Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje, Drukarnia Łazarzowa, Kraków, 1586

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: torremountain@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Pieśni, Księgi pierwsze, Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry...)

Jan Kochanowski

Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry...)

Pieśń XI (Stronisz przede mną, Neto nie tykana...) → ← Pieśń IX (Chcemy sobie być radzi?)

Spis treści

      Jan KochanowskiPieśni, Księgi pierwszePieśń X[1][2]

      1
      Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry[3]
      I tak wysoko postawił, że z góry
      Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,
      Tykam sie nieba?
      5
      To li jest ogień on nieugaszony
      Złotego słońca, które, nieskończony
      Bieg bieżąc, wrotne[4] od początku świata
      Prowadzi lata?
      To li jest on krąg odmiennej światłości[5],
      10
      Wódz gwiazd roźlicznych i sprawca żyzności[6]?
      Słyszę głos wdzięczny; prze Bóg, a na jawi,
      Czy mię sen bawi[7]?
      Tu, widzę, ani ciemne mgły dochodzą,
      Ani śnieg, ani zimne grady szkodzą;
      15
      Wieczna pogoda, dzień na wszystki strony
      Trwa nieskończony.
      Godne pałace Twojej wielmożności,
      Panie, a jakiej cnota dostojności,
      Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie
      20
      Ma miejsce w niebie.
      Kto by cię nie znał, Lechu Słowianinie[8],
      Któryś napierwej zasiadł w tej krainie
      I opanował męstwem swoim mocne
      Brzegi północne?
      25
      Kroka[9] patrz, jako siedząc tak wysoko,
      Przedsię ku miastu swemu skłania oko;
      Wandę wydawa ubiór, bo z postawy
      Zda sie mąż prawy.
      Tu i fortelny Przemysł[10] jest wniesiony,
      30
      I ten, co dostał trefunkiem korony[11],
      Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi
      Biegł zawód drogi[12].
      Bóg fałszu nie chce; a jako miłuje
      Sprawiedliwego, Piast i dziś to czuje,
      35
      Bo mieszka w niebie, a jego cne plemię
      Rządziło zięmię.
      Zemowit[13] stoi wedla ojca prawie,
      Z drugimi równo: ty wysszej, Miecławie[14],
      Którego sprawą chrześcijański zakon[15]
      40
      Podan Polakom.
      Tuż po nim widzę mężne Bolesławy[16],
      Prze których dzielność i stateczne sprawy
      Polska szeroko swych granic pomknęła
      I serce wzięła[17].
      45
      W tejże jest liczbie on zakonnik święty[18],
      Z cięniów klasztornych na królestwo wzięty.
      Są dwa Leszczkowie[19]; jest król wzrostem mały,
      Ale mąż śmiały[20].
      Widzę Jagiełła i dwu Kazimierzu[21]
      50
      Dobrych tak w boju, jako i w przymierzu;
      Widzę i ciebie, gwiaździe równym prawie,
      Cny Władysławie[22].
      Tu też jest Olbracht; król serca wielkiego;
      Tuż z Aleksandrem Sygmunt[23], za którego
      55
      Polska zakwitła, a po długim boju
      Wytchła w pokoju.
      Szlachetne dusze, które swej dzielności
      Macie zapłatę niebieskie radości,
      Życzcie ojczyźnie, aby wam rodziła
      60
      Podobnych siła.
      A ten, co po was[24] dziś państwo sprawuje,
      Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;
      A zwierzonego nie wzdawa opieku[25],
      Aż pełen wieku!

      Przypisy

      [1]

      Ks. 1, Pieśń X — początek pieśni jest parafrazą ody Horacego (Carmina II 20) noszącej tytuł Ad Maecenatem (Do Mecenasa); parafraza całości — Ks. 2, Pieśń XXIII; por. też Carmina I 12. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      odziać pióry — pokryć piórami. [przypis redakcyjny]

      [4]

      wrotny — wracający. [przypis redakcyjny]

      [5]

      krąg odmiennej światłości — przen. księżyc. [przypis redakcyjny]

      [6]

      sprawca żyzności — Diana, bogini księżyca, była też boginią płodności i urodzaju. [przypis redakcyjny]

      [7]

      prze Bóg, a na jawi, / Czy mię sen bawi? (starop.) — na Boga, czy to jawa, czy też zwodzi mnie sen? [przypis redakcyjny]

      [8]

      Lech Słowianin — nawiązanie do legendarnego władcy Polski umieszczonego tu w niebie. [przypis redakcyjny]

      [9]

      Krok — Krak, Krakus, legendarny założyciel Krakowa. [przypis redakcyjny]

      [10]

      fortelny Przemysł — przebiegły Przemysław (Lestko I), przedhistoryczny polski książę, według legendy pokonał wojska Aleksandra Wielkiego umieszczając na drzewach malowane tarcze, ku którym zwabił żołnierzy wroga. [przypis redakcyjny]

      [11]

      ten, co dostał trefunkiem korony — Lestko II wygrał wyścig jeździecki po koronę, mimo że jego przeciwnik wyłożył trasę biegu żelaznymi kolcami. [przypis redakcyjny]

      [12]

      Biegł zawód drogi — biegł w zawody o cenną (drogą) rzecz. [przypis redakcyjny]

      [13]

      Zemowit — Siemowit, syn Piasta, legendarnego założyciela dynastii. [przypis redakcyjny]

      [14]

      Miecław — chodzi o Mieszka I. [przypis redakcyjny]

      [15]

      zakon (daw.) — prawo. [przypis redakcyjny]

      [16]

      mężne Bolesławy — chodzi o Bolesława Chrobrego i Krzywoustego, może również Śmiałego. [przypis redakcyjny]

      [17]

      serce wzięła — nabrała serca, odwagi. [przypis redakcyjny]

      [18]

      zakonnik święty — Kazimierz I Odnowiciel, zwany też Mnichem. [przypis redakcyjny]

      [19]

      dwa Leszczkowie — dwóch Leszków: Leszek Biały i Leszek Czarny. [przypis redakcyjny]

      [20]

      król wzrostem mały — Władysław Łokietek. [przypis redakcyjny]

      [21]

      dwu Kazimierzu (daw. forma B.)— dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka. [przypis redakcyjny]

      [22]

      Władysław — chodzi o Władysława Warneńczyka. [przypis redakcyjny]

      [23]

      Sygmunt — Zygmunt (Zygmunt I Stary). [przypis redakcyjny]

      [24]

      ten, co po was — następca tronu, Zygmunt II August. [przypis redakcyjny]

      [25]

      Niechaj (…) zwierzonego nie wzdawa opieku — niech nie oddaje powierzonej mu odpowiedzialności. [przypis redakcyjny]

      15 zł

      tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

      35 zł

      tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

      55 zł

      tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

      200 zł

      tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

      500 zł

      Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

      20 zł /mies.

      Dziękujemy, że jesteś z nami!

      35 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

      55 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

      100 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

      Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

      Dane do przelewu tradycyjnego:

      nazwa odbiorcy

      Fundacja Wolne Lektury

      adres odbiorcy

      ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

      numer konta

      75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

      tytuł przelewu

      Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

      wpłaty w EUR

      PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

      Wpłaty w USD

      PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

      SWIFT

      WBKPPLPP

      x
      Skopiuj link Skopiuj cytat
      Zakładka Istniejąca zakładka Notka
      Słuchaj od tego miejsca

      Pora na chwilę przerwy :)

      Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

      Wspiera nas mniej niż 1% naszych czytelników :( Przekaż 1,5% swojego podatku na Wolne Lektury!

      KRS: 0000070056
      Nazwa organizacji: Wolne Lektury

      Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
      Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

      Lektury szkolne muszą być wolne! Darmowy i łatwy dostęp do każdej lektury — skoro jest obowiązkowa — powinien być zagwarantowany dzieciakom.

      Robert Koszucki

      Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

      Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

      Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

      Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
      Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

      Kliknij obrazek, by subskrybować!

      Publiczne dotacje nigdy nie pokrywają wszystkich potrzeb biblioteki. Wsparcie czytelników jest niezbędne! Kliknij i dorzuć się!

      Twoje dziecko znalazło potrzebną książkę na Wolnych Lekturach? Teraz Ty możesz nam pomóc!
      Wesprzyj nas! Kliknij i dorzuć się!

      Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
      • NIP: 952-187-70-87
      • KRS: 0000070056
      • REGON: 017423865
      • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
      Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
      MKiDN
      Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.