Przypisy

quadrivium i trivium (łac.) — tradycyjne łacińskie nazwy grup dziedzin wiedzy obejmujących łącznie tzw. siedem sztuk wyzwolonych, stanowiących podstawę kształcenia w średniowiecznej Europie; na trivium, nauczane na poziomie niższym, składały się trzy przedmioty humanistyczne (gramatyka, retoryka i dialektyka), natomiast quadrivium, wykładane na poziomie wyższym, obejmowało cztery przedmioty matematyczne (arytmetyka, geometria, astronomia oraz muzyka). [przypis edytorski]

Quaeque aliae gentes ubi frigore constitit Ister (łac.) — i pewne inne narody, gdzie Ister mrozem skuty. [przypis edytorski]

quaerens, quem devoret (łac.) — [tamquam leo rugiens circuit,] quaerens quem devoret — [jak lew ryczący krąży,] szukając kogo by pożarł; Wulgata, 1 P 5, 8; o diable. [przypis edytorski]

quaestionis (łac.) — wspomniana. [przypis edytorski]

qua (łac.) — jako. [przypis edytorski]

qualis artifex pereo (łac.) — jaki artysta ginie w mojej osobie (przedśmiertne słowa Nerona). [przypis edytorski]

Quam temere in nosmet legem sancimus iniquam (łac.) — Jakże pochopnie zgadzamy się z niesprawiedliwym prawem godzącym w nas samych (Horacy, Satyry I, 3, 67). [przypis edytorski]

Quando veniam et apparebo ante faciem Dei? (łac.) — kiedy przyjdę i zjawię się przed obliczem Boga? (Ps 41, 3, w tłumaczeniu Wulgaty). [przypis edytorski]

quantum (łac.) — dosł.: ile; tu: ilość, określona zawartość. [przypis edytorski]

quantum (łac.) — dosł.: ile; tu: ilość. [przypis edytorski]

quantum (łac.) — pewna ilość. [przypis edytorski]

quantum (łac.) — ustalona ilość. [przypis edytorski]

quantum mutatus [ab illo] (łac.) — jakże zmieniony, inny [niż tamten] (Wergiliusz, Eneida III 274; Eneasz o Hektorze, który zjawił mu się we śnie pokryty ranami). [przypis edytorski]

quantum satis (łac.) — ile wystarczy. [przypis edytorski]

quantum (z łac.) — ustalona ilość czegoś. [przypis edytorski]

quare conturbas me (łac.) — czemu mnie trwożysz (Ps 42, 6; fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim, odmawiany przez kapłana). [przypis edytorski]

Quare fremuerunt gentes (łac.) — dlaczego buntują się narody; Psalm 2. [przypis edytorski]

quare (łac.) — dlaczego. [przypis edytorski]

Quare? Quia (łac.) — w jaki sposób, skoro. [przypis edytorski]

quare tristis incedum dum affligit me inimicus, popr. quare tristis incedo… (łac.) — czemu chodząc, narzekam, nieprzyjaciół się lękam (Ps 43, 2; fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim). [przypis edytorski]

quarum memoriam nolumus transferre ad posteros (łac.) — których pamięci nie chcemy zachować dla potomnych. [przypis edytorski]

quasi (łac.) — jakby, niby, pozornie. [przypis edytorski]

quasi (łac.) — jakby, niby. [przypis edytorski]

quasi (łac.) — jakby. [przypis edytorski]

quasi (łac.) — jak, jakby. [przypis edytorski]

quasi-prorok (z łac.) — niby-prorok. [przypis edytorski]

quaternio terminorum (łac.) — czwórmian terminów; błąd logiczny polegający na tym, że termin wspólny dla obydwu przesłanek sylogizmu (schematu wnioskowania) w każdej z przesłanek jest użyty w innym znaczeniu. W sylogizmie występują dwie przesłanki, zwane większą i mniejszą, przy czym we wniosku sylogizmu termin z przesłanki większej występuje jako podmiot, termin z przesłanki większej jako orzecznik, zaś termin wspólny obu przesłankom (termin średni) we wniosku nie występuje. Błąd quaternio terminorum oznacza, że w rzeczywistości w sylogizmie użyto czterech terminów, a nie trzech, zatem poprawnego wniosku wyprowadzić się nie da. [przypis edytorski]

Quatuor articuli judicii castrensis: stuprum, incendium, latrocinium et vis armata alienis aedibus illata (łac.) — Cztery artykuły sądu wojskowego: gwałt, podpalenie, rabunek i napaść zbrojną siłą na czyjś dom. [przypis edytorski]

Quem non virtutis egentem Abstulit atra dies et funere mersit acerbo. (łac.) — Którego do cnotliwych czynów nie zniechęcił czarny dzień, co go pogrążył gorzkim pogrzebem. [przypis edytorski]

quia absurdum est (łac.) — ponieważ to niedorzeczność. [przypis edytorski]

quia non cuilibet licet adire Corintum (łac.) — nie każdemu łatwo do Koryntu dotrzeć. [przypis edytorski]

Qui ante diem periit, Sed miles, sed pro patria. (łac.) — kto przedwcześnie poległ, jako żołnierz, za ojczyznę. [przypis edytorski]

quibuscumque viis (łac.) — jakimikolwiek drogami. [przypis edytorski]

qui concordiae inter homines et auctor est et conservator (łac.) — który jest sprawcą [zgody] i utrwalającym zgodę między ludźmi. [przypis edytorski]

quidam (łac.) — ktoś. [przypis edytorski]

Quid enim amplius nos delectat, secundum id operemur necesse est (łac.) — Co większą nam daje przyjemność, pociąga nas to z konieczności do czynu (Augustyn z Hippony, Komentarz do Listu do Galatów, 49). [przypis edytorski]

quid episcopus sit (łac.) — kim byłby biskup? [przypis edytorski]

Quid habet amplius homo de universo labore suo, quo laborat sub sole? (łac.) —  Cóż przyjdzie człowiekowi z całej pracy jego, którą się trudzi pod słońcem? (Koh 1, 3). [przypis edytorski]

quid iuris (łac.) — jakie prawo (w domyśle: nas obroni). [przypis edytorski]

quid iuris pro minoribus (łac.) — jakież prawo dla pomniejszych. [przypis edytorski]

quid pro quo a. qui pro quo (łac.) — dosłownie: coś za coś; zabawna zamiana miejsc, nieporozumienie. [przypis edytorski]

Quidquid est timeo Danaos et dona ferentes (łac.) — Czymkolwiek to jest, obawiam się Danaów (Greków), nawet gdy niosą dary (Wergiliusz, Eneida II 49); wypowiedź kapłana trojańskiego Laokoona na widok wielkiego drewnianego konia pozostawionego przez wrogów na plaży, rzekomo daru dla bogów; fraza przysłowiowa, używana zwykle bez pierwszych dwóch wyrazów, jako ostrzeżenie, żeby nie ufać wrogom, nawet kiedy działają pozornie dla nas korzystnie. [przypis edytorski]

Quid sum miser tunc dicturus? Quem patronum rogaturus? Cum vix iustus sit securus. (łac.) — co ja nieszczęśliwy mogę teraz powiedzieć, jakiego patrona prosić, gdy nawet sprawiedliwy jest ledwie bezpieczny? [przypis edytorski]

Qui habitat in adjutorio altissimi (łac.) — Kto przebywa w pieczy Najwyższego; Psalm 91. [przypis edytorski]

qui iecerunt coelum et terram (łac.) — którzy stworzyli niebo i ziemię. [przypis edytorski]

qui opere ac doctrina sustentabit ecclesiam (łac.) — który pracą i nauczaniem podtrzyma Kościół. [przypis edytorski]

qui potest capere capiat (łac.) — łapie, kto może złapać. [przypis edytorski]

Qui procul hinc (łac.) — kto daleko stąd. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — dosł. jeden zamiast drugiego; pomyłka co do tożsamości postaci. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — ktoś za kogoś (określenie nieporozumienia co do osoby). [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — nieporozumienie; dosł. jeden zamiast drugiego, pomyłka co do osoby. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — nieporozumienie, pomyłka co do osoby. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — nieporozumienie, pomyłka; dosł.: kto zamiast którego. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — nieporozumienie. [przypis edytorski]

qui pro quo (łac.) — wzięcie czegoś za coś innego, pomyłka, nieporozumienie. [przypis edytorski]

qui, quae, quod (łac.) — który, która, które. [przypis edytorski]

Quis custodiet ipsos custodes (łac.) — kto pilnuje strażników. [przypis edytorski]

Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrimarum, et plorabo (łac.) — kto da mojej głowie wodę i oczom moim źródło łez, a będę płakał; wg. Biblii Tysiąclecia: „Któż da mi schronisko dla podróżnych na pustyni, bym mógł opuścić mój naród i oddalić się od niego” itd. (Księga Jeremiasza 9,1). [przypis edytorski]

Quis potest contra Deum et magnam Novogrodiam (łac.) — tłumaczenie w nast. zdaniu. [przypis edytorski]

Quis, quis? (łac.) — Co, co? [przypis edytorski]

quis scit (łac.) — kto wie. [przypis edytorski]

qui tantum ossa et pellis fuit (łac.) — która była samą skórą i kośćmi. [przypis edytorski]

qui videt meliora et deteriora sequitur (łac.) — który widzi (to, co) lepsze, a podąża za gorszym. [przypis edytorski]

quodad primum (łac.) — w odniesieniu do pierwszego. [przypis edytorski]

Quod attinet (łac.) — co dotyczy. [przypis edytorski]

quod attinet (łac.) — co dotyczy. [przypis edytorski]

Quod erat demonstrandum (łac.) — co było do udowodnienia; wyrażenie używane na zakończenie dowodu matematycznego. [przypis edytorski]

quod libet, licet (łac.) — co się podoba, to wolno. [przypis edytorski]

quod petis, hic est (łac.) — to, czego pragniesz, jest tutaj. [przypis edytorski]

quod polonice… (łac.) — to po polsku… powiedział, jakby ta mowa do samych Polaków odnosiła się, nie jednak do obcych, którzy byli obecni; tak, a co więcej Samuel wówczas zgodnie z posiadaną wizją, chwalił króla polskiego pośród Polaków słowami polskimi. [przypis edytorski]

quod vitae sectabor iter (łac.) — ponieważ będę podążał ścieżką życia. [przypis edytorski]

quo modo (łac.) — jakim sposobem. [przypis edytorski]

quo modo (łac.) — w jaki sposób. [przypis edytorski]

quomodo (łac.) — w jaki sposób. [przypis edytorski]

quomodo? quando? quibus auxiliis? (łac.) — W jaki sposób? Kiedy? Z czyją pomocą? [przypis edytorski]

quondam (łac.) — niegdyś. [przypis edytorski]

quondam (łac.) — pewnego razu; niegdyś; nieraz. [przypis edytorski]

quoniam (łac.) — ponieważ, gdyż. [przypis edytorski]

quorum (łac.) — kworum, czyli minimalna liczba osób niezbędna do prowadzenia obrad i podjęcia wiążących decyzji. [przypis edytorski]

quos ego (łac.) — dam ja wam! [przypis edytorski]

quotidianka (z łac.) — codzienność. [przypis edytorski]

quousque (łac.) — dokąd, ile jeszcze czasu. [przypis edytorski]

Quousque tandem, Catilina (łac.) — jak długo jeszcze, Katylino; pierwsze słowa mowy Cycerona wygłoszonej w senacie rzymskim w 63 r. p.n.e. przeciw Katylinie, po wykryciu jego spisku (pełne zdanie brzmi: Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra, tj. „Jak długo nadużywać będziesz, Katylino, naszej cierpliwości”). [przypis edytorski]

Quo usque tandem (łac.) — dokądże tego będzie? (pierwsze słowa mowy Cycerona przeciw Katylinie) [przypis edytorski]

Quousque tandem (łac.) — jak długo jeszcze; pierwsze słowa mowy Cycerona wygłoszonej w senacie rzym. w 63 r. p.n.e. przeciw Katylinie, po wykryciu jego spisku (pełne pierwsze zdanie brzmi: Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra, tj. „Jak długo nadużywać będziesz, Katylino, naszej cierpliwości”). [przypis edytorski]

Quo vadis, Domine? (łac.) — Dokąd idziesz, Panie? [przypis edytorski]

Quo vadis? Quo vadimus? Getsemani, vadimus hodie (łac.) — Dokąd idziesz? Dokąd idziemy? Dziś idziemy do Getsemani. [przypis edytorski]