ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
Dum (…) tenet (łac.) — „Póki tego nie mamy, czego pożądamy/ Zdaje się, że to właśnie najmilsze nad wszystko./ A gdy los nam to zdarzy, już inną rzecz gonim,/ Z takim samym zapałem” (Lucretius, De rerum natura, III, 1095; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dum (…) terror (łac.) — „Póki mu szczęście sprzyja i strach wszystko mrozi” (Lucanus, Pharsalia, VII, 734; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dum torqueretur beata Agata in mamilla graviter, dixit ad judicem: Impie, crudelis et dire tyranne, non es confusus amputare in femina quod ipse in matre suxisti? Ego habeo mamillas integras intus in anima quas Domino consecravi (łac.) — Kiedy świętą Agatę wydano na tortury i szarpano jej piersi, powiedziała ona do sędziego: bezbożny, okrutny i ohydny tyranie, czy nie zawstydza cię odcinanie kobiecie tego, co ssałeś u własnej matki? Ja mam piersi całe w mojej duszy, poświęcone Panu Bogu. [przypis edytorski]
Dumurier — własc. Charles-François Dumouriez (1739–1823), generał francuski, jeden z dowódców konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
dum venit iudicare (łac.) — Kiedy przyjdzie dzień sądu. [przypis tłumacza]
Dum (…) verendos — Słowa Cezara w: Lucanus, Pharsalia VII, 320. [przypis tłumacza]
dumy (daw.) — myśli, rozmyślania. [przypis edytorski]
dumy — myśli, dumania. [przypis edytorski]
dumy — myśli, rozmyślania. [przypis edytorski]
dumy piała (z ukr.) — śpiewała pieśni. [przypis edytorski]
dumy pieje — śpiewa dumy; mówi o przeszłości. [przypis edytorski]
Duńcy — właśc. Dońcy, Kozacy dońscy. [przypis edytorski]
Duńczycy — tu: Danowie, plemię z płd. Skandynawii, przodkowie dzisiejszych Duńczyków. Najeżdżali oni Brytanię od VIII w. [przypis edytorski]
Duński, Edward Adam (1810–1857) — powstaniec listopadowy, emigrant, od 1842 ksiądz katolicki, duszpasterz emigracji we Francji; od 1849 zwolennik Andrzeja Towiańskiego. [przypis edytorski]
dunąć (daw.) — uciec. [przypis edytorski]
dunąć (starop.) — uciec, zwiać. [przypis edytorski]
Dunaj — druga co do długości rzeka Europy, przepływająca przez Bawarię (Niemcy), Kotlinę Panońską (Węgry) i Wołoszczyznę (Rumunia). [przypis edytorski]
Dunaj — druga co do długości rzeka w Europie, dorzecze Dunaju pokrywa duże rejony Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej. [przypis edytorski]
Dunajec — rzeka na południu Polski, prawy dopływ Wisły. [przypis edytorski]
Dunajewski, Julian (1821–1907) — polski ekonomista, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz państwowy, 1880–1891 minister skarbu Austrii. [przypis edytorski]
Dunajowce — majątek koło Kamieńca Podolskiego, który niegdyś należał do matki jenerała Krasińskiego, z domu Czackiej, siostry Tadeusza Czackiego. [przypis redakcyjny]
Dunaj — tu: ulica na Starym Mieście w Warszawie; obecnie podzielona na Szeroki Dunaj i Wąski Dunaj. [przypis edytorski]
Dunaj — ulica w Warszawie na Starym Mieście (zupełnie zniszczona w czasie powstania warszawskiego). [przypis redakcyjny]
duna — wydma piasku, zaspa, morska góra. [przypis edytorski]
dunderować (gw.) — łajać, gromić. [przypis edytorski]
dunderować (gw.) — zrzędzić, łajać. [przypis edytorski]
d'une chambre du malade (fr.) — z pokoju chorego. [przypis edytorski]
d'une Haute Nouveauté — według (szczytu) najnowszej mody. [przypis edytorski]
d'une manière spontanée (fr.)— w sposób przypadkowy. [przypis edytorski]
Dungus (litew. Dangus) — Niebo. [przypis autorski]
Dungus (litew. Dangus) — Niebo. [przypis edytorski]
du (niem.) — tu: a ty? [przypis edytorski]
Dunikowski, Xawery (1875–1964) — rzeźbiarz, autor wielu pomników, wykładowca m.in. krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; więzień Auschwitz. [przypis edytorski]
Dunikowski, Xawery (1875–1964) — rzeźbiarz, autor wielu pomników, wykładowca m.in. krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; więzień Auschwitz. Mówiąc o nim jako o strzelcu, Boy nawiązuje do aresztowania Dunikowskiego w 1905 za postrzelenie podczas sprzeczki malarza Wacława Pawliszaka. [przypis edytorski]
dunka (daw.) — duńska rękawiczka, z delikatnej skóry, obróconej gładką stroną do wewnątrz. [przypis edytorski]
d'un malheureux émigré polonais (fr.) — nieszczęśliwego polskiego emigranta. [przypis edytorski]
Dunne, John William (1875–1949) — brytyjski żołnierz, inżynier lotniczy i filozof, autor książki „Eksperyment z czasem” opowiadającej o jego snach prekognitywnych i teorii czasu, którą nazwał serializmem. [przypis edytorski]
Dunoyer, Charles (1786–1862) — francuski ekonomista, przedstawiciel francuskiej szkoły liberalnej. [przypis edytorski]
Dunoyer, Charles (1786–1862) — francuski ekonomista ze szkoły liberalnej. [przypis edytorski]
Dunoyer — prawdop. Barthélemy-Charles-Pierre-Joseph Dunoyer de Segonzac (1786–1862), ekonomista francuski. [przypis edytorski]
Duns Szkot, Jan (1266–1308) — szkocki filozof i teolog; jeden najważniejszych filozofów i teologów Europy Zachodniej w okresie średniowiecza (wraz z Tomaszem z Akwinu i Williamem Ockhamem); miał znaczący wpływ zarówno na myśl kościelną, jak i świecką. [przypis edytorski]
Duns Szkot Jan — ur. 1265/6 lub 1274 r. w Dunston w Northumberland (Anglia) czy też w Duns (Irlandya), franciszkanin, kształcił się w Oxfordzie; działał jako nauczyciel i dysputator w Oxfordzie, w Paryżu (od r. 1304), w Kolonii, gdzie umarł 1308 r. Ważniejsze dzieła: komentarze do dzieł Arystotelesa (m.in. do pism logicznych, do traktatu o duszy i do metafizyki); Distinctiones in quattuor libros sententiarum, czyli tzw. Opus Oxoniense; Tractatus de rerum principio; Theoremata; Reportatorum Parisiensium libri quattuor, czyli tzw. Opus Parisiense; Quaestiones quodlibetales. [przypis autorski]
Dunstan z Canterbury (ok. 909–988) — angielski biskup, święty Kościoła katolickiego; urodzony w pobliżu Glastonbury, na płd. krańcu Brytanii, w młodości uczył się u mnichów irlandzkich, zamieszkujących ruiny pobliskiego opactwa; przyczynił się do odnowienia życia zakonnego w Anglii. [przypis edytorski]
Dunstan z Canterbury (ok. 909–988) — święty kościoła katolickiego (wspomnienie 19 maja), opat klasztoru Glastonbury, arcybiskup Canterbury (960–988), patron kowali, złotników, ślusarzy i muzyków. [przypis edytorski]
dunuga (po kaszubsku: denega) — wielkie fale bijące o brzeg. [przypis tłumacza]
dunuga — spora fala morska, szczególnie przy brzegu. [przypis edytorski]
Duo aut tres in unum (łac.) — „Dwa albo trzy w jednym”. Słów tych nigdzie nie ma ściśle w Piśmie św. [przypis tłumacza]
duodecim scriptorum — w grze „12-tu linij”, dwanaście linij na tablicy. [przypis redakcyjny]
duorum cognominum (łac.) — dwóch nazwisk. [przypis redakcyjny]
dupa (…) dusza — W oryginale âne i âme; i tę niewinną grę słów uważał Rabelais za bezpieczniejsze w późniejszych wydaniach skreślić. W tym wypadku nastręczająca się w polskim języku gra słów wypadła ostrzej niż w oryginale; w innych za to nieraz łagodniej: niech to starczy tłumaczowi za uniewinnienie. [przypis tłumacza]
Dupanloup, Félix (1802–1878) — biskup francuski, filozof. [przypis edytorski]
du passé défini de l'indicatif (fr.) — z formy czasu przeszłego trybu oznajmującego. [przypis edytorski]
du petit cri cri (fr.) — tu coś w rodzaju: [generałowie] od małego kra, kra; dosł. małego krzyku, pokrzykiwania. [przypis edytorski]
du peuple (fr.) — ludu. [przypis edytorski]
du Peyrou, Pierre Alexandre (1729–1794) — dziedzic wielkiej fortuny, urodzony w Gujanie w Ameryce Płd. syn francuskiego hugenota, który dorobił się majątku na plantacjach w holenderskim Surinamie; osiadły od 1747 w Neuchâtel; przyjaciel i wykonawca testamentu Jana Jakuba Rousseau: opublikował pierwsze wydanie dzieł zebranych Rousseau (1782), w 30 tomach, obejmujące pierwszą część Wyznań, a następnie trzy kolejne tomy, zawierające listy oraz drugą część Wyznań (1789), opracowaną we współpracy z Isabelle de Charriere. [przypis edytorski]
Du Peyrou, [Pierre-Alexandre (1729–1794)] — przyjaciel Russa z epoki pobytu pisarza na wygnaniu w Szwajcarii. Będzie o nim mowa w ks. XII. [przypis tłumacza]
duplawe (gw.) — o drzewie: mające w pniu dziurę, dziuplę (gw. dupla). [przypis edytorski]
Duplay, Eléonore (1768–1832) — malarka, córka stolarza Maurice'a Duplaya, w którego domu mieszkał Robespierre od połowy 1791 r. aż do śmierci, prawdopodobnie jego partnerka życiowa. Po przewrocie 9 Thermidora aresztowana. [przypis edytorski]
duplex i multiplex personality, double conscience (ang.) — podwójna i mnoga osobowość, podwójna świadomość. [przypis edytorski]
duplici lingua praeditus mel et virus uno spirans ore et halitu (łac.) — dwoisty język mający, miód i truciznę jedną paszczą i tchnieniem zionący. [przypis redakcyjny]
duplikować — podwajać. [przypis edytorski]
duplon — raczej: dublon, ale oryginalnie oznacza on złotą monetę hiszpańską bitą od XVI do XIX w., a tu mowa o monecie srebrnej. [przypis edytorski]
Du Prel, Karl (1839–1899) — spirytysta i okultysta niemiecki. [przypis edytorski]
Duprez, Gilbert (1806–1896) — sławny tenor opery fr., nauczyciel śpiewu w Paryżu, założył własną szkołę, komponował opery. [przypis edytorski]
Dupuis, Charles-François (1742–1809) — fr. uczony i polityk. [przypis edytorski]
Dupuytren, Guillaume (1777–1835) — francuski chirurg, wprowadził wiele nowych metod operacyjnych. [przypis edytorski]
duque de la Paz (hiszp.) — książę Pokoju. [przypis edytorski]
duràk (ros.) — dureń, głupiec. [przypis edytorski]
duraka walajut — walą głupa; udają głupiego. [przypis edytorski]
durak (ros.) — dureń. [przypis edytorski]
durak (ros.) — głupiec. [przypis edytorski]
dura lex, sed lex (łac.) — twarde prawo, lecz prawo. [przypis redakcyjny]
dura lex, sed lex (łac.) — twarde prawo, lecz prawo; zwrot podkreślający konieczność podporządkowania się obowiązującemu prawu, nawet gdy jest ono surowe, uciążliwe. [przypis edytorski]
dura necessitas (łac.) — twarda konieczność (wyrażenie z Horacego, Pieśni III 24). [przypis edytorski]
Durango noble, y leal a la corona real (hiszp.) — Durango szlachetne i lojalne wobec królewskiej korony. [przypis edytorski]
Duranty, Louis Edmond (1833–1880) — powieściopisarz fr.; krytyk sztuki, zwolennik realizmu (również redaktor pisma „Réalisme” wyd. 1856–1857), następnie zaliczany do impresjonistów; był stałym bywalcem paryskiej Café Guerbois przy ulicy Batignolles i uczestnikiem dyskusji o sztuce, w których brali udział m.in. Édouard Manet, Émile Zola, Claude Monet, Auguste Renoir, Paul Cézanne, Camille Pissarro czy Edgar Degas, z którym Duranty się przyjaźnił; był autorem publikacji z zakresu historii i teorii sztuki, m.in. La Nouvelle Peinture („Nowe malarstwo” 1876) oraz szkiców umieszczających twórczość artystów takich jak Manet czy Adolphe Menzel w kontekście historii sztuki nowoczesnej; pisał również powieści: Le malheur d'Henriette Gérard (1860), La cause du beau Guillaume (1862), Les Combats de Françoise Du Quesnoy (1873), a także: Les six barons de Septfontaines , Les séductions du chevalier Navoni, Le Pays des arts oraz zbioru Théatre des marionnettes du Jardin des Tuileries (wyd. 1880, kompozycja 24 obrazków prozatorskich, w części z nich występują klasyczne postaci komedii dell'arte: Poliszynel, Pierrot i Arlekin; do najbardziej znanych należy nowela Le mariage de raison, czyli „Małżeństwo z rozsądku”); pisał recenzje prozy Champfleury'ego. [przypis edytorski]
durchfall a. durchwal — w gwarze obozowej: biegunka. [przypis edytorski]
durchfall (niem.) — w gwarze obozowej: biegunka. [przypis edytorski]
durchgang verboten (niem.) — przejście wzbronione. [przypis edytorski]
durchhalten (niem.) — kontynuować, przetrzymać. [przypis edytorski]
durch (niem.) — przez, poprzez, na wskroś. [przypis edytorski]
durch (z niem.) — na wskroś; dogłębnie. [przypis edytorski]
durch (z niem.) — na wylot, na wskroś, na przestrzał. [przypis edytorski]
dur (daw.) — gorączka, choroba (por. „dur brzuszny”). [przypis edytorski]
dur (daw.) — odurzenie; obłęd; środek odurzający. [przypis edytorski]
dur (daw.) — stan odurzenia, obłęd, choroba. [przypis edytorski]
dur (daw.) — zamroczenie umysłu, odurzenie. [przypis edytorski]
durée (fr.) — trwanie. [przypis edytorski]
durée pure (fr.) — czyste trwanie. [przypis edytorski]
Durejkiem — dziś popr. forma N. lp: Durejką. [przypis redakcyjny]
dur (gw.) — obłęd, ból. [przypis edytorski]
Durham Street — historyczna ulica londyńska. [przypis edytorski]
Duris (…) ferro — Horatius, Odae, IV, 4, 57. [przypis tłumacza]
Durkheim, Émile (1858–1917) — francuski socjolog i filozof; profesor w Bordeaux i na paryskiej Sorbonie, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli socjologizmu. [przypis edytorski]
Durlach — wówczas miasto w Niemczech, dziś dzielnica miasta Karlsruhe w Badenii-Wirtembergii. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
durnego — szalonego. [przypis redakcyjny]
durniami — winno być: elegantami. [przypis autorski]
durny (daw.) — głupi, szalony. [przypis redakcyjny]
durny (daw.) — szalony. [przypis edytorski]
durny (daw.) — szalony. [przypis redakcyjny]
