ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
dostawać (daw.) — starczyć; być w dostatecznej ilości. [przypis edytorski]
dostawać (daw.) — tu: wyciągać, wydobywać. [przypis edytorski]
dostawać (daw.) — tu: wystarczać. [przypis edytorski]
dostawać (daw.) — wystarczać. [przypis edytorski]
dostawać (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]
dostawać się (starop.) — tu: dojrzewać. [przypis edytorski]
dostawać — tu: wydobywać, wyjmować. [przypis edytorski]
dostawa (starop.) — dostaje; zwycięstwa dostawa: uzyskuje zwycięstwo. [przypis edytorski]
dostawić (daw.) — dostarczyć. [przypis edytorski]
dostawili na Akropol więcej niż dziesięć tysięcy talentów — tu Perykles przeniósł skarb związkowy z wyspy Delos. [przypis tłumacza]
dostępnemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: dostępnymi. [przypis edytorski]
dostępować skały (starop.) — zbliżać się do skały. [przypis redakcyjny]
dostiżenjach sowieckich (ros.) — osiągnięciach radzieckich. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — powieściopisarz rosyjski, uznawany za mistrza realistycznej prozy psychologicznej XIX w., autor m.in. Zbrodni i kary. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny pisarz rosyjski, autor m.in. Zbrodni i kary. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny powieściopisarz rosyjski, mistrz realistycznej prozy psychologicznej; autor m.in. powieści Zbrodnia i kara, Idiota, Biesy, Bracia Karamazow. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny powieściopisarz rosyjski, mistrz realistycznej prozy psychologicznej; autor m.in. powieści Idiota (1868), której głównym bohaterem jest prostoduszny i ufny młody książę Myszkin. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny powieściopisarz rosyjski, mistrz realistycznej prozy psychologicznej, autor m.in. Zbrodni i kary. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny powieściopisarz rosyjski, mistrz realistycznej prozy psychologicznej, autor m.in. Zbrodni i kary. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor (1821–1881) — wybitny powieściopisarz rosyjski, mistrz realistycznej prozy psychologicznej; autor m.in. Zbrodni i kary (1866), Idioty (1868), Biesów (1871–72), Braci Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — powieściopisarz ros., uznawany za mistrza prozy realistycznej i psychologicznej; najważniejsze dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski pisarz i myśliciel. [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, uznany za mistrza realistycznej i psychologicznej prozy. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, uznany za mistrza realistycznej i psychologicznej prozy. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, uznany za mistrza realistycznej i psychologicznej prozy. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, uznany za mistrza realistycznej i psychologicznej prozy. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871-72), Bracia Karamazow (1879–80). [przypis edytorski]
Dostojewski, Fiodor Michajłowicz (1821–1881) — rosyjski powieściopisarz, wybitny twórca prozy realistycznej i psychologicznej. Dzieła: Zbrodnia i kara (1866), Idiota (1868), Biesy (1871–1872), Bracia Karamazow (1879–1880). [przypis edytorski]
Dostojewski (…) przedstawił w „Legendzie” — w powieści Bracia Karamazow. [przypis autorski]
Dostojna kochanka — Zoé Victoire Talon, zwana hrabiną du Cayla (1784–1850), faworyta Ludwika XVIII. [przypis edytorski]
dostojnych lordów Norfolka i Surreya jako więźniów — Thomas Howard, trzeci książę Norfolk, oraz jego syn Henry Howard, trzeci hrabia Surrey, z rozkazu króla Henryka VIII zostali w styczniu 1547 pod zarzutem zdrady uwięzieni i skazani na śmierć. [przypis edytorski]
do stolicy — dodatek tłumacza. [przypis tłumacza]
do straszliwej wojny o hegemonię między ateńskim mocarstwem morskim a lądową potęgą Peloponezu — wielka wojna peloponeska (431–404 p.n.e.) pomiędzy Związkiem Morskim pod przewodnictwem Aten a Związkiem Peloponeskim pod przewodnictwem Sparty, toczona o hegemonię nad całą Grecją. [przypis edytorski]
dostrumieniać (neol.) — uzupełniać swoim strumieniem. [przypis edytorski]
dostrzec było można poskładanych ofiar różnych, poprzynoszonych — dziś z B.: dostrzec było można poskładane ofiary, poprzynoszone. [przypis edytorski]
dostrzegłszy gołębi — dziś z B.: dostrzegłszy gołębie. [przypis edytorski]
dostrzegł w jej twarzy rysów — dziś popr.: dostrzegł w jej twarzy rysy. [przypis edytorski]
Dostrzegli to (…) niektórzy z Żydów (…), którzy przyjmowali, że Bóg, rozum boski, tudzież rzeczy będące w jego rozumie są tym samym — Jest to, jak zauważył Leibniz, teoria kabalistów. Znajduje się w księdze Zohar, w Pardes Rimonim Mojżesza Corduero. Cytaty podają: A. Franck, La Cabbale 72 i E. Saisset, Oeuvres de Spinoza, t. I, 223 [przypis redakcyjny]
do studnie (gw., daw.) — do studni. [przypis autorski]
do studnie (gw., daw.) — do studni. [przypis autorski]
dosuć (starop.) — dosypać, dolać. [przypis edytorski]
dosuży (daw.) — dorodny. [przypis redakcyjny]
dosuży koń (daw.) — silny koń. [przypis redakcyjny]
do swego bytu — do miejsca swego bytowania, siedliska. [przypis redakcyjny]
do swej stać Febowi usługi / Żyd mężny kazał — Jozue wstrzymał słońce, ażeby mógł dokonać zwycięstwa nad Amorytami. [przypis redakcyjny]
do swej tetrarchii — do Perei. [przypis tłumacza]
do swidania (ros.) — do widzenia. [przypis edytorski]
Doswidanja, drug moj, doswidanja (ros.) — do widzenia, mój przyjacielu, do widzenia. [przypis edytorski]
do swidanja (ros.) — do widzenia. [przypis edytorski]
Doswidanja, towariszcz (ros.) — Do widzenia, towarzyszu. [przypis edytorski]
Do swojego własnego wewnętrznego życia dochodzi francuski pisarz najczęściej poprzez styl (…) zagadnienie jest rozwiązane — S. Brzozowski, Legenda Młodej Polski, Lwów 1909, s. 340. W podobny sposób interpretuje Brzozowski literaturę francuską w Głosach wśród nocy, . Lwów 1912, s. 238–239. [przypis autorski]
dosyć (daw.) — zadość. [przypis edytorski]
dosyć — dziś: zadość. [przypis edytorski]
dosyć-em w domu miał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: dosyć w domu miałem. [przypis edytorski]
Dosyć go mam z męki Twojej, którą w sercu noszę — Maryja przewiduje mękę i śmierć Jezusa. [przypis edytorski]
Dosyć! — hebr. רב (raw): ‘dużo’, tu w znaczeniu: ‘tego aż za wiele!’. «Wiele jeszcze przede mną radości i szczęśliwości, skoro mój syn Josef ciągle żyje!», zob. Raszi do 45:28. [przypis edytorski]
dosyć miał stosunki ze światem podziemi — dziś popr.: dosyć miał stosunków ze światem podziemi. [przypis edytorski]
Dosyć na dniu ma statek (…) ostatek — sens fragmentu: wystarczy już powagi w tym dniu, ostatek czasu poświęćmy zabawie. [przypis redakcyjny]
dosyć to powietrze kosztuje — Autentyczne (przyp. autorki). [przypis autorski]
dosyć — tu: wystarczająco. [przypis edytorski]
dosyć uczynić — dziś: zadość uczynić. [przypis edytorski]
dosyć uczynili — dziś: zadość uczynili. [przypis edytorski]
dosyt (starop.; tu forma N. lp: dosytem) — zaspokojenie potrzeb, nasycenie; por. współczesne wyrażenie: najeść się do syta. [przypis redakcyjny]
do sytu — dziś: do syta. [przypis edytorski]
do szczętu — dziś: doszczętnie, całkiem. [przypis edytorski]
doszedłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: doszedłem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
do sześćdziesiąt — dziś: do sześćdziesięciu. [przypis edytorski]
do szkut albo do komieg — statki wodne pod zboże; ostatnie w Litwie wzywane. [przypis redakcyjny]
doszła była — przykład użycia czasu zaprzeszłego, konstrukcja dziś już zanikająca w polszczyźnie, wyrażała czynność wcześniejszą niż działania opisywane w czasie przeszłym. [przypis edytorski]
doszło do tego, że przyczyny naturalne zjawisk jakby przestały istnieć, a wszystko zło zwalano na sztuki czarownic — J. Tuwim, Czary i czarty polskie, 1924. [przypis autorski]
doszli do rzeki Fasis — w styczniu roku 400. [przypis tłumacza]
Doszliśmy z ogólnych stosunków, że monarchia odpowiada jedynie wielkim państwom — koniec rozdz. III, księgi III. [przypis tłumacza]
doszli — tu jako imiesłów przymiotnikowy: ci, którzy doszli, dotarli. [przypis edytorski]
doszto — domacano. [przypis redakcyjny]
do szyje (forma starop.) — do szyi, na szyję. [przypis redakcyjny]
Dotąd gom w kupę nie zmienił popiołów — dziś raczej: dotąd nie zmieniłem go w kupę popiołów. [przypis edytorski]
Dotąd i nie dalej — w biblijnej Księdze Hioba (Hi 38, 11) tymi słowami Bóg wyznacza granice destrukcyjnemu morzu. [przypis edytorski]
Dotąd wierzch jeden Parnasu (…) wędrowca — Wykładacze Boskiej Komedii tak to miejsce tłumaczą: ponieważ jeden wierzchołek Parnasu Bachusowi, drugi Apollinowi był poświęcony, poeta chce tu wyrazić, że on siły swego geniuszu nie tylko filozofią, ale i teologią chciałby teraz wesprzeć. [przypis redakcyjny]
Do Tadeusza Estreichera — Tadeusz Estreicher otrzymał ten wiersz od Wyspiańskiego listownie i opublikował go w dzienniku „Czas” nr 296 z 24 grudnia 1907 r. wraz z następującym objaśnieniem: „Na kilka dni przed Bożym Narodzeniem r. 1904 byłem w Zakopanem wraz z prof. Wyczółkowskim, i dn. 21 grudnia wysłaliśmy do Wyspiańskiego ze schroniska Burego nad Morskim Okiem kartkę widokową z życzeniami Wesołych Świąt. W dwa dni wróciłem do Krakowa, a w dzień Bożego Narodzenia otrzymałem, jako odpowiedź, wiersz, który przesyłam. Dla objaśnienia niektórych aluzji dodam, że z pracowni Wyspiańskiego przy ulicy Krowoderskiej nr. 157 rozciągał się widok w kierunku kopca Kościuszki i Bielan, widok, znany z szeregu jego krajobrazów pastelowych. Wyspiański pisywał stale piórem gęsim, nie zrażając się jego skrzypieniem, o czym z nim poprzednio rozmawiałem; rękopis „puchnący” w robocie, to studium o Hamlecie i pisany równocześnie Powrót Odyssa, który wedle jego planu miał być drugim dramatem, środkowym, trylogii o Odysseuszu; nie wiem, czy z tej trylogii, której plan mi wówczas opowiadał, pozostało co w spuściźnie rekopiśmiennej. Wreszcie co się tyczy wewnętrznego urządzenia pracowni Wyspiańskiego, to stół, na którym pisał, był przykryty czerwonym suknem, a cały pokój, wraz z sufitem, był pomalowany na jednostajny, ultramarynowy kolor.” [przypis edytorski]
do tańcu — dziś popr.: do tańca. [przypis edytorski]
dotarł do wsi Charing i wypoczął pod pięknym krzyżem… — ob. Charing Cross w centralnym Londynie; od końca XIII w. do połowy XVII w. w Charing znajdował się jeden z dwunastu tzw. krzyży Eleonory, upamiętniających miejsca postoju orszaku z ciałem królowej Anglii Eleonory Kastylijskiej. W XIX w. wniesiono jego replikę. [przypis edytorski]
dotarli do lewego skrzydła — przeciwników, nie swego. [przypis tłumacza]
Do Tarnobrzega wybudowano kolej z Dębicy dopiero w 1887 roku — pierwsza lokomotywa stanęła na dworcu kolejowym w Tarnobrzegu dnia 6 czerwca 1887 r. o godz. 11 przed południem. (Kronika parafialna w Miechocinie). [przypis autorski]
do Tarsu — Ταρσὸς, Juliopolis za Juliusza Cezara, dziś Tersus albo Tarso (45 000 mieszkańców). Stąd pochodził apostoł Paweł (Dz 9, 11: „Wstań a idź na ulicę, którą zowią prostą, a szukaj w domu Judy Szawła imieniem Tarseńczyka”). [przypis tłumacza]
do ta strona — w gwarze ludu polskiego na terytorium litewsko-białoruskim wygłosowe „ę” wymawiane było jak „a” („ta strona” zamiast „tę stronę”) [przypis redakcyjny]
do tata — dziś popr.: do taty. [przypis edytorski]
do Tatar — dziś popr. forma D. lm: do Tatarów. [przypis redakcyjny]
Do tego, który nie miał szaty godowej, tak samo — Mt 22, 12. [przypis tłumacza]
do tego / Miasta, gdzie kości schował syn Anchiza swego — Eneasz pogrzebał swego ojca Anchizesa w mieście Trapani (w staroż. Drepanum) na Sycylii. [przypis redakcyjny]
do tegom się nie sposobił — inaczej: do tego się nie sposobiłem, tzn. nie przygotowywałem się. [przypis edytorski]
do tego (…) nie przyszło — dziś: do tego nie doszło. [przypis edytorski]
Do tego wystarcza w zupełności, pomimo barokowej nieco francuszczyzny, talent jego i artyzm — Nie jestem zwolennikiem uwag i przypieków, a tym mniej polemiki. Sprawiedliwość nakazuje mi wszelako zaznaczyć na tym miejscu, że do dnia dzisiejszego brak do wyczerpującej oceny prozatorskiego talentu Casanovy podstawy decydującej: oryginalnego tekstu jego memuarów. To, co znamy z nich, jest niestety dowolną jeno i najzupełniej na własną rękę dokonaną przeróbką, jakiej dla firmy F. A. Brockhaus podjął się przed stu laty jakiś nauczyciel francuskiego języka. Cóż byłoby w tych warunkach naturalniejszego nad umożliwienie przedstawicielom nauki dostępu do autentycznego tekstu? Uczeni z całego świata, członkowie akademii, domagali się w sposób jak najbardziej kategoryczny dania im tego dostępu! Z Brockhausami wszelako i walka bogów okazuje się nadaremna. Rękopis pamiętników Casanovy pozostał, mocą samowolnej decyzji firmy, niewidzialnie dla wszystkich oczu zamknięty w żelaznym skarbcu. Jesteśmy wskutek tego świadkami szczególnego zjawiska, że przez upór i kaprys jednostek znane jest ogółowi jedno z najbardziej interesujących dzieł literatury powszechnej w prostaczym jeno zniekształceniu i w tej formie czytane staje się podstawą krytycznej jego oceny. Firma Brockhaus nie raczyła nawet usprawiedliwić się dostatecznie ważkimi argumentami ze swojego wrogiego sztuce stanowiska, pozostając wciąż jeszcze dłużną to usprawiedliwienie czytającemu ogółowi. S. Z. [Pierwsze pełne wydanie oryginalnego tekstu pamiętników Casanovy, powstałe w wyniku współpracy wydawnictw Brockhaus i Plon, ukazało się dopiero w latach 1960–1962; red. WL]. [przypis autorski]
Do tej chaty nieś mię, łodzi! Wejdę tam, skąd trup wychodzi — pomysł poety udania się do chaty trupa tłumaczy Kleiner, Juliusz Słowacki, t. II, str. 117 wyd. II „smutnym zobojętnieniem i martwotą wewnętrzną”. [przypis redakcyjny]
do tej doby (daw.) — do tej pory. [przypis edytorski]
do tej instancji dochodzi każda sprawa jeśli się ją na serio bada — [Komentarz autora z Uwag.] To jest jeden z najważniejszych rezultatów Pałuby. Być może, że aparat naukowy, który przykładam do faktów w niej skreślonych, jest błędny, ale jeżeli mi się udało choćby raz jeden wydobyć dowód, że fakty dopiero wtedy stają się doniosłymi w życiu duchowym człowieka i w poezji, gdy wejdą w alembik gruntownego vulgo naukowego badania lub przejdą przezeń, jeżeli mi się to udało, to zadanie moje spełnione. Żeby mi zaś nie zarzucono, iż w Pałubie użyłem przykładów umyślnie do tego celu skonstruowanych, podejmę się wykazać na dziełach różnych naszych znakomitości, ile tam popełniono zaniedbań intelektualnych i jaka wskutek tego powstała kołowacizna. I cóż mi po wszelkich fajerwerkach poetyckich, jeżeli odczuwam na każdym kroku, że poeta intelektualnie kompromituje się przede mną! Poezja jeżeli ma być czymś, to koroną myślenia, a nie azylum dla ubogich duchem. [przypis autorski]
do tej treści — To jest: do Boga. [przypis redakcyjny]
Do Teofila Januszewskiego — List do Teofila Januszewskiego pomieścił poeta na początku Pieśni V Podróży na Wschód. Ponieważ pisanie wiersza czysto sprawozdawczego, podobnego do rysunku czy obrazu oddającego tylko cechy czysto zewnętrzne obserwowanych widoków, sprawiało poecie duże trudności, opracował go aż w dziewięciu redakcjach. Jeden z wariantów brzmiał: „Znów się wyzłocił miesiąc na błękitach,/ Podobny owej Dyjany koronie,/ Co się paliła na Wulkanu szczytach/ Dla nas, siedzących cicho na balkonie/ Gdzieś w Neapolu, gdzieś na Świętej Łucji…/ Pamiętasz? — Takie uczucie nie wróci/ Ani zbieg takich wspomnień w jednej chwili/ Z takim księżycem…/ By na tym samym nawet usiąść ganku…/ Lecz wracam jeszcze do tego księżyca,/ Który nam wschodził z Wezuwiusza szczytów,/ Do tej kolumny, co się kładła gnąca/ Na lazurowym obrusie błękitów,/ Do tego Golfu (pamiętasz)…/ Dziwnie pomyśleć, że ktoś w Neapolu/ Po nas wziął widok księżyca i ganku/ I dzisiaj — pomyśl — czy to sen znikomy,/ Czy myśmy razem siedzieli na ganku,/ Patrząc na księżyc i na sine domy/ Łucji wybrzeża, i na ciche morze,/ Które się kładło przy złocistym wianku/ Białych sklepików…” Prawdopodobnie pod wpływem uwagi Januszewskiego, uczynionej we Włoszech, iż poezje Słowackiego są za trudne i szlachta ich nie zrozumie, poeta sili się na łatwość. Z tego powodu wprowadził stylizację chłodną, obiektywną, przypominającą utwory pseudoklasyczne z XVIII w. [przypis redakcyjny]
doti — dawna zwyczajowa miara długości płótna używana w Zanzibarze i Afryce Środkowej, równa ok. 3,6 m, tj. tyle, ile potrzeba na suknię kobiecą. [przypis edytorski]
dotis — miara zbliżona do polskiego łokcia [czyli ok. 60 cm; red. W.L.]. [przypis autorski]
dotkliwość — tu: podatność na obrazę. [przypis edytorski]
dotkliwy [język] (starop.) — dokuczliwy, zjadliwy. [przypis redakcyjny]
