Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114420 przypisów.
Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej, Jutrzenka, odpowiednik Eos w mit. gr., określanej przez Homera jako „różanopalca”. [przypis edytorski]
Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej, Jutrzenka, odpowiednik Eos w mit. gr. [przypis edytorski]
Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej. [przypis edytorski]
Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej; tu: jutrzenka. [przypis edytorski]
aurora — świt, jutrzenka. [przypis edytorski]
Aurora von Königsmarck (1662–1728) — hrabina szwedzka, faworyta króla polskiego Augusta II. [przypis edytorski]
aurum potabile (łac.) — złoto pitne. [przypis edytorski]
aurum sublimum (łac.) — czyste złoto. [przypis edytorski]
Aurunkowie — jedno ze staroż. plemion Italii. [przypis edytorski]
aurykle — (ang.) auricula, pierwiosnek. [przypis edytorski]
aurypigment — żółty lub złocisty minerał, siarczek arsenu. [przypis edytorski]
Ausbach Uralt — niemiecka brandy (wódka wytrawna) o ciemnobursztynowym kolorze. [przypis edytorski]
Auscautus deus incolumitatis et aegritudinis (łac.) — Auscautus, bóg słabości i choroby. [przypis edytorski]
Auschwitz a. Oświęcim — Auschwitz to zarówno niemiecka nazwa położonego w województwie małopolskim miasta Oświęcim, jak i zlokalizowanego tutaj nazistowskiego obozu koncentracyjnego. W czasie II wojny światowej znajdował się tu kompleks państwowych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych oraz ośrodek zagłady Żydów. Został on utworzony w czasie drugiej wojny światowej na obrzeżach Oświęcimia. Początkowo obejmował obóz Auschwitz I, później także obóz Auschwitz II-Birkenau, a następnie Auschwitz III-Monowitz i blisko 50 podobozów (na Górnym Śląsku, w Małopolsce Zachodniej i w Czechach). Spośród ponad miliona ofiar Auschwitz Żydzi stanowili około 900 tysięcy. Auschwitz I, pierwszy z wielu obozów koncentracyjnych kompleksu, został założony przez Niemców w czerwcu 1940 r. na przedmieściu Oświęcimia, w pobliżu dużej węzłowej stacji kolejowej. W sierpniu 1940 r. uruchomiono pierwsze krematorium. Budynek ten stał się pierwszą z komór gazowych obozu. Auschwitz II-Birkenau, zaplanowany jako obóz dla sowieckich jeńców, stał się obozem koncentracyjnym dla więźniów różnych narodowości i ośrodkiem zagłady. Budowę obozu rozpoczęto w październiku 1941 r. w pobliżu wsi Brzezinka. Auschwitz III-Monowitz był jednym z podobozów Auschwitz; powstał w październiku 1942 r. na terenie wsi Monowice. W styczniu 1945 r. większość więźniów przeniesiono do Gliwic, a następnie do obozów Buchenwald i Mauthausen. Podobóz Auschwitz III-Monowitz był pierwszym wyzwolonym przez Armię Czerwoną — 27 stycznia 1945 r. przed południem. Po kilku godzinach wyzwolono Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. [przypis edytorski]
ausgerechnet (niem.) — akurat. [przypis edytorski]
ausgerechnet (niem.) — akurat, właśnie, dokładnie. [przypis edytorski]
ausgerechnet (niem.) — akurat, właśnie. [przypis edytorski]
ausgespielt (niem.) — skończony. [przypis edytorski]
ausgespilt (sein) (niem.) — być zgranym; skończyć grę. [przypis edytorski]
aushalten (niem.) — wytrzymać, dotrwać, tolerować. [przypis edytorski]
Auska — litewska bogini wschodzącego i zachodzącego słońca. [przypis edytorski]
auskultacja (med.) — osłuchiwanie narządów wewnętrznych. [przypis edytorski]
auskultacja (med.) — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego polegającego na słuchaniu, zazwyczaj z pomocą specjalnej słuchawki, jak pracują narządy wewnętrzne (takie jak np. serce czy płuca). [przypis edytorski]
auskultacja — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego. [przypis edytorski]
auskultacja (z łac.) — osłuchiwanie; rodzaj badania lekarskiego polegającego na słuchaniu, zazwyczaj z pomocą specjalnej słuchawki, jak pracują narządy wewnętrzne (takie jak np. serce czy płuca). [przypis edytorski]
auskultant — niższy urzędnik sądowy. [przypis edytorski]
auskultator sądowy — praktykant sądowy. [przypis edytorski]
auskultować — badać dotykowo. [przypis edytorski]
auskultować (med.) — osłuchiwać narządy wewnętrzne. [przypis edytorski]
auskultować (med.) — osłuchiwać. [przypis edytorski]
ausladen (niem.) — rozładować. [przypis edytorski]
ausladen (niem.) — rozładować! [przypis edytorski]
Ausland (niem.) — zagranica. [przypis edytorski]
auslender — w gwarze obozowej: cudzoziemiec. [przypis edytorski]
Aus! (niem.) — koniec, skończone. [przypis edytorski]
aus (niem.) — tu: wynocha. [przypis edytorski]
aus Oberschlesien nähmlich (fr.) — dokładnie z Górnego Śląska. [przypis edytorski]
aus Olleschau im Deutsch-Oberschlesien — z Olleschau na niemieckim Górnym Śląsku. Olleschau (czes. Olšany) to gmina w Czechach, w powiecie Šumperk, w kraju ołomunieckim. Z kontekstu wynika jednak, że chodzi raczej o Opole (niem. Oppeln). [przypis edytorski]
auspicje — wróżby. [przypis edytorski]
auspicje — w staroż. Rzymie: wróżby, przepowiadanie woli bogów; tu: zwierzchnictwo, kierownictwo (por. pod czyimiś auspicjami: pod opieką, zwierzchnictwem). [przypis edytorski]
ausrotten (niem.) — wykorzenić, wyniszczyć. [przypis edytorski]
aussi (fr.) — także. [przypis edytorski]
Aussra (mit. litew.: Aušros deivė) — Jutrzenka. [przypis edytorski]
ausszus (z niem. Ausschuss) — odpadek, odrzut. [przypis edytorski]
Auster a. Notus (mit. rzym.) — bóg uosabiający wiatr południowy oraz w ogóle południe jako stronę świata; wilgotny, letni wiatr. [przypis edytorski]
Auster a. Notus (mit. rzym.) — bóg wiatru południowego; uosobienie Południa jako strony świata oraz wilgotnego, letniego wiatru. [przypis edytorski]
austeria (daw.) — gospoda, karczma. [przypis edytorski]
austeria — daw. karczma, gospoda. [przypis edytorski]
austeria (daw.) — karczma, zajazd. [przypis edytorski]
austeria (daw.) — zajazd, gospoda, stacja dyliżansów pocztowych. [przypis edytorski]
austeria (daw.) — zajazd, karczma. [przypis edytorski]
austeria — karczma, gospoda. [przypis edytorski]
austeria — karczma. [przypis edytorski]
austerya — dziś pisownia: austeria; karczma, gospoda, zajazd. [przypis edytorski]
AUSTRALCZYCY I PAPUASY… — dziś popr.: Australijczycy i Papuasi, Polinezyjczycy, Batakowie z Sumatry, Dajakowie z Borneo, z Celebes Alfuru/ [a. Alifuru; powstałe w czasach kolonialnych ogólne określenie rdzennych mieszkańców archipelagu Moluków, którzy zachowują tradycyjne wierzenia] [przypis edytorski]
Australczyk (daw.) — dziś popr.: Australijczyk. [przypis edytorski]
Australczyk — dziś: Australijczyk. [przypis edytorski]
Australijczycy — tu: Aborygeni, rdzenni mieszkańcy Australii. [przypis edytorski]
australijski kokos (Cocos australis) — kokosy w Australii nie występują; łaciński przymiotnik australis oznacza „południowy”, zaś nazwę Cocos australis nosił w XIX w. występujący w Ameryce Południowej gatunek Syagrus romanzoffiana, zwany palmą królowej. [przypis edytorski]
australski — dziś popr.: australijski. [przypis edytorski]
australski — dziś raczej: australijski. [przypis edytorski]
Austriacki Dom — dynastia Habsburgów. [przypis edytorski]
Austria Górna — kraj związkowy w północnej Austrii. [przypis edytorski]
Austryj — dziś popr. forma: z Austrii. [przypis edytorski]
Auswärtiges Amt (niem.) — Ministerstwo Spraw Zagranicznych. [przypis edytorski]
auswajs (z niem. ausweis) — zaświadczenie; dowód osobisty. [przypis edytorski]
Ausweis, Fingerabdruck? So? Wohnhaft? Beschäftigt? Wo? Wohin laufst du? Deine Freiheit ist gross Straffe, bezahlen! los! (niem.) — Dokumenty, odcisk palca? Więc? Zamieszkały? Zajęcie? Gdzie? Dokąd biegniesz? Twoja wolność ma swoją cenę. Kara, płać! szybko! [przypis edytorski]
ausweis (niem.) — zaświadczenie, legitymacja a. dowód osobisty; dokument niezbędny do legalnego funkcjonowania w getcie. [przypis edytorski]
Władysław Szlengel, Co czytałem umarłym, Dodatek, Pamiętają o mnie
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Auszlawis (mit. litew. Aušlavis) — bóg lekarzy i leczenia. [przypis edytorski]
auszpik — galaretka na słono, przyrządzana z wywaru mięsnego a. rybnego. [przypis edytorski]
auszpurski — prawdop.: augsburski. [przypis edytorski]
auszug (daw., z niem.) — wyciąg; tu: wyciąg z ksiąg, rejestrów handlowych. [przypis edytorski]
autarkia — tu: samowystarczalność gospodarcza; dążność do zaspokajania wszystkich potrzeb konsumpcyjnych i produkcyjnych w ramach własnych możliwości i unikanie udziału w handlu zagranicznym jako cecha gospodarki lub cel polityki gospodarczej państwa a. grupy państw, występująca najczęściej w okresach kryzysów gospodarczych. [przypis edytorski]
autarkia — w filozofii greckiej samowystarczalność, poleganie tylko na sobie; sposób życia zalecany m.in. przez stoików. [przypis edytorski]
autem (łac.) — następnie. [przypis edytorski]
authos epha (gr.) — on sam (Pitagoras) powiedział; formułka, jaką Pitagorejczycy przerywali spór naukowy. [przypis edytorski]
aut (łac.) — albo. [przypis edytorski]
aut libri aut liberi (łac.) — albo książki, albo dzieci. [przypis edytorski]
Aut mea, aut nulla (łac.) — albo moja, albo żadna. [przypis edytorski]
Aut nihil, aut bene (łac., przysł.) — albo nic, albo dobrze (powinno się mówić o zmarłych). [przypis edytorski]
Autobiographia Literaria (łac.) — autobiografia literacka. [przypis edytorski]
autochton — rdzenny mieszkaniec danego terenu. [przypis edytorski]
autodafé — akt publicznej pokuty osądzonego przez Świętą Inkwizycję; w znaczeniu potocznym: egzekucja przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
autodafé — całopalenie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (port.) — akt wiary. Była to deklaracja przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej w procesie inkwizycyjnym; poprzedzała wykonanie wyroku. [przypis edytorski]
auto da fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego polegający na publicznej deklaracji przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez osoby oskarżone o herezję, powrót do judaizmu, uprawianie czarów itp., poprzedzający uroczyste spalenie skazańców na stosie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego: publiczna deklaracja potwierdzenia lub odrzucenia religii katolickiej przez oskarżonego przed jego spaleniem na stosie; także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé (port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego: publiczna deklaracja potwierdzenia lub odrzucenia religii katolickiej przez oskarżonego przed jego spaleniem na stosie; uroczyste spalenie na stosie heretyka lub dzieł heretyckich. [przypis edytorski]
auto-da-fé (port.) — dosł. akt wiary; w praktyce inkwizycji po tym akcie następowało spalenie skazańca żywcem na stosie. [przypis edytorski]
autodafé — publiczna egzekucja heretyka, zwł. przez spalenie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (z port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego, polegający na publicznym potwierdzeniu lub odrzuceniu przez oskarżonego religii katolickiej przed wykonaniem wyroku (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć jej wymagano); także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé (z port.: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego, polegający na publicznym potwierdzeniu lub odrzuceniu przez oskarżonego religii katolickiej przed wykonaniem wyroku (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć jej wymagano); także: publiczne wykonanie wyroku śmierci na heretyku przez spalenie na stosie. [przypis edytorski]
auto da fé — (z port.: akt wiary) końcowy etap procesu inkwizycyjnego, wiążący się z potwierdzeniem lub odrzuceniem przez oskarżonego religii katolickiej oraz spaleniem go na stosie. [przypis edytorski]
auto-da-fé (z port.: akt wiary) — publiczna deklaracja przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez heretyka przed jego spaleniem na stosie; tu: spalenie żywcem. [przypis edytorski]
autodafé (z port. auto-da-fé: akt wiary) — końcowy etap procesu inkwizycyjnego polegający na publicznej deklaracji przyjęcia lub odrzucenia religii katolickiej przez osoby oskarżone o herezję, powrót do judaizmu, uprawianie czarów itp. Wyznaniu wiary towarzyszyła uroczystość zakończona spaleniem skazańców na stosie (wyrok był niezależny od treści deklaracji, choć tej wymagano). [przypis edytorski]
autodafe — akt przyjęcia lub odrzucenia wiary katolickiej w procesie inkwizycyjnym; poprzedzał wykonanie wyroku. [przypis edytorski]
autogalwanizowanie — tu: samoczynne oddziaływanie elektryczności zawartej w zwłokach na te zwłoki, powodujące skurcze mięśni. [przypis edytorski]
autograf — podpis własnoręczny. [przypis edytorski]
Autolykos (mit. gr.) — syn Hermesa i Chione, mąż Amfitei i ojciec Antyklei, matki Odyseusza. [przypis edytorski]
Automedon (mit. gr.) — achajski wojownik, woźnica rydwanu Achillesa. [przypis edytorski]
