Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 457 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114420 przypisów.
apostazja — odrzucenie wiary religijnej przez osobę ochrzczoną. [przypis edytorski]
apostazja — odstępstwo od wiary. [przypis edytorski]
a posteriori (łac.) — dosł. z następstwa; w następstwie faktu, na podstawie doświadczenia. [przypis edytorski]
a posteriori (łac.) — z następstwa, na podstawie faktów; tu: od skutku do przyczyny. [przypis edytorski]
aposterioryczny (z łac.) — dokonywany po fakcie. [przypis edytorski]
apostoł Jezusa Chrystusa napisał — Hebr 11, 39. [przypis edytorski]
Apostoł upomina, aby nikt sam sobie mądrym się nie udawał — zob. Rz 12, 16. [przypis edytorski]
apostoł z Pragi — św. Wojciech. [przypis edytorski]
apostrofa — figura retoryczna polegająca na bezpośrednim zwróceniu się do fikcyjnego lub realnego adresata. [przypis edytorski]
apostrofa — tu: bezpośrednie zwrócenie się, przemówienie do kogoś. [przypis edytorski]
apostrofa (z gr.) — tu: przemówienie do kogoś lub przeciw komuś. [przypis edytorski]
apostrofa (z gr.) — tu: zwrócenie się do kogoś. [przypis edytorski]
apostrofa (z gr.) — zwrot do kogoś; przydająca patosu figura retoryczna polegająca na bezpośrednim zwracaniu się, przemawianiu do jakiejś osoby a. pojęcia. [przypis edytorski]
apostrofować — zwracać się do kogoś. [przypis edytorski]
apostrophe — apostrofa, zwrot do kogoś; oda. [przypis edytorski]
A poszoł won, świnia, k'czortu materi (białorus.) — A idź precz, świnio, do diabła. [przypis edytorski]
a potem — tu: a poza tym. [przypis edytorski]
a potem — używane jest tu stale w znaczeniu: a poza tym, a ponadto. [przypis edytorski]
apoteoza (gr.) — ubóstwienie. [przypis edytorski]
apoteoza (gr.) — ubóstwienie; w literaturze: pochwała. [przypis edytorski]
apoteoza (gr.) — ubóstwienie; w literaturze: przedstawienie idei, wydarzeń a. postaci jako godnych uwielbienia i czci, wyidealizowanie. [przypis edytorski]
apoteoza — otoczenie uwielbieniem, czcią, wyidealizowane przedstawienie, ubóstwienie. [przypis edytorski]
apoteoza — ubóstwienie; w literaturze: przedstawienie idei, wydarzeń a. postaci jako godnych uwielbienia i czci, wyidealizowanie. [przypis edytorski]
apoteoza — ubóstwienie, wyidealizowane przedstawienie kogoś lub czegoś, pełne czci i uwielbienia. [przypis edytorski]
apoteoza — uwielbienie a. ubóstwienie. [przypis edytorski]
apoteoza (z gr.) — ubóstwienie; przedstawienie idei, wydarzeń a. postaci jako godnych uwielbienia i czci, wyidealizowanie. [przypis edytorski]
apoteoza (z gr.) — ubóstwienie. [przypis edytorski]
apoteozować — czasownik od rzecz. apoteoza (gr.): ubóstwienie, uznanie człowieka za bóstwo; przen.: przedstawienie idei, wydarzeń a. postaci jako godnych uwielbienia i czci, wyidealizowanie. [przypis edytorski]
Appalachy — góry we wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]
apparaty — sprzęty liturgiczne. [przypis edytorski]
Apparent Failure — wiersz Roberta Browninga. [przypis edytorski]
Appassionata — sonata fortepianowa Ludwiga van Beethovena (Sonata nr 23 f-moll op. 57), skomponowana w l. 1804–1805 (1806), dedykowana księciu Franzowi von Brunswickowi, jedna z najsłynniejszych sonat w historii muzyki. [przypis edytorski]
Appassionata — sonata fortepianowa nr 23 f-moll op. 57 Beethovena. [przypis edytorski]
Appel au Soldat — Druga część trylogii Maurice'a Barrès'a Le Roman de l'énergie nationale wydanej w 1900, obok Les Déracinés (1897) i Leurs figures (1902). [przypis edytorski]
Appel des dernières victimes de la Terreur (fr.) — Apel ostatnich ofiar terroru; tytuł namalowanego w 1850 r. obrazu Charlesa Louisa Müllera (zw. Müller de Paris, tj. Müllerem z Paryża; 1815–1892). [przypis edytorski]
appendicit — popr.: appendicitis acuta (łac.), zapalenie wyrostka robaczkowego. [przypis edytorski]
Appendix (łac.) — dodatek. [przypis edytorski]
Appenszlak, Jakub (1894–1950) — krytyk literacki i teatralny, tłumacz i prozaik, scenarzysta filmowy, współpracownik wielu czasopism polsko-żydowskich. [przypis edytorski]
appetit — dziś popr. pisownia: apetyt. [przypis edytorski]
appetition de la monade — apetyt monady. [przypis edytorski]
appetyt (daw.) — dziś: apetyt. [przypis edytorski]
appetyt — dziś: apetyt; tu: podwojenie spółgłosek charakterystyczne dla stylu XVII w. [przypis edytorski]
Appiusz Klaudiusz (ok. IV w. p.n.e. – ok. III w. p.n.e.) — polityk i prozaik rzymski, pod koniec życia ślepy. [przypis edytorski]
appolinowy (daw.) — poetycki. [przypis edytorski]
A prawie nie wiem etc. — por. J 8, 34. [przypis edytorski]
apré (fr.) — po. [przypis edytorski]
aprês (fr.) — później. [przypis edytorski]
après moi le déluge (fr.) — po mnie choćby potop; przen.: po mojej śmierci niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]
aprés moi le déluge (fr.) — po mnie już tylko potop. [przypis edytorski]
aprehensja (daw.) — smutek, rozpacz. [przypis edytorski]
aprehensja (tu z ang., z łac.) — postrzeganie, pojmowanie; pojęcie, idea. [przypis edytorski]
aprendować a. aprehendować — zważać na coś lub kogoś, przejmować się. [przypis edytorski]
aprensja — troska, smutek. [przypis edytorski]
aprenuledelużyzm (neol.) — ponaschoćbypotopizm, z fr. apres nous le deluge: po nas choćby potop. [przypis edytorski]
aprenuledelużyzm (neol.) — rzeczownik ukuty od wyrażenia après nous le déluge (fr.): po nas choćby potop. Było ono popularne w okresie na przełomie wieków, w kręgach dekadenckich i odnosiło się do postawy używania życia bez oglądania się na to, co będzie później, co się zostawi w spadku przyszłym pokoleniom. [przypis edytorski]
Apresento vos o Sr. Adolf Dygasiński (…) para isto che facelitareis os passagems (port.) — Przedstawiam wam pana Adolfa Dygasińskiego, korespondenta rosyjsko-polskiego magazynu „Kurier Warszawski”, przybywającego ze Stolicy Federalnej z rekomendacją Głównego Inspektoratu w celu odwiedzenia głównych kolonii pod zarządem tej komisji; proszę o ułatwienie mu podróży. [przypis edytorski]
apres moi le déluge (fr.) — po mnie [choćby] potop. [przypis edytorski]
apretura — substancja, którą nasycane są tkaniny na ostatnim etapie obróbki. [przypis edytorski]
apretura — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin. [przypis edytorski]
apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczalnia, gdzie się wykańcza i uszlachetnia materiały, m. in. zmiękczając je przez nasycanie substancjami zw. apretami. [przypis edytorski]
apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin, m. in. przez nasycanie substancjami zmiękczającymi; tu: miejsce, gdzie te czynności się wykonuje. [przypis edytorski]
apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin, m. in. przez nasycanie substancjami zmiękczającymi; tu: dział fabryki włókienniczej, w którym te czynności się wykonuje. [przypis edytorski]
apretura (z fr.) — proces wykańczania i uszlachetniania materiału, przede wszystkim tkanin, skór, papieru i drewna; poprzez apreturowanie uzyskują one cechy podnoszące ich właściwości użytkowe (jak np. tkaniny w wyniku krochmalenia itp.). [przypis edytorski]
a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]
a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]
a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]
a priori (łac.: z góry, z założenia) — tu: bez dalszych badań, przez wnioskowanie z tego, co się już wie. [przypis edytorski]
a priori (łac.) — z założenia. [przypis edytorski]
a priori (łac.: z założenia) — tu: intuicyjnie. [przypis edytorski]
a priori (łac.) — z założenia, z góry. [przypis edytorski]
aprioryczny — przyjęty z góry, z założenia; z łac.: a priori. [przypis edytorski]
aprobacja (z łac.) — zgoda, poparcie; aprobacją — dziś popr. forma B. lp: aprobację. [przypis edytorski]
aproksymatywny — przybliżony. [przypis edytorski]
A propos (fr.) — a jeżeli chodzi o… [przypis edytorski]
a propos (fr.) — przy okazji, w związku z; wyrażenie wprowadzające nowy temat w nawiązaniu do czegoś, o czym była mowa wcześniej. [przypis edytorski]
aprosza — rów oblężniczy, który umożliwia dotarcie pod zdobywaną pozycję. [przypis edytorski]
aprosz — rodzaj rowu obronnego. [przypis edytorski]
aprowizacja — zaopatrzenie w żywność. [przypis edytorski]
aprowizacja — zaopatrzenie, zwł. w prowiant. [przypis edytorski]
a przecie jeszcze nie wieczór — sens: a przecież rodzice jeszcze są młodzi. [przypis edytorski]
A przetoż sam Chrystus nam rozkazuje — Mt 5, 24-25. [przypis edytorski]
A przetoż wszyscy, którzy uczniami Chrystusowymi chcą być, mają się o to pilnie starać, aby się zwad, nieprzyjaźni i waśni wystrzegali, a pokój i zgodę ze wszystkimi w całości zachowali a, jako mogąc, pomnażali — por. Rz 12, 18. [przypis edytorski]
aptekarczyk — pomocnik w aptece; również ekspresywne określenie aptekarza. [przypis edytorski]
aptekarz z Mantui, który tak zadziwił tego szaleńca Romea — mowa o Aptekarzu z dramatu Romeo i Julia Shakespeare'a, opisanym przez tytułowego bohatera tymi słowami: Tak bardzo jesteś biedny, tak cię srodze / Los upośledza i boisz się umrzeć? (tłum. J. Paszkowski). Romeo chce skłonić Aptekarza do nielegalnej sprzedaży trucizny, za co zagraża kara śmierci. [przypis edytorski]
Apuchtin, Aleksandr Lwowicz (1822–1904) — rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879–1897, twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim. [przypis edytorski]
Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie może obyć się bez krzyku i wrzawy. [przypis edytorski]
Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie obejdzie się bez krzyków i hałasu (cytat z Pana Wołodyjowskiego H. Sienkiewicza). [przypis edytorski]
Apulejusz z Madaury (ok. 125–po 170) — rzymski filozof, retor i pisarz; autor m.in. satyryczno-fantastycznej powieści obyczajowej Metamorfozy, znanej też pod tytułem Złoty osioł. [przypis edytorski]
apulski — od Apulia, kraina historyczna w starożytnej Italii, w jednym z apulskich miast urodził się Horacy. [przypis edytorski]
Apure, Río Apure — rzeka w Wenezueli, dopływ Orinoko, liczy 1580 km długości. [przypis edytorski]
apykejres — heretyk, sceptyk. [przypis edytorski]
Aquae Sulis — dziś Bath w płd.-zach. Anglii. [przypis edytorski]
aquam sordidam (łac.) — brudną wodę. [przypis edytorski]
aqua regia (łac.) — woda królewska: mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego. [przypis edytorski]
Aqua Tofana (łac.: woda Tofany) — trucizna na bazie arszeniku, jaką sporządzała Giulia Tofana, stracona w Rzymie w 1659 roku za wieloletnie dostarczanie jej kobietom, które chciały się pozbyć okrutnych mężów. [przypis edytorski]
aqua tofana (wł.) — silna trucizna wynaleziona w końcu XVII w. przez Włoszkę imieniem Tofana. [przypis edytorski]
Aquellos Polvos — rycina Francisco Goyi z cyklu Kaprysy (nr 23) zatytułowana Te pyłki, przedstawiająca postać męską o zgnębionej twarzy, pochylonej głowie, ze związanymi z przodu rękoma, odzianego w rodzaj habitu oraz absurdalnie długą, stożkowatą czapkę błazeńską, mężczyzna siedzi na podwyższeniu, jakby na scenie, otacza go poniżej morze głów publiczności, zaś z trybuny naprzeciw niego ktoś odczytuje z książki czy broszury prawdopodobnie oskarżenie; Tytuł wywodzi się z powiedzenia: de aquellos polvos, estos lodos, tzn. „z tych pyłków takie błoto”. [przypis edytorski]
Aquilony — wiatry północne. [przypis edytorski]
Aqui, senor, esta casa (hiszp.) — Tutaj, proszę pana, ten dom. [przypis edytorski]
arabarcha a. alabarcha — przełożony społeczności żydowskiej w Aleksandrii w okresie hellenistycznym i rzymskim. [przypis edytorski]
