Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Władysław Szlengel, Co czytałem umarłym, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Publikacja sfinansowana ze środków pozostałych ze zbiórek, które nie zakończyły się sukcesem.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć, Paweł Kozioł, Agnieszka Tulicka.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Georgie Pauwels@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Władysław Szlengel, Co czytałem umarłym, Kontratak [wersja I]

Władysław Szlengel

Kontratak [wersja I]

Kontratak (wersja II) → ← Już czas

Spis treści

    1. Krew: 1
    2. Radość: 1
    3. Śmierć: 1
    4. Walka: 1

    Co czytałem umarłymWładysław SzlengelKontratak[Wersja I]

    18 styczeń 1943
    1
    Spokojnie szli do wagonów, jakby im wszystko zbrzydło,
    Piesko patrzyli szaulisom[1] w oczy —
    Bydło!
    Cieszyli się oficerowie, że nic nie działa im na nerwy,
    5
    Że idą tępym marszem hordy,
    I tylko dla werwy,
    Trzaskały pejcze: W mordy!
    Tłum milcząc padał na placu[2],
    Nim się w wagonie rozełkał,
    10
    Sączyli krew i łzy w piaszczysty grunt,
    A „panowie” od niechcenia rzucali na trupy pudełka —
    „Warum sind «Juno» rund[3].”
    Aż w ten dzień, gdy na uśpione sztimungiem[4] miasto
    Wpadli o świcie, jak hieny z porannej mgły,
    15
    Wtedy zbudziło się bydło i obnażyło kły.
    KrewNa ulicy Miłej padł pierwszy strzał,
    Żandarm się zachwiał w bramie,
    Nie wierzył, chwilę stał,
    Pomacał strzaskane ramię
    20
    I zaklął: naprawdę krwawię!
    A tu już trzaskały brauningi[5]
    Na Niskiej, na Dzikiej, na Pawiej.
    ŚmierćNa krętych schodach, gdzie matkę starą ciągnięto za włosy na dół,
    Leży SS-man Handtke.
    25
    Jakoś się dziwnie nadął,
    Jakby nie strawił śmierci, jakby go zdławił bunt.
    Zacharkał się krwawą śliną w pudełko — Juno sind rund, rund, rund.
    Pył wdeptać złoconym szlifom[6],
    Okrągło wszystko się toczy,
    30
    Leży błękitny żandarmi uniform na zaplutych
    schodach żydowskiej Pawiej ulicy i nie wie,
    Że u Szultza[7] i Toebbensa[8]
    Kule pląsają w radosnym rozśpiewie,
    Bunt mięsa, bunt mięsa, bunt mięsa!
    35
    Mięso pluje przez okna granatem,
    Mięso charczy szkarłatnym płomieniem i zrębów życia się czepia!
    Hej! Jak radośnie strzela się w ślepia!
    Tu jest front, paniczyki!
    Hier trinkt man mehr kein Bier[9],
    40
    Hier hat man mehr kein Mut[10],
    Blut, Blut, Blut[11].
    Zdejmować rękawiczki z jasnej, gładkiej skóry,
    Położyć pejcze, dać hełmy na głowy.
    Jutro komunikat dać prasowy:
    45
    „Wdarliśmy się klinem w blok Toebbensa.”
    Bunt mięsa, bunt mięsa, śpiew mięsa!
    Słysz, niemiecki Boże, jak modlą się Żydzi w „dzikich” domach[12],
    Trzymając w ręku łom czy żerdź.
    Prosimy Cię, Boże, o walkę krwawą,
    50
    Błagamy Cię o gwałtowną śmierć,
    Niech nasze oczy przed skonaniem nie widzą, jak wloką się szyny,
    Ale daj dłoniom celność, Panie,
    Aby się krwawił mundur siny.
    Daj nam zobaczyć, zanim gardło zewrze ostatni głuchy jęk,
    55
    W tych butnych dłoniach, w łapach z pejczem,
    Zwyczajny nasz człowieczy lęk.
    Jak purpurowe krwiste kwiaty
    Z Niskiej, z Miłej, z Muranowa
    Wykwita płomień z naszych luf.
    60
    Walka, RadośćTo wiosna nasza! To kontratak!
    To wino walki uderza do głów!
    To nasze lasy partyzanckie — zaułki Miłej i Ostrowskiej,
    Drżą nam na piersiach numerki „blokowe”[13],
    Nasze medale wojny żydowskiej.
    65
    Krzyk czterech liter błyska czerwienią.
    Jak taran bije słowo „bunt”,
    A na ulicy krwią się oblepia zdeptana paczka „Juno sind rund!”

    Przypisy

    [1]

    szaulis (z lit.) — członek Związku Strzelców Litewskich, organizacji paramilitarnej założonej w 1919 roku, a w czasie II wojny światowej kolaborującej z Niemcami. [przypis edytorski]

    [2]

    plac — Umschlagplatz, plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]

    [3]

    Warum sind «Juno» rund (niem.) — dlaczego «Juno» są okrągłe? (slogan reklamowy ówczesnej marki niemieckich papierosów). [przypis edytorski]

    [4]

    sztimung (jidisz) — nastrój. [przypis edytorski]

    [5]

    brauning a. browning — belgijska marka pistoletu, nazwana od amerykańskiego konstruktora broni Johna Mosesa Browninga (1855–1926). [przypis edytorski]

    [6]

    Pył wdeptać złoconym szlifom — archaiczna konstrukcja składniowa połączona z elipsą. Sens: losem złoconych szlifów jest być wdeptanymi w pył. [przypis edytorski]

    [7]

    Schultz, Fritz Emil — pochodzący z Gdańska współwłaściciel firmy Toebbens und Schultz, produkującej w getcie warszawskim tekstylia i mundury mieszczącej się przy ul. Nowolipie 44. [przypis edytorski]

    [8]

    Toebbens, Walter (zm. 1954) — członek NSDAP, największy pracodawca w getcie warszawskim, producent tekstyliów i elementów umundurowania; po likwidacji getta produkcję przeniesiono do obozu w Poniatowej. Po wojnie miał być sądzony w Polsce, lecz w drodze na proces wyskoczył z pociągu. Następnie prowadził przedsiębiorstwo tekstylne pod przybranym nazwiskiem. [przypis edytorski]

    [9]

    Hier — trink man mehr kein Bier (niem.) — tu więcej nie pijesz piwa. [przypis edytorski]

    [10]

    Hier hat man mehr kein Mut (niem.) — tu już nie ma więcej odwagi. [przypis edytorski]

    [11]

    Blut, Blut, Blut (niem.) — krew, krew, krew. [przypis edytorski]

    [12]

    w „dzikich” domach — „dzikimi” nazywano Żydów, którym okupant odebrał uprawnienia do mieszkania nawet na terenie getta, przeznaczonych do wywózki i ukrywających się; „dzikie domy” to miejsca ich zamieszkania. [przypis edytorski]

    [13]

    numerki „blokowe” — w czasie pierwszej akcji likwidacyjnej z trwającej od lipca do września 1942 r. pracownikom szopów wydano tzw. numery życia w postaci blaszek. We wrześniu 1942 posiadało je zaledwie ok. 30 tysięcy ludzi. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Jeśli wciąż chcesz mieć nasze książki zawsze pod ręką — wesprzyj Wolne Lektury 1,5%!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

    Barbara Klicka

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

    Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Chcesz pomóc bibliotece? Najlepszą metodą pomocy są niewielkie, ale stałe wpłaty. Kliknij i dorzuć się!

    W 2020 roku z biblioteki Wolne Lektury skorzystało za darmo blisko 12 milionów użytkowników, jednak wspiera nas na stałe tylko mniej niż 1% czytelników. Zmień to! Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.