Pieśń XI (Stronisz przede mną, Neto nie tykana...) → ← Pieśń IX (Chcemy sobie być radzi?)

Spis treści

Jan KochanowskiPieśni, Księgi pierwszePieśń X [1][2]

Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry [3]

I tak wysoko postawił, że z góry

Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,

Tykam sie nieba?

To li jest ogień on nieugaszony

Złotego słońca, które, nieskończony

Bieg bieżąc, wrotne [4] od początku świata

Prowadzi lata?

To li jest on krąg odmiennej światłości [5],

Wódz gwiazd roźlicznych i sprawca żyzności [6]?

Słyszę głos wdzięczny; prze Bóg, a na jawi,

Czy mię sen bawi [7]?

Tu, widzę, ani ciemne mgły dochodzą,

Ani śnieg, ani zimne grady szkodzą;

Wieczna pogoda, dzień na wszystki strony

Trwa nieskończony.

Godne pałace Twojej wielmożności,

Panie, a jakiej cnota dostojności,

Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie

Ma miejsce w niebie.

Kto by cię nie znał, Lechu Słowianinie [8],

Któryś napierwej zasiadł w tej krainie

I opanował męstwem swoim mocne

Brzegi północne?

Kroka [9] patrz, jako siedząc tak wysoko,

Przedsię ku miastu swemu skłania oko;

Wandę wydawa ubiór, bo z postawy

Zda sie mąż prawy.

Tu i fortelny Przemysł [10] jest wniesiony,

I ten, co dostał trefunkiem korony [11],

Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi

Biegł zawód drogi [12].

Bóg fałszu nie chce; a jako miłuje

Sprawiedliwego, Piast i dziś to czuje,

Bo mieszka w niebie, a jego cne plemię

Rządziło zięmię.

Zemowit [13] stoi wedla ojca prawie,

Z drugimi równo: ty wysszej, Miecławie [14],

Którego sprawą chrześcijański zakon [15]

Podan Polakom.

Tuż po nim widzę mężne Bolesławy [16],

Prze których dzielność i stateczne sprawy

Polska szeroko swych granic pomknęła

I serce wzięła [17].

W tejże jest liczbie on zakonnik święty [18],

Z cięniów klasztornych na królestwo wzięty.

Są dwa Leszczkowie [19]; jest król wzrostem mały,

Ale mąż śmiały [20].

Widzę Jagiełła i dwu Kazimierzu [21]

Dobrych tak w boju, jako i w przymierzu;

Widzę i ciebie, gwiaździe równym prawie,

Cny Władysławie [22].

Tu też jest Olbracht; król serca wielkiego;

Tuż z Aleksandrem Sygmunt [23], za którego

Polska zakwitła, a po długim boju

Wytchła w pokoju.

Szlachetne dusze, które swej dzielności

Macie zapłatę niebieskie radości,

Życzcie ojczyźnie, aby wam rodziła

Podobnych siła.

A ten, co po was [24] dziś państwo sprawuje,

Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;

A zwierzonego nie wzdawa opieku [25],

Aż pełen wieku!

Przypisy

[1]

Ks. 1, Pieśń X — początek pieśni jest parafrazą ody Horacego (Carmina II 20) noszącej tytuł Ad Maecenatem (Do Mecenasa); parafraza całości — Ks. 2, Pieśń XXIII; por. też Carmina I 12. [przypis redakcyjny]

[2]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[3]

odziać pióry — pokryć piórami. [przypis redakcyjny]

[4]

wrotny — wracający. [przypis redakcyjny]

[5]

krąg odmiennej światłości — przen. księżyc. [przypis redakcyjny]

[6]

sprawca żyzności — Diana, bogini księżyca, była też boginią płodności i urodzaju. [przypis redakcyjny]

[7]

prze Bóg, a na jawi, / Czy mię sen bawi? (starop.) — na Boga, czy to jawa, czy też zwodzi mnie sen? [przypis redakcyjny]

[8]

Lech Słowianin — nawiązanie do legendarnego władcy Polski umieszczonego tu w niebie. [przypis redakcyjny]

[9]

Krok — Krak, Krakus, legendarny założyciel Krakowa. [przypis redakcyjny]

[10]

fortelny Przemysł — przebiegły Przemysław (Lestko I), przedhistoryczny polski książę, według legendy pokonał wojska Aleksandra Wielkiego umieszczając na drzewach malowane tarcze, ku którym zwabił żołnierzy wroga. [przypis redakcyjny]

[11]

ten, co dostał trefunkiem korony — Lestko II wygrał wyścig jeździecki po koronę, mimo że jego przeciwnik wyłożył trasę biegu żelaznymi kolcami. [przypis redakcyjny]

[12]

Biegł zawód drogi — biegł w zawody o cenną (drogą) rzecz. [przypis redakcyjny]

[13]

Zemowit — Siemowit, syn Piasta, legendarnego założyciela dynastii. [przypis redakcyjny]

[14]

Miecław — chodzi o Mieszka I. [przypis redakcyjny]

[15]

zakon (daw.) — prawo. [przypis redakcyjny]

[16]

mężne Bolesławy — chodzi o Bolesława Chrobrego i Krzywoustego, może również Śmiałego. [przypis redakcyjny]

[17]

serce wzięła — nabrała serca, odwagi. [przypis redakcyjny]

[18]

zakonnik święty — Kazimierz I Odnowiciel, zwany też Mnichem. [przypis redakcyjny]

[19]

dwa Leszczkowie — dwóch Leszków: Leszek Biały i Leszek Czarny. [przypis redakcyjny]

[20]

król wzrostem mały — Władysław Łokietek. [przypis redakcyjny]

[21]

dwu Kazimierzu (daw. forma B.)— dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka. [przypis redakcyjny]

[22]

Władysław — chodzi o Władysława Warneńczyka. [przypis redakcyjny]

[23]

Sygmunt — Zygmunt (Zygmunt I Stary). [przypis redakcyjny]

[24]

ten, co po was — następca tronu, Zygmunt II August. [przypis redakcyjny]

[25]

Niechaj (…) zwierzonego nie wzdawa opieku — niech nie oddaje powierzonej mu odpowiedzialności. [przypis redakcyjny]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Na Wolnych Lekturach jest ponad 6,5 tys. ebooków. Wszystkie dostępne za darmo. Pomóż nam utrzymać i rozwijać ten zbiór! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wolne Lektury to skarbnica mądrości otwarta na oścież. Tu wolno czytać wszystko. Tylko od was zależy, czy podejmiecie to wyzwanie. Tu już nic nie stoi na przeszkodzie. Wolność lektury, wolność wyboru, wolność wyobraźni – twoja wolność.

Piotr Głowacki

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Publiczne dotacje nigdy nie pokrywają wszystkich potrzeb biblioteki. Wsparcie czytelników jest niezbędne! Kliknij i dorzuć się!

W 2020 roku z biblioteki Wolne Lektury skorzystało za darmo blisko 12 milionów użytkowników, jednak wspiera nas na stałe tylko mniej niż 1% czytelników. Zmień to! Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.