Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin i małżeństwa; przen.: małżeństwo. [przypis edytorski]
Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]
Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin, przedstawiany z pochodnią. [przypis edytorski]
Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin, także pieśń ślubna. [przypis edytorski]
Hymen (mit. gr) — patron małżeństwa i uroczystości weselnych; palono mu ofiarne ognie, aby zapewnić pomyślność i szczęście związku małżeńskiego. [przypis edytorski]
hymen — przen.: ślub, wesele; w mit. gr. Hymen to bóg zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]
hymen — tu: płomień zapalany podczas uroczystości zaślubin. [przypis edytorski]
hymen — tu: pochodnia zapalana podczas uroczystości zaślubin, od gr. boga Hymena, patrona zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]
hymenu pochodnie — ceremonia ślubna. [przypis edytorski]
hymen (z gr.) — wesele. [przypis edytorski]
Hymet — góra na płn.-wsch. od Aten. [przypis edytorski]
Hymet — góra w Attyce, na południe od Aten, słynna z produkcji miodu i marmurów. [przypis redakcyjny]
Hymetos — pasmo górskie na wschód od Aten. [przypis edytorski]
Hymet — pasmo górskie na płd.-wsch. od Aten. [przypis edytorski]
Hymet — pasmo górskie w Attyce, na płd.-wsch. od Aten, między górą Brilessos i Zatoką Sarońską, słynące z doskonałego miodu. [przypis edytorski]
Hymet — pasmo górskie w Attyce, na płd-wsch. od Aten. [przypis edytorski]
hymn Ambrożego a. hymn ambrozjański — starożytne pieśni łacińskie, stworzone i wprowadzone do liturgii przez św. Ambrożego (340–397), arcybiskupa Mediolanu, świętego Kościoła katolickiego i prawosławnego. [przypis edytorski]
hymn book (ang.) — śpiewnik religijny. [przypis edytorski]
hymnem pochwalnym, który zaintonowały pokorne kreatury ministerialne — Schopenhauer ma tu na myśli przede wszystkim ministra Altensteina. [przypis tłumacza]
hymny eoniczne — Kasprowicz nawiązuje tu albo do eonu jako największej jednostki formalnej w dziejach ziemi, którą dopiero dzieli się na ery (wyróżnia się trzy eony: archaik, proterozoik, fanerozoik), albo do gnostyckiej kosmogonii (historii powstania świata), w której kolejne eony są emanacjami boskimi, coraz dalszymi od rdzenia boskiej istoty i doprowadzającymi w końcu do stworzenia świata (przez upadek tego, co boskie, w materię). Hymny eoniczne w każdym z tych rozumień odnoszą się do odległych dziejów świata, epoki jego powstawania. [przypis edytorski]
hymny wedyckie a. Rigweda — najstarszy zabytek literatury indoaryjskiej (część tekstów jest datowana na XV w. p.n.e.), zbiór 1028 hymnów wchodzący w skład Wed, hinduskich świętych ksiąg. Utwory mają charakter pochwalny, służyły przede wszystkim do celów kapłańskich, takich jak zaproszenie bóstw do wzięcia udziału w ofierze. Można w nich znaleźć liczne odniesienia natury religijnej i kulturowej, a także zaczątki rozważań filozoficznych. Powoływanie się Brzozowskiego na hymny wedyckie i Upaniszady jest śladem silnej fascynacji orientem, która była wspólna dla całej kultury okresu Młodej Polski. [przypis edytorski]
hymy — pyszny, dumny. [przypis autorski]
Hypaetry — miejsce do przechadzek, niekryte. [przypis redakcyjny]
Hypatia z Aleksandrii (ok. 370–415) — aleksandryjska matematyczka, astronomka, filozofka neoplatońska; brutalnie zamordowana przez tłum chrześcijan, zwolenników biskupa Cyryla. [przypis edytorski]
Hypatia z Aleksandrii (ok. 370–415) — aleksandryjska matematyczka, astronomka, filozofka neoplatońska; brutalnie zamordowana przez tłum chrześcijan, zwolenników biskupa Cyryla. [przypis edytorski]
Hypenemian — podwietrzny. [przypis tłumacza]
hype — podekscytowanie czymś; mieć na coś hypa: być czymś podekscytowanym, emocjonować się czymś. [przypis edytorski]
Hyperberetajos — październik. [przypis tłumacza]
Hyperberetojos — październik. [przypis tłumacza]
Hyperbolos — również demagog, ale o bardzo małym znaczeniu. Obaj już nie żyją, więc w Hadesie trudnią się, jak ongi na świecie, pieniactwem i tu również są trybunami motłochu. [przypis tłumacza]
Hyperborea (mit. gr.) — kraina na północy, położona za siedzibą Boreasza, boga wiatru północnego; jej mieszkańcy, Hiperborejczycy, mieli prowadzić beztroskie i szczęśliwe życie, wolne od cierpień i chorób. [przypis edytorski]
Hyperia — z gr. „wysoki kraj”, baśniowa kraina o nieokreślonej lokalizacji. [przypis edytorski]
Hyperion (mit. gr.) — ojciec Heliosa (Słońca), Selene (Księżyca) i Eos (Jutrzenki); wcielenie męskiego piękna, światłości (przez to niekiedy utożsamiany z Apollinem). [przypis edytorski]
hyperoxyd — nadtlenek. [przypis edytorski]
hypocaustum (łac.) — w starożytnych domach centralne ogrzewanie powietrzem krążącym w przewodach podłogowych i ściennych. [przypis edytorski]
hypochondria vaga — w odróżnieniu od topicznej (hypochondria abdominalis). [W Streit der Facultäten jest „intestinalis”. Abdominalis znaczy brzuszny. Intestinalis pochodzi od łacińskiego intestina tj. wnętrzności. Topiczny znaczy miejscowy. Szłoby tu zatem o różnicę między hipochondrią wędrującą (vaga), gdy śledziennik co chwila gdzie indziej lokalizuje rzekomą chorobę, a hipochondrią miejscową, gdy ją lokalizuje w pewnym miejscu, np. we wnętrznościach. Współczesna medycyna, o ile mi wiadomo, różnicy tej już nie uwzględnia, a hipochondrię uważa za chorobę umysłową; przyp. tłum.] [przypis autorski]
hypogeum (łac.) — podziemie. [przypis edytorski]
hypogryfując (neol.) — imiesłów utworzony od rzecz. hipogryf, tj. pegaz, połączenie orła i konia; hipogryf występuje w Orlandzie Szalonym Ariosta. [przypis edytorski]
hypokorystyczny — zdrabniający. [przypis edytorski]
hypothesis (z gr.) — przypuszczenie, mniemanie. [przypis redakcyjny]
hyracotheria (łac. Hyracotherium) — daleki przodek konia. [przypis edytorski]
hyrkańskich jeźdźców, którzy także byli na żołdzie królewskim — Hyrkanowie znad Morza Kaspijskiego są na żołdzie króla, tak samo jak asyryjscy hoplici. [przypis tłumacza]
Hyrkańskie Syrty i pustynie Jazygów — Hyrkania była pod brzegiem Kaspijskiego Morza, blisko Partii. Pustynie Jazygów między Dnieprem a Donem. [przypis autorski]
Hyrkania — kraina hist. obejmująca ziemie na płd.-wsch. od Morza Kaspijskiego, w ob. płn. Iranie, w starożytności stanowiące satrapię (prowincję) perską; w literaturze łacińskiej i u Szekspira często wymieniana jako odległe miejsce, gdzie żyją krwiożercze tygrysy. [przypis edytorski]
Hyrkania, Machero — Hyrkania: Ὑρκάνειον; Macherus: Μαχαιροῦς, Makaur (Talmud Jerozolimski Szebiit, IX, 2), dzisiejsze Mkaur (Mukaur), na wschód od Morza Martwego, w dzikiej okolicy; na górze dotąd znajduje się cytadela, cysterna, wieża; wg Starożytności XVIII, V, 2 miejsce śmierci Jana Chrzciciela, właściwie Jana Esseńczyka, jak poprawia Graetz jego przydomek (p. niżej VII, VI, 3). [przypis tłumacza]
Hyrkania — region i satrapia w staroż. Persji, położony na płd.-wsch. wybrzeżu Morza Kaspijskiego (staroż. Morza Hyrkańskiego); w mit. pers. uważana za krainę stworzoną przez Ahura Mazdę (a. Ormuzda; boga-stworzyciela, będącego ucieleśnieniem dobra, walczącego ze złem uosobionym w bogu Arymanie); dziś: ziemie wchodzące w skład Turkmenistanu i Iranu. [przypis edytorski]
Hyrkania — staroż. kraina i satrapia w staroż. Persji, położona na płd.-wsch. wybrzeżu Morza Kaspijskiego (staroż. Morza Hyrkańskiego). [przypis edytorski]
Hyrkania — Ὑρκανία. [przypis tłumacza]
Hyrkan — imię staroż. władców i arcykapłanów Judei: Jana Hyrkana I (II w. p.n.e.) oraz jego wnuka Jana Hyrkana II (I w. p.n.e.). [przypis edytorski]
Hyrkanowi (…) Antygon odgryzł uszy — odciąć kazał wedle Starożytności XIV, XIII, 10. [przypis tłumacza]
Hyspa, Vincent (1865–1938) — aktor filmowy i piosenkarz fr., muzykę do niektórych jego piosenek napisał Erik Satie. [przypis edytorski]
Hystaspes — dostojny Pers z otoczenia Cyrusa, dowódca jazdy, zwycięzca Frygii Małej; zaślubił później córkę Gobryasa. [przypis tłumacza]
Hythe, Sandgate, Folkstone — miejscowości położone wzdłuż wybrzeża przy drodze do Dover. [przypis edytorski]
hyź a. hyś (pot.) — bzik, nieszkodliwe wariactwo, lekkie zaburzenie rozumu; występuje tylko w wyrażeniu mieć hyzia. [przypis edytorski]
hyzop — niewielka roślina zielna, zawierająca silne olejki eteryczne. W starożytności używana jako środek leczniczy oraz w rytuałach oczyszczenia, dziś głównie jako przyprawa kuchenna. [przypis edytorski]
hyzop — roślina lecznicza lub przyprawa. [przypis edytorski]
hyzop — roślina (półkrzew), z którego olejek używany był przez staroż. Żydów w oczyszczających obrzędach rytualnych. [przypis edytorski]
hyzop, ύσσωπος, אֵזוֹב (Lb 19, 6), Hyssopus officinalis. „A snopek hizopu umoczcie we krwi, która jest na progu” (Wj 12, 22, Wujek; „wiązkę”, Cylkow). „Oni gąbkę pełną octu, obłożywszy izopem, podali do ust jego”, J 19, 29. Silna woń; kwiat zwykle niebieski, niekiedy biały, przynęta dla pszczół. [przypis tłumacza]
hyzop — ziele służące jako lek wykrztuśny, przyprawa lub ozdoba; w staroż. Izraelu używane w obrzędach oczyszczenia. [przypis edytorski]
'Η αγαπη ου ζητει τα εαντης (gr.) — „Miłosierdzie nie szuka swojej korzyści” (św. Paweł. List I do Koryntian, Rozdz. XIII, w. 5). [przypis tłumacza]
ἡ δεισιδαιμονία καθάπερ πατρὶ τῷ τυφῷ πείθεται — przypisywane Sokratesowi (Jan Stobaeus, Sermones, XXII). [przypis edytorski]
ἡ κοινὴ διάλεκτος, he koine dialektos (gr.: wspólny dialekt) — krótko: koine, określenie powszechnej formy języka greckiego używanej w okresie poklasycznym, od początków epoki hellenistycznej do czasów późnoantycznych (ok. 300 p.n.e. – 300 n.e.); we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego koine służyła jako środek komunikacji między różnojęzycznymi grupami ludzi i stanowiła nieoficjalny, drugi po łacinie język cesarstwa rzymskiego; w koine powstała większość greckiej literatury pięknej i naukowej tego okresu, a także Septuaginta (grecki przekładu Biblii hebrajskiej z III w. p.n.e.) i większość pism wczesnochrześcijańskich, w tym księgi Nowego Testamentu oraz późniejsze pisma teologiczne. [przypis edytorski]
Ἤ ζῇν (…) ἀθλίως (gr.) — „Lub żyć bez troski, albo umrzeć w porę:/ Śmierć piękną dla tych, kogo krzywdzi życie,/ I lepiej nie żyć, niźli żyć w niedoli.” Cytat u Stobaeusa [w:] Sermones, 20 (tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Iabiang — ang. Yabiang, dziś: Abo, prawy dopływ rzeki Wouri (daw.: Rzeki Kameruńskiej). [przypis edytorski]
iacta est alea — „Kość rzucona!”, słowa Juliusza Cezara przesadzającego Rubikon. [przypis autorski]
iactantia (łac.) — chełpliwość. [przypis redakcyjny]
iactantius (…) dolent — Tacitus, Annales II, 77. [przypis tłumacza]
I act, I move, I push (ang.) — działam, poruszam się, śpieszę. [przypis tłumacza]
iactura — strata. [przypis redakcyjny]
Iakchos — jedno z wielu imion Dionizosa, boga wina, w Atenach i w Eleusis. Podczas misteriów eleuzyńskich (koniec września, 27. lub 28.) niosła z Aten posąg Iakchosa (pojmowano go jako syna Demetry i Zeusa) do Eleusis uroczysta procesja, wśród okrzyków: „Iakchos! Iakchos!”. Gdy zanosiło się na bitwę salamińską, pokazało się światło z Eleusis, widziano tuman kurzu i słyszano krzyk: „Iakchos”, tak jakby się procesja odbywała; tymczasem Attyka była pusta. Tłumaczono sobie to cudowne zjawisko tak, że Demeter, jej córka i Iakchos ciągną na pomoc Grekom, i przepowiadano zgubę Persom (barbarzyńcom). [przypis tłumacza]
iakie rozrządzenie domu, gospodarstwa, dzieci i samych nawet rozrywek zastałem, opiszę ieżeli mi czas pozwoli — w drugim tomie przypadków moich. [przypis autorski]
iako Dawid prawi… — Quaesivi eum et non est inventus locus eius (Ps. 36) [Tekst łac. tłumaczy się jako: Szukałem go, lecz nie znalazłem miejsca, gdzie by był — Red.WL]. [przypis tłumacza]
Iako Egipską rozgrzeszył Maryię — św. Maria Egipcjanka (ok. 344–ok. 421), prostytutka, która pod wpływem pielgrzymki do grobu Chrystusa przemieniła się w mieszkającą na pustyni pokutnicę. [przypis edytorski]
iakokolwiek — dziś popr.: jakkolwiek. [przypis edytorski]
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
iambus (łac.) — jamb: staroż. miara wiersza (stopa), złożona z dwóch sylab, krótkiej i długiej. [przypis edytorski]
Iam (…) dicitur — Po łacinie: „Już tyle razy zaklinałem was na wszystko, co święte, na wszystkich bogów i boginie; abyście, jeżeli zdolni jesteście jeszcze do uczuć litości, wsparli mnie w mojej nędzy; ale na nic nie zdały te moje skargi i wyrzekania. Pozwólcie, proszę, pozwólcie, okrutnicy, iść, dokąd mnie los mój woła i nie mamcie mnie dłużej waszymi czczymi zagadywaniami, pamiętni starego przysłowia, że głodny brzuch, jak powiadają, pozbawiony jest uszu”. [przypis tłumacza]
Iam (…) implorata — Catullus, Carminae LXVI, 65. [przypis tłumacza]
Iam (…) licebit (łac.) — „Co minęło, nie wróci; daremne błagania!” (Lucretius, De rerum natura, III, 928; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
I am lost (ang.) — Zginęłam! [przypis tłumacza]
Iam matura thoris plenis adoleverat virginitas (łac.) — Już dziewictwo w całej pełni było dojrzałe do ślubnego łoża. [przypis tłumacza]
I am much tired (ang.) — jestem bardzo zmęczony. [przypis edytorski]
Iam nemo (…) templa (łac.) — „Człek zmęczony i życiem przesycony marnym,/ Nie raczy podnieść wzroku na niebios sklepienie!” (Lucretius, De rerum natura, II, 1037; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Iam perditae rei patrocinari (łac.) — bronić tak złej sprawy. [przypis redakcyjny]
Iamque (…) repletum — Lucretius, De rerum natura, II, 1165. [przypis tłumacza]
Iamque (…) tellus — Lucretius, De rerum natura, II, 1151 [przypis tłumacza]
I am the man of (ang.) — jestem człowiekiem z [roku]. [przypis redakcyjny]
I am, whom the name is written over the water (ang.) — „Jestem tym, którego imię zapisane jest na wodzie”; prawdopodobnie ostatnie słowa Johna Keatsa, sentencja wyryta na jego grobie. [przypis edytorski]
Ianiculum — wzgórze w Rzymie, na prawym brzegu Tybru. [przypis edytorski]
i ani się biedak nie domyśla — dziś popr.: i ani się biedak domyśla. [przypis edytorski]
ianitor (łac.) — odźwierny. [przypis edytorski]
Ianowi Kale… — Jean de Calais, notariusz Châtelet, w istocie piastujący funkcje interpretatora testamentów. [przypis tłumacza]
Ianuarii (łac.) — stycznia. [przypis redakcyjny]
I Apostoł miecza się królewskiego bać każe — por. Rz 13, 4. [przypis edytorski]
I. Archibald Niemiły — w wersji angielskiej ten rozdział figuruje jako trzeci (więcej informacji w nocie redakcyjnej). [przypis edytorski]
I Armia Wojska Polskiego — armia gen Berlinga, utworzona 29 lipca 1944 na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej z sił polowych I Armii Polskiej w ZSRR sformowanej 16 marca 1944, operacyjnie podporządkowana dowódcom frontów Armii Czerwonej, szlak bojowy zakończyła w maju 1945 wyjściem na brzeg Łaby i szturmem części swoich oddziałów na Berlin. [przypis edytorski]
Iasius — brat Dardana, miał z nim ciągnąć do wyspy Samotraki. [przypis edytorski]
I ask not (…) thou art (ang.) — Ja nie pytam się ciebie, czyś ty zawiniła. Lecz kocham cię taką, jaką jesteś. [przypis tłumacza]
ibbur — w pewnych odłamach mistyki żydowskiej słowo to oznacza w uproszczeniu wzmocnienie duszy żyjącego człowieka przez tymczasowo łączącą się z nią inną sprawiedliwą duszę przebywającą poza ciałem. Zwykle wynika to z potrzeby spełnienia przez duszę bezcielesną jakiejś misji. [przypis edytorski]
i będą się śmiali — zapewne w czasie stypy. [przypis redakcyjny]
I będziecie jako wdowa osierociała, wy, coście drugie narody rządzili. I będziecie ku pośmiechu i urąganiu nieprzyjaciołom swoim — por. Lm 1, 1 i 7. [przypis edytorski]
