudzie. [przypis edytorski]
eliberować się (z łac.) — uwolnić się. [przypis edytorski]
eliberować — uwolnić. [przypis redakcyjny]
elibrowane — uwolnione. [przypis redakcyjny]
Elida — górzysta kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina na zachodnim Peloponezie; górzysta Itaka niezbyt dobrze nadawała się do hodowli zwierząt. [przypis edytorski]
Elida — stolica zachodniej kończyny Peloponezu, tegoż imienia. [przypis tłumacza]
Elida — zach. część Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — zachodnia część Peloponezu między Achają a Mesenią, od wschodu graniczy z Arkadią. Po bitwie pod Leuktrami także Elejczycy łączą się z Beotami. Ksenofont musiał wtedy uciekać ze Skilluntu, by nie dzielić losu innych przyjaciół Agesilaosa. [przypis tłumacza]
Elidzie — Ἠλείοις, Elidyjczykom [mieszkańcom krainy na zachodnim Peloponezie, której jednym z głównych miast była Olimpia, słynna z igrzysk panhelleńskich; red. WL]. [przypis tłumacza]
Eli, Eli, Lama Sabachtani! (hebr.) — Panie, Panie, czemuś mnie opuścił. [przypis redakcyjny]
Eli-Eli-lama sabachtani (z hebr.) — Boże, mój Boże, czemuś mnie opuścił; słowa, które miał wypowiedzieć Jezus z Nazaretu przed śmiercią na krzyżu. [przypis edytorski]
Eli, eli, lama sabachthani (aramejski) — Boże mój, Boże, czemuś mnie opuścił; wg. Ewangelii Mateusza i Marka ostatnie słowa Jezusa wypowiedziane przed śmiercią na krzyżu (Mt 27, 46 oraz Mk 15, 34). [przypis edytorski]
Eli — Eli lamma sabathani. Słowa wyrzeczone przez Chrystusa umierającego na krzyżu. [przypis redakcyjny]
Eliezar a. Eliezer (rel.) — Eliezer z Damaszku, początkowo uważany za spadkobiercę Abrahama, w rzeczywistości syn jednego z jego sług i także sługa pierwszego żydowskiego patriarchy. [przypis edytorski]
Eliezer bar Josi a. Eliezer ben Josi — tannaita czwartej generacji; uczeń rabbiego Akiby; zanany głównie z listów, które po sobie pozostawił. [przypis edytorski]
Eliezer — sługa Abrama, demasceńczyk (Rdz 15,2–3). [przypis edytorski]
Eliezer — sługa biblijnego patriarchy Abrahama. [przypis edytorski]
Elihu w onej rozmowie, którą miał z Jowem — Jb 34, 30; Jow = Hiob. [przypis edytorski]
Elijasza — Eliasza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Eliki — dziś: Ediki, ok. 15 km na płd. od jeziora Barombi Mbo. [przypis edytorski]
Eliksir, Lunaria major — Terminy alchemiczne. [przypis tłumacza]
el ilustrador del genero humano — ilustrator rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]
eliminować z ksiąg — tj. z ksiąg publicznych: grodzkich, miejskich itp. [przypis redakcyjny]
Eliot, George (pseud.), właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka, należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, autorka powieści realistycznych. [przypis edytorski]
Eliot, George, właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka, autorka powieści realistycznych. [przypis edytorski]
Eliot, Tomas Stearns (1888–1965) — anglojęzyczny poeta modernizmu, laureat Nagrody Nobla (1948), autor m. in. poematu Ziemia jałowa (1922). [przypis edytorski]
elipsa — figura retoryczna polegająca na pominięciu jakiegoś wyrazu lub kilku wyrazów w zdaniu lub wyrażeniu. [przypis edytorski]
elipsa — figura retoryczna polegająca na usunięciu ze zdania jakiegoś słowa. [przypis edytorski]
elipsoida — bryła powstała przez obrót połowy elipsy wokół krótszej osi. [przypis edytorski]
Elis a. Elida — starożytne miasto-państwo w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elis — inaczej: Elida; greckie nazwy rodzaju żeńskiego zakończone na -is spolszcza się, używając zamiast niej końcówki -ida (lub -yda), niekiedy jednak używa się form z oryginalną końcówką: Elis-Elida, Iris-Iryda, Thetis-Tetyda. [przypis edytorski]
Elissa — pierwotne imię Dydony; Dydoną nazwano ją w Kartaginie. [przypis edytorski]
elixir d'amour (fr.) — eliksir miłości. [przypis edytorski]
Elizabeta — Elżbieta Gonzaga, siostra margrabiego Franciszka, żona Gwidobalda I, księcia Urbinu. [przypis redakcyjny]
Eliza — żona Zygm. Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
Eliza — Zygmuntowa Krasińska. [przypis redakcyjny]
elizejskie cienie — dusze zmarłych, które wg mit. gr. miały przebywać po śmierci na Polach Elizejskich. [przypis redakcyjny]
Elizejskie Pola — miejsce pośmiertnego pobytu wybranych dusz. [przypis edytorski]
Elizejskie Pola (mit. gr.) — część Hadesu, miejsce szczęśliwości, w którym przebywają po śmierci dusze ludzi zacnych, dobrych za życia, bohaterów; także: Elizeum. [przypis edytorski]
elizejski (mit. gr.) — od: Pola Elizejskie, kraina wiecznej szczęśliwości. [przypis edytorski]
elizejski — właściwy dla Pól Elizejskich, wg mit. gr. szczęśliwego miejsca, w którym po śmierci przebywają dusze ludzi, którzy na to zasłużyli swoim życiem. [przypis edytorski]
elizejski — właściwy dla Pól elizejskich, wg mit gr. szczęśliwego miejsca, w którym po śmierci przebywają dusze ludzi, którzy na to zasłużyli swoim życiem. [przypis edytorski]
elizja — opuszczenie samogłoski w wygłosie a. sylaby końcowej. [przypis edytorski]
Elizjum (mit. gr.) — pola elizejskie, miejsce pośmiertnego przebywania zmarłych bohaterów. [przypis edytorski]
Elizu błonie — Elizjum, Pola Elizejskie; w mit. gr. część Hadesu, w której przebywały dusze zacnych zmarłych, ludzi dobrych za życia. [przypis edytorski]
Eljen Magyar! (węg.) — niech żyją Węgry! [przypis redakcyjny]
eljen (węg. éljen) — niech żyje. [przypis edytorski]
Elkana — ojciec Samuela, zamieszkały w Ramataim. [przypis edytorski]
elkowy — zrobiony z futra tchórzy. [przypis edytorski]
Elle a de la chance… (fr.) — ma szczęście… takie, takie… takie nic. [przypis redakcyjny]
Elle a l'air d'une princesse, cette petite! (fr.) — Ona zachowuje się jak księżniczka, ta mała! [przypis edytorski]
elle connait son rôle (fr.) — ona zna swoją rolę. [przypis edytorski]
elle demeure peut-être, rue (fr.) — mieszka może na ulicy. [przypis edytorski]
Elle était fille, elle était amoureuse (fr.) — Była dziewczyną, była zakochana (cytat z poematu Malfilâtre'a Narcisse dans l'île de Vénus, 1769). [przypis edytorski]
elle est indisposée (fr.) — jest niedysponowana. [przypis edytorski]
elle est même bien tenue (fr.) — ona nawet ma dobrą prezencję. [przypis edytorski]
elle est tres bien (fr.) — ona jest bardzo dobra (także w znaczeniu: pochodzi z dobrej rodziny, ma wysoką pozycję towarzyską itp.). [przypis edytorski]
Elle ne se rend pas / La Commune de Paris! (fr.) — Komuna Paryska się nie poddaje. [przypis edytorski]
Elle ne se rend pas/ La Commune de Paris! (fr.) — Ona się nie poddaje, Komuna Paryska! [przypis edytorski]
elle n'est pas pour nous (fr.) — ona nie jest dla nas. [przypis edytorski]
Elle porte une lettre (fr.) — Ona przynosi list. [przypis edytorski]
Elles aiment faire celà a l'église (fr.) — Lubią to robić w kościele. [przypis edytorski]
Elles changent de toilettes (fr.) — Przebierają się. [przypis edytorski]
Elle touche faux, mame! He, he! Comme elle touche faux! — ona fałszuje, ha, ha, jak ona fałszuje (myli klawisze, dźwięki). [przypis edytorski]
Elle vous suit partout (fr.) — ona wszędzie podąża za tobą. [przypis edytorski]
Elliot, George, właśc. Evans, Mary Ann (1819–1880) — angielska pisarka i dziennikarka. [przypis edytorski]
Elliot, George, właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — ang. pisarka, autorka powieści realistycznych. [przypis edytorski]
Ellis Island — wyspa u ujścia rzeki Hudson, w porcie miasta Nowy Jork; w latach 1892–1924 znajdowało się na niej główne centrum przyjmowania imigrantów do Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Ellis, wydawca i komentator Blake'a — mowa o książce The poetical works of William Blake edited and annotated by Edwin J. Ellis. Wzmianka o nim powtarza we wpisie z dnia 12 I w Pamiętniku. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Ellora a. Elura — zespół trzydziestu czterech świątyń wykutych w bazaltowej skale, usytuowany w Indiach, w stanie Maharasztra; siedemnaście świątyń hinduskich powstało w okresie 600–900 n.e., dwanaście buddyjskich w okresie 400–800 n.e., pięć najpóźniej zbudowanych to świątynie dźinijskie pochodzące z 800–1000 n.e. [przypis edytorski]
Ellora — kompleks 34 świątyń-jaskiń skalnych wykutych na wzgórzach Charandri nieopodal Aurangabadu między V a IX wiekiem. [przypis edytorski]
El male rachamim — „Bóg pełen miłosierdzia”; modlitwa odmawiana za zmarłych. [przypis tłumacza]
El male rachamim — „Bóg pełen miłosierdzia”, tekst modlitwy za zmarłych. [przypis tłumacza]
Elmira ukrywa Orgona za sobą — Zacietrzewienie Tartufa czyni tę grę sceniczną dość prawdopodobną. [przypis tłumacza]
Elmira — żona Orgona. [przypis edytorski]
Elna — zdrobnienie od imienia Helena. [przypis edytorski]
Eloa — alegoryczny poemat Alfreda de Vigny (1797–1863) z roku 1824. [przypis edytorski]
Eloe — kobieta-anioł, urodzona z łzy Chrystusa, zakochana w szatanie i pragnąca go odzyskać dla Boga. Bohaterka poematu Alfreda de Vigny: Eloa ou la Soeur des anges (1824). [przypis redakcyjny]
Eloe — postać z poematu Anhelli Słowackiego, kobiecy anioł, wcielenie litości, opiekunka grobów zesłańców. [przypis edytorski]
Elohim (hebr.) — Bóg. [przypis edytorski]
Elohim — (z hebr.) bogowie, jeden z tytułów, wielokrotnie odnoszony w Biblii do Boga. [przypis edytorski]
elokwencja — umiejętność wysławiania się. [przypis edytorski]
elokwencja — wymowa. [przypis redakcyjny]
elokwencja — zdolność do efektownych i przekonujących wypowiedzi. [przypis edytorski]
El pintor de su deshonra (hiszp.) — malarz swojej hańby. [przypis edytorski]
Elsa — strumień mały w Toskanii, w którego wody jaka bądź rzecz wrzucona pociąga się powłoką kamienną. [przypis redakcyjny]
