ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
drab (starop.) — żołnierz najemny. [przypis edytorski]
drab — tu: żołnierz pieszy. [przypis edytorski]
draby — dziś popr. forma N.lm: drabami. [przypis edytorski]
drab — żołnierz piechotny. [przypis redakcyjny]
drab — zbrojny pachołek; szeregowiec piechoty. [przypis redakcyjny]
dracena a. smocze drzewo — drzewo z rodziny liliowatych o grubym, rozgałęziającym się pniu i dużych liściach. Występuje tylko na Maderze i Wyspach Kanaryjskich. Niektóre gatunki hodowane są w doniczkach jako ozdobne. [przypis redakcyjny]
drachlec — драхлец [przypis edytorski]
drachma — moneta bita w starożytnej Grecji, Kartaginie i Azji Zachodniej, przeważnie srebrna. 6000 drachm nazywano talentem, 100 drachm miną. Jedną drachmę dzielono na 6 oboli. [przypis edytorski]
Drachmann, Holger (1846–1908) — pisarz, poeta i malarz duński, zaliczany do nurtu neoromantyzmu i impresjonizmu (sceny marynistyczne w malarstwie, symbolika morska w liryce); przez dłuższy czas mieszkał w Londynie oraz podróżował po Europie, odwiedzając Szkocję, Francję, Hiszpanię, Włochy (z podróży pisywał korespondencje do prasy); autor powieści autobiograficznej Forskrevet. [przypis edytorski]
Drachmann, Holger (1848–1908) — duński poeta i dramaturg. [przypis edytorski]
drachma — srebrna moneta używana w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka, na ogół srebrna; jedną drachmę dzielono na 6 oboli. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka, na ogół srebrna, o wartości sześciu oboli. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka, na ogół srebrna. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka, na ogół srebrna, równa 1/100 miny. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka o wartości sześciu oboli. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta grecka, rozpowszechniona też w państwach Azji Mniejszej, na Bliskim Wschodzie oraz w Kartaginie, na ogół srebrna; jedną drachmę dzielono na 6 oboli; popularna drachma attycka ważyła ok. 4,3 g. [przypis edytorski]
drachma — staroż. moneta gr. o wartości 6 oboli. [przypis edytorski]
drachma — starożytna grecka moneta, na ogół srebrna. [przypis edytorski]
drachma — starożytna grecka moneta, na ogół srebrna, równa 1/100 miny i dzieląca się na 6 oboli. [przypis edytorski]
drachma — starożytna moneta grecka. [przypis edytorski]
drachma — starożytna srebrna moneta. [przypis edytorski]
Draga Mašin (1864–1903) — królowa Serbii, żona Aleksandra Obrenovicia, nielubiana przez swoich poddanych, została wraz z mężem zamordowana 11 czerwca 1903 przez oficerów gwardii pałacowej. [przypis edytorski]
dragan a. dragon — żołnierz dragonii, walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis redakcyjny]
dragan — dragon, żołnierz walczący pieszo, a poruszający się konno; tu: kobieta wysokiego wzrostu, męskiej postawy. [przypis edytorski]
draganiska (daw.) — forma lm i zgrubienie od: dragan, tj. dragon, żołnierz. [przypis edytorski]
dragant (z gr.) — ciasto, powstałe z zagniecenia gumy draganckiej z miałkim cukrem; rodzaj cukrów ozdobnych. [przypis redakcyjny]
dragan (z fr.) — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]
draga — pogłębiarka. [przypis edytorski]
draga — rodzaj ciągnionego narzędzia sieciowego do połowu ryb lub zbierania próbek fauny i flory dennej. [przypis edytorski]
dragées (fr.) — drażetki. Niewielkie cukierki, czekoladki lub orzechy w kolorowej polewie. [przypis edytorski]
dragées (fr.) — drażetki, pastylki. [przypis edytorski]
dragoman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]
dragoman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]
dragoński — przymiotnik od rzeczownika dragon, oznaczającego żołnierza formacji poruszającej się konno, a walczącej z reguły pieszo. [przypis edytorski]
dragonady — prześladowania hugenotów w XVII w. we Francji, polegające na tym, że u innowierców kwaterowano oddział dragonów, którzy niszczyli dom i uprzykrzali życie mieszkańcom. [przypis edytorski]
dragonady — wprowadzony przez Ludwika XIV terror wobec rodzin hugenockich, mający zmusić je do przejścia na katolicyzm. [przypis edytorski]
dragon — dawniej żołnierz lekkiej jazdy; potocznie także potężna, energiczna kobieta. [przypis edytorski]
dragon — daw. żołnierz lekkiej jazdy; poruszać się jak dragon: zamaszyście, energicznie, bez wdzięku. [przypis edytorski]
dragon (daw.) — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]
dragonia — konna straż przyboczna. [przypis redakcyjny]
dragonia — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]
dragonia — w XVII w. konna piechota (przemieszczająca się na koniach, zaś do bitwy stawała pieszo), uzbrojona w piki lub berdysze (topory o szerokim, zakrzywionym ostrzu) i broń palną. [przypis redakcyjny]
dragonia — żołnierze formacji zwanej dragonią, wojska walczącego pieszo, a poruszającego się konno. [przypis edytorski]
dragonica (ros.) — smoczyca. [przypis edytorski]
dragoni — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]
dragoni — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis redakcyjny]
dragoni — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. Za panowania Ludwika XIV w celu zmuszenia hugenotów do przejścia na katolicyzm organizowano tzw. dragonady: w domach hugenockich na koszt gospodarzy kwaterowano brutalnych dragonów, którzy na różne sposoby nękali i prześladowali domowników, dopuszczając się gwałtów, kradzieży i niszczenia dobytku. [przypis edytorski]
dragoni — w XIX w. formacja jazdy pośredniej między ciężkimi kirasjerami a lekkimi huzarami i ułanami; pierwotnie wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]
dragoni — żołnierze walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]
Dragontyna — wiedźma, więziła Orlanda i innych bohaterów w swym zaczarowanym ogrodzie, zniszczonym następnie przez Angelikę mocą cudownego pierścienia (Bojardo Księga I. Pieśń XIV). [przypis redakcyjny]
dragon — żołnierz dragonii, walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]
dragon — żołnierz, który walczy pieszo, a przemieszcza się konno. [przypis edytorski]
dragon — żołnierz, który walczy pieszo, a przemieszcza się konno. [przypis redakcyjny]
dragon — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]
dragon — żołnierz walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]
dragon — żołnierz walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis redakcyjny]
Drahim — dziś: Drawsko; miejscowość położona na płd. od Koszalina; zastawione w tym roku elektorowi, przepadło później dla Polski. [przypis redakcyjny]
drajkenig — gatunek tytoniu. [przypis edytorski]
draka — tu: walka. [przypis redakcyjny]
Drake, Francis (1540–1596) — angielski kaper (licencjonowany pirat), żeglarz i polityk brytyjski, jako pierwszy Anglik opłynął kulę ziemską. [przypis edytorski]
Drake, Francis (1540–1596) — angielski żeglarz, korsarz i admirał; walczył przeciwko flotom i portom hiszpańskim w Ameryce Łacińskiej; w wielkiej ekspedycji opłynął kulę ziemską (1577–80); w 1588 jako wiceadmirał floty angielskiej brał udział w odparciu tzw. Niezwyciężonej Armady, floty inwazyjnej hiszpańskiego króla Filipa II. [przypis edytorski]
Drake, Francis (ok. 1540–1596) — angielski korsarz, podniesiony przez królową Elżbietę do godności szlachcica i rangi admirała, największy żeglarz swoich czasów. [przypis tłumacza]
drakoński — surowy, bezwzględny; od imienia Drakona, prawodawcy ateńskiego. [przypis edytorski]
Drakon (VII w. p.n.e.) — na wpół legendarny prawodawca ateński, któremu zlecono reformę praw; tradycja przypisuje jego przepisom niezwykłą surowość. [przypis edytorski]
Drakon (VII w. p.n.e.) — prawodawca ateński, twórca pierwszego pisanego kodeksu, zbierającego i porządkującego istniejące wcześniej prawa zwyczajowe; imię Drakona stało się synonimem surowości prawa (por. „drakońskie kary”); pełnił urząd archonta (jednego z dziesięciu najwyższych urzędników w staroż. Atenach) w 621 r. p.n.e. [przypis edytorski]
Drakon (VII w. p.n.e.) — prawodawca ateński, twórca pierwszego pisanego kodeksu, zbierającego i porządkującego istniejące wcześniej prawa zwyczajowe; imię Drakona stało się synonimem surowości prawa (por. „drakońskie kary”). [przypis edytorski]
drała (daw. pot.) — tu: biegnijmy. [przypis edytorski]
drałas — pędziwiatr. [przypis autorski]
drałła (daw.) — dziś popr. 3.os. lp cz.ter.: drałuje (pot.: biegnie, pędzi). [przypis edytorski]
drałować (pot.) — pędzić, biec; tu: uciekać. [przypis edytorski]
drałować — uciekać. [przypis edytorski]
Dramas-Ehrenstuhl (niem.) — honorowe miejsce w teatrze, wśród dramatopisarzy. [przypis edytorski]
dramatami (…) ponieważ ludzi działających naśladują — słowo „dramat” (gr. δράματα) etymologicznie pochodzi od czasownika δρᾶν (dran), z greckiego dialektu doryckiego: działać, czynić. [przypis edytorski]
dramat angielski epoki elżbietańskiej — w tym i w paru innych miejscach określenia tego użyłem w odniesieniu do dramatu z czasów Elżbiety i Jakuba I. [przypis tłumacza]
dramatis personae (łac.) — osoby dramatu. [przypis edytorski]
dramatis persona (łac.) — osoba dramatu; określenie zwykle występujące w lm (dramatis personae) jako używany dawniej nagłówek listy postaci występujących w danej sztuce teatralnej, umieszczanej na początku tekstu, przed utworem. [przypis edytorski]
[dramat] Perykles — Perykles zgłoszony w cechu księgarzy tego samego dnia, co Antoniusz i Kleopatra. [przypis tłumacza]
dramat satyrowy — staroż. grecki typ krótkiej sztuki teatralnej, w której chór składał się z satyrów, przedstawiający w sposób humorystyczny motywy i postacie mitologiczne; podczas ateńskich Dionizjów każdy z autorów zwyczajowo brał udział w konkursie, wystawiając cztery sztuki: trzy tragedie oraz dramat satyrowy, grany na końcu lub pomiędzy drugą a trzecią tragedią trylogii. [przypis edytorski]
dramat satyryczny — dziś popr.: dramat satyrowy, staroż. grecki typ krótkiej sztuki teatralnej, w której chór składał się z satyrów, przedstawiający w sposób humorystyczny motywy i postacie mitologiczne; podczas ateńskich Dionizjów każdy z autorów zwyczajowo brał udział w konkursie, wystawiając cztery sztuki: trzy tragedie oraz dramat satyrowy, grany na końcu lub pomiędzy drugą a trzecią tragedią trylogii. [przypis edytorski]
dramatu, jaki się tu (…) odegrał — dziś: (…) rozegrał. [przypis edytorski]
Dramat układasz — problem uprawnień artysty do „poetyzowania” realnego życia, do tworzenia literatury z cierpień innych ludzi, spleciony z zagadnieniem szczerości artysty, nurtował Krasińskiego w tym okresie bardzo silnie. Głos odzywający się „skądsiś” nazywa Mąż głosem Szatana, jest to bowiem głos krytycyzmu i sceptycyzmu. Ten typ romantycznych rozterek Męża, które są wyrazem rozterek własnych Krasińskiego, potraktował Słowacki satyrycznie w Fantazym. [przypis redakcyjny]
dramat Woltera — Wolter liczył wówczas lat 51 i znajdował się od dawna na szczycie chwały. [przypis tłumacza]
dramatyka (daw.) — twórczość dramatopisarska; dramat. [przypis edytorski]
dramidło (pogard.) — kiepski dramat. [przypis edytorski]
drań (daw., r.ż.) — o rzeczach: lichota, rupiecie, graty, gałgany. [przypis edytorski]
Drang nach Osten (niem.: dążenie na wschód) — hasło głoszone w XIX w. przez nacjonalistów niemieckich, postulat ekspansji gospodarczej Niemców na ziemie słowiańskie. [przypis edytorski]
dranica — deska z drzewa iglastego. [przypis redakcyjny]
dranica — deska z drzewa iglastego, używana do krycia dachów. [przypis edytorski]
dranice — drewniane deseczki służące do pokrycia dachu, wykonywane ręcznie z drewna drzew iglastych. [przypis edytorski]
dranicowy — zrobiony z dranic; dranice: cienkie deseczki służące do pokrycia dachu, wykonywane ręcznie z drewna drzew iglastych. [przypis edytorski]
drapać się — tu daw.: wdrapywać się. [przypis edytorski]
drapać się — tu: wdrapywać się. [przypis edytorski]
drapać się — tu: wdrapywać się; wspinać się. [przypis edytorski]
drapać — tu: wdrapywać się. [przypis edytorski]
drapacha — stara wiedźma. [przypis autorski]
drapacz (gw.) — tu zapewne: stara miotła. [przypis edytorski]
drapacz nieba (ang. skyscraper) — drapacz chmur, bardzo wysoki wieżowiec, wysokościowiec. [przypis edytorski]
Draper, Buckle, Smiles — John William Draper (1811–1882), amerykański przyrodnik i historyk, pionier fotografii, autor popularnej książki History of the Conflict between Religion and Science (Dzieje stosunku wiary do rozumu, 1874); Henry Thomas Buckle (1821–1862), brytyjski filozof, historyk kultury, socjolog, autor dzieła History of Civilization in England (Historia cywilizacji w Anglii, 1857–1861), w którym przedstawił koncepcję obiektywnych praw procesu dziejowego; Samuel Smiles (1812–1904), szkocki pisarz, autor książki Self-Help (Samopomoc, 1859), w której promował oszczędność i twierdził, że ubóstwo jest powodowane w dużej mierze przez nieodpowiedzialne nawyki. [przypis edytorski]
