Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8566 przypisów.
Mocny pani ma kaszel — Elmira kaszle kilkakrotnie jakby wzywała Orgona, by położył koniec tej scenie, ale ten jest tak ogłupiony swoim Tartufem, iż jeszcze mu widać za mało. [przypis tłumacza]
mocować się — walczyć tak, jak walczą z sobą zapaśnicy. [przypis redakcyjny]
mocował się (…) jak Jakub z Aniołem — Jakub, biblijny patriarcha z Księgi Rodzaju, syn Izaaka i Rebeki, walczył z tajemniczą nadludzką istotą (Bogiem lub aniołem), która wyłamała mu biodro, ale go nie zwyciężyła (Rdz 32, 25–29). [przypis edytorski]
moc robotnika — dziś popr.: moc (tj. mnóstwo) robotników. [przypis edytorski]
moc swoję (daw.) — dziś popr. forma: moc swoją. [przypis edytorski]
moc — tu: bardzo dużo. [przypis edytorski]
moc — tu: dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
moc — tu: mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]
moc umysłu nad wzruszeniami polega: 1) na poznaniu samych wzruszeń (…) — Baensch (przekł. niem.) zauważył, że brak tu jeszcze jednego środka, mianowicie podanego w Tw. 6. Appuhn (przekł. fr.) objaśnia to opuszczenie tym, że autor miał stale na myśli ten środek i przepoił nim pozostałe. [przypis redakcyjny]
mocy czterystu koni — dawniej moc wyrażano w koniach mechanicznych (KM), jednostce wymyślonej w celu porównania mocy maszyn parowych z koniem. Jeden koń mechaniczny to ok. 735 watów. [przypis edytorski]
mocy (starop. forma) — dziś B.lm r.ż.: moce. [przypis edytorski]
mocże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy moc. [przypis edytorski]
moczar a. moczary — teren podmokły, bagnisty. [przypis edytorski]
moczar — podmokły, bagienny teren. [przypis edytorski]
Moczulski, Leszek Aleksander (1938–2017) — poeta, współtwórca Teatru STU, autor tekstów piosenek m. in. Marka Grechuty i zespołu Skaldowie. [przypis edytorski]
moda zabieszczadna — moda zagórska, węgierska; rozbój. [przypis redakcyjny]
Modeein — w Talmudzie: Modi'im, por. Starożytności, XII, VI, 1. [przypis tłumacza]
modeł — dziś popr. forma D. lm: modłów. [przypis edytorski]
modelów — dziś popr. forma M. lm. dla znaczenia niemęskoos. ('wzór'): modeli. [przypis edytorski]
modelowy — tu w znaczeniu wzorowej piękności. [przypis redakcyjny]
model symbolizmu konstruowany jest bardzo rygorystycznie — np. A. Sandauer, Poeci trzech pokoleń (1955), Warszawa 1962, s. 161; M. Głowiński: Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka, Warszawa 1962, s. 77; J. Sławiński w recenzji Szkiców literackich Leśmiana, oprac. Jacek Trznadel, „Pamiętnik Literacki” 1962, z. 1; J. Nowakowski, Symbolizm i dramaturgia Wyspiańskiego, „Pamiętnik Literacki” 1962, z. 4. W najnowszych jednak pracach, opublikowanych już po napisaniu tej rozprawy (M. Podraza-Kwiatkowska, Zagadnienie polskiego symbolizmu, „Ruch Literacki” 1966, nr 1; J. Kwiatkowski, U podstaw liryki Leopolda Staffa, Warszawa 1966, s. 57–73) powraca symbolizm jako jeden z głównych kierunków literackich Młodej Polski. [przypis autorski]
model — tu ogólnie: wzór. [przypis edytorski]
modelusz — sposób. [przypis redakcyjny]
Modena — miasto i gmina w płn. Włoszech, w regionie Emilia-Romania. [przypis edytorski]
moderacja (z łac.) — opanowanie, umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
moderacja (z łac.) — umiarkowanie, przezorność. [przypis redakcyjny]
moderacja (z łac.) — umiarkowanie, wstrzemięźliwość. [przypis edytorski]
moderat — człowiek umiarkowany, powściągliwy; por. wł.: moderato: umiarkowanie (o tempie wykonywania utworu). [przypis redakcyjny]
moderatem — wstrzemięźliwcem, skromnisiem. [przypis redakcyjny]
moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]
moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]
Modernizm bowiem wyzyskuje przede wszystkim epitet liryczny — podkreśla to również Sławińska w cytowanej pracy; destruktywną rolę przymiotnika u Przybyszewskiego doskonale ukazał T. Żeleński: Ludzie żywi, Warszawa 1929, s. 3–25 (Blaski i nędze mowy polskiej). [przypis autorski]
Modernizm bywał nieraz nazywany neoromantyzmem. (…) Chmielowski potrafił dobrze ukazać (…) zbieżności między tymi prądami — P. Chmielowski, Najnowsze prądy w poezji polskiej, s. 3–28. [przypis autorski]
Modernizm jest etykietką, którą przylepiano i do Böcklina, (…) i do pospolitych pornografów — L. Krzywicki, O sztuce i nie sztuce. Luźne uwagi profana, „Prawda” 1899, nr 15. [przypis autorski]
modernizm jest pojęciem „nieokreślenie szerokim” — L. Belmont, W kwestii „młodych”, „Głos” 1903, nr 8. [przypis autorski]
modernizm katolicki — nurt w filozofii i teologii przełomu XIX i XX w., głoszący m. in. historyczny, więc zmienny charakter dogmatów Kościoła katolickiego; stanowisko to potępił papież Pius X. [przypis edytorski]
Modernizm polski natomiast zacieśniony został przez Kazimierza Wykę (…) do „wcześniejszej, przygotowawczej fazy twórczości pokolenia Młodej Polski (…) związanej (…) z przesyceniem (…) liryzmem i symboliką — K. Wyka, Modernizm polski, Kraków 1959, s. 3. [przypis autorski]
modernizm, pomimo całej swobody, liczy się więcej niżeli romantyzm z naturą i prawdą obiektywną: bada, obserwuje i analizuje — I. Matuszewski, Słowacki i nowa sztuka (modernizm), Warszawa 1911, t. II, s. 157. [przypis autorski]
modernizm poza tym, że oznacza pewne objawy sztuki równoczesne, jest pojęciem negatywnym (…) wspólności ni podobieństwa pomiędzy nimi — J. Żuławski, Znaczenie symbolizmu w sztuce, s. 69. Po latach dołączył się do tych głosów S. Przybyszewski (Szlakiem duszy polskiej, Poznań 1917, s. 10): „Nieszczęsne i ostatecznie bezsensowne określenie, które niemiecki pisarz, człowiek niezwykłego talentu, olbrzymiej rzutkości, namiętny »wywrotowiec«, Hermann Bahr, był ukuł dla nowych prądów na wzór literackich szkół francuskich dla Niemiec: »die Moderne« w przeciwstawieniu stęchłemu zabarwieniu niemieckiej literatury w »Gartenlaube« — posłużyło teraz polskiej krytyce, by usiłowania garstki ludzi w Polsce, pragnących nawiązać zerwaną nić myśli polskiej i »dotknąć się duszy«, ochrzcić i ośmieszyć tą pokraczną nazwą »modernizmu«”. [przypis autorski]
modernizm zasługuje na miano neoromantyzmu, jakie mu niektórzy estetycy nadają — I. Matuszewski, Słowacki i nowa sztuka (modernizm). Wyd. III przejrzane i dopełnione, t. I, Warszawa 1911, s. 41. [przypis autorski]
modern — nowoczesna, modna (por. „modernizm”). [przypis redakcyjny]
modern style (ang.) — dosł.: nowoczesny styl; secesja, art nouveau; nurt artystyczny z przełomu XIX i XX w., charakteryzujący się stosowaniem płynnych, falistych linii oraz bogatej ornamentyki, zwłaszcza roślinnej. [przypis edytorski]
modern style (ang.) — nowoczesny styl. [przypis edytorski]
Modern Times — utopijna wspólnota istniejąca od 1851 do 1864 w stanie Nowy Jork, w Stanach Zjednoczonych, kierująca się zasadą wewnętrznej samowystarczalności i wymiany produktów pracy między mieszkańcami bez zysku; po rozpadzie wspólnoty mieszkańcy postanowili zmienić nazwę wioski na Brentwood. [przypis edytorski]
moderować (z łac.) — łagodzić, uspokajać, powściągać. [przypis edytorski]
moderowany — tu: wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]
moderowany — wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis redakcyjny]
moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie, tu: uprząż. [przypis edytorski]
moderunek (daw.) — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]
moderunek — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]
moderunek — ogół przyborów na żołnierza albo na konia. [przypis redakcyjny]
modeste (łac.) — grzecznie. [przypis redakcyjny]
modestią — skromność, przystojność. [przypis redakcyjny]
modestia (daw., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (łac.) — skromność. [przypis redakcyjny]
modestia (łac.) — skromność; tu: umiarkowanie, wstrzęmięźliwość. [przypis edytorski]
modestia (łac.) — skromność, umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
modestia (przestarz., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia — skromność. [przypis redakcyjny]
modestia (z łac.) — skromność, pokora. [przypis edytorski]
modestia (z łac.) — skromność, pokora. [przypis redakcyjny]
modestia (z łac.) — skromność. [przypis edytorski]
modestia (z łac.) — skromność. [przypis redakcyjny]
modestia (z łac.) — umiarkowanie. [przypis edytorski]
modestii — skromności. [przypis redakcyjny]
Modestinus — Modestinus, Ad legem Juliam. Maiestatis. [przypis edytorski]
modestissime (łac.) — najprzyzwoiciej, najspokojniej. [przypis redakcyjny]
modestius (łac.) — porządniej. [przypis redakcyjny]
modestyja (daw.) — skromność. [przypis edytorski]
modi imaginandi (łac.) — sposoby wyobrażania sobie. [przypis edytorski]
modłą (daw.) — na sposób. [przypis edytorski]
modła (daw.) — model, wzór; sposób postępowania; por.: na modłę. [przypis edytorski]
modła (daw.) — sposób. [przypis edytorski]
modła (daw.) — wzór, model, sposób. [przypis edytorski]
modła — sposób. [przypis edytorski]
modły do wszystkich bogów i bogiń — Wyrażenie „wszystkich bogów i bogiń”, powtarzające się jeszcze w ustępie 141 tej samej mowy, jest stałą formułą sakralną. Oba ustępy, podobnie jak i ustęp 17 Trzeciej Filipiki stanowią klasyczne przykłady na wygłos rytmiczny w formie wiersza kretyckiego, tak nazwanego od zasadniczej jego miary, stopy kretyckiej, złożonej z dwu zgłosek o iloczasie podwójnym i zgłoski krótkiej w środku nich. Zauważył ten szczegół już Dionizjusz z Halikarnasu. Kwintylian twierdzi, że klauzule kretyckie wywołują nastrój poważny. Do prozy greckiej wprowadził je Trazymach, jeden z pierwszych mówców-sofistów. Proza literacka antyku była zawsze mniej lub więcej rytmiczna, tzn. będąc przeznaczona głównie do wygłaszania ustnego, a nie czytania, starała się działać w pierwszym rzędzie na ucho; stąd w wygłaszaniu zbliżała się do lekko śpiewnego recytatywu. Po rodzajach klauzul można nieraz odgadnąć autora i czas powstania pisma. [przypis tłumacza]
Modląc się Bogu — dziś popr.: modląc się do Boga. [przypis edytorski]
modląc się za obie strony — Szekspir powtarza tu motyw, którego użył już w Królu Janie (zapewne 1595) III, 1. Blanka mówi tam między innymi:
Mężu, nie mogę modlić się, byś wygrał;
Wuju, ja muszę modlić się, byś przegrał;
Ojcze, ja ci nie mogę życzyć szczęścia;
Babko, nie życzę ci spełnienia życzeń.
Ktokolwiek wygra, ja po drugiej stronie
Przegrywam. Pewna strata przed grą jeszcze.
[przypis tłumacza]
Modlę się Tobie — dziś popr.: modlę się do ciebie. [przypis edytorski]
modlić się bóstwom — dziś popr.: modlić się do bóstw. [przypis edytorski]
Modlił się naprzód Kobolóm i duchóm — dziś popr. rekcja: modlił się do Koboli i duchów. [przypis edytorski]
modlimy się do Niej — Do oblubienicy świętego Ducha, to jest do Maryi. [przypis redakcyjny]
modlitew — dziś popr. forma D. lm: modlitw. [przypis redakcyjny]
modlitwa ma idzie ku Ziemi, ku prawieszczce — pierwotnie tylko Matka-Ziemia umiała przepowiadać przyszłość i do niej też należała wyrocznia delficka. [przypis redakcyjny]
Modlitwa Orcia zwrócona do Marii jest według A. Junga jeszcze jednym dowodem, że to imię, umieszczone w dedykacji i noszone przez Żonę, jest aluzją do symbolicznego sensu imienia Maria. „To aluzyjne imię jawi się w swej uroczej wieloznaczności niby rozpryskująca się w głębi sceny wspaniała raca. Porównaj tylko modlitwę Orcia na cmentarzu” (s. 26). [przypis redakcyjny]
modlitwę przyrzekł jedynie dzieciom przyrzeczenia — Wyrażenie św. Pawła, Rom. IX. 8: tzn. wybranym. [przypis tłumacza]
modlitwę rozbita — modlitwę rozbitka. [przypis edytorski]
modna dzisiaj choroba woli — jeden z przejawów psychologii dekadentyzmu, często poruszany w literaturze i publicystyce polskiej, w czasie jednak o kilka lat późniejszym od akcji Lalki. [przypis redakcyjny]
modniarka (daw.) — kobieta zajmująca się wyrobem i sprzedażą ubiorów, a szczególnie kapeluszy damskich; także: modystka. [przypis edytorski]
modniarka — osoba wyrabiająca damskie kapelusze. [przypis edytorski]
modniarka — osoba zajmująca się szyciem i sprzedażą ubrań. [przypis edytorski]
Modnisie nosili bufiaste pikowane spodnie suto od wewnątrz wykładane inną materią, stąd na ławach trzeba było żłobić okrągłe wgłębienia, aby mogli siedzieć wygodnie. [przypis redakcyjny]
modo geometrico (łac.) — geometrycznie; używa się raczej wyrażenia łac. more geometrico (na wzór geometrii). [przypis edytorski]
modo obligatorio (łac.) — prawem zastawnym. [przypis redakcyjny]
modrak (reg.) — chaber, bławatek. [przypis edytorski]
modra — niebieska. [przypis edytorski]
