Przypisy

Gdzie radość nie przyświeca, morderca ucieka — do Hadesu. [przypis redakcyjny]

Gdzie rola wzniosłych chęci zawsze się nie uda — poeta myślał oczywiście: nigdy się nie uda. [przypis redakcyjny]

gdzieś czasu zmarnował tak wiele — Kassela na początku jubileuszu postanowionego w roku 1300 przez papieża Bonifacego VIII w Rzymie, na którym znajdował się i Dante, zszedł z tego świata. Poeta, który swą pielgrzymkę poetyczno-religijną rozpoczął na początku wiosny tegoż roku, zapytuje, dlaczego on o trzy miesiące później tu przychodzi, ponieważ ten czas ubiegły między jego śmiercią a początkiem oczyszczenia się z grzechu uważa za stracony. Jak i gdzie w tym przeciągu czasu znajdują się dusze, poeta wyraźnie nie oznaczył. [przypis redakcyjny]

Gdzieś to (…) przepadło — oby przeniknęło. [przypis redakcyjny]

Gdzie święty kościół i krzyż (…) nad florenckimi panują murami — Na wierzchołku góry ponad Florencją wznosi się kościół św. Miniata. Do kościoła prowadzą w boku góry wycięte schody, które poeta porównywa z przejściem przez skały czyśćcowe. [przypis redakcyjny]

Gdzie się Garona w ocean wmieszała — Trzeci wiersz tej strofy poprawiony według Erraty umieszczonej na końcu pierwszego wydania. W innych wydaniach, które Erraty nie uwzględniły, brzmi on: „Tam gdzie Garona w ocean wpadała”. [przypis redakcyjny]

Gdzie skały między dwoma Włoch brzegami (…) — Góry Apenińskie. [przypis redakcyjny]

gdzie stał mój Wirgili, zwróciłem oczy (…) odrzekł mi nie mniej zadziwionym wzrokiem — Poeta pogląda na Wirgiliusza, to jest, chciałby rozumem zbadać i pojąć to wszystko, co tu wokoło siebie widzi. Ale rozum sam nie mniej zadziwiony jest tym widzeniem; a stojąc na zenicie swojej wysokości, czuje, że już się przybliża do wiary, która sama wytłumaczy to, co się w tej chwili jego oczom przedstawia. [przypis redakcyjny]

gdzie (starop.) — tu: gdy. [przypis redakcyjny]

gdzie — tu: gdy. [przypis redakcyjny]

gdzie — [tu:] jeżeli. [przypis redakcyjny]

Gdzie w Argos będzie mieszkał? — wedle pojęć starożytnych zabójca nie może mieszkać w tym kraju, w którym dopuścił się morderstwa. [przypis redakcyjny]

gdzieżby — oby. [przypis redakcyjny]

gdzież to się podziała (…) nie wraca — Te trzy pytania i odpowiedzi mają rytm piosenki. [przypis redakcyjny]

Gdzie (…) złote góry (…) i nasze turnieje? — aluzja do zaprzysiężonych przez Henryka Walezego zobowiązań finansowych na rzecz Polski i obietnicy sprowadzenia piechoty gaskońskiej oraz do uroczystości przy wjeździe Henryka do Krakowa. [przypis redakcyjny]

gędźba — akompaniament muzyczny do recytacji lub śpiewu; również samo granie lub śpiewanie. [przypis redakcyjny]

gęśle — polski instrument ludowy, rodzaj prymitywnych skrzypiec. [przypis redakcyjny]

gęśli (a. gęśle) — instrument smyczkowy, zazwyczaj dwu- lub trzystrunowy, rodzaj prymitywnych skrzypiec w kształcie owalnego pudła z krótką szyjką. [przypis redakcyjny]

gęsi (…) Rzym uwolniły — Według podań staroitalskich podczas najazdu Gallów na Rzym (w IV w. p.n.e.) gęsi kapitolińskie poświęcone Junonie, w chwili gdy nieprzyjaciel skradał się pod mury twierdzy, obudziły krzykiem obrońców miasta przyczyniając się w ten sposób do jego uratowania. [przypis redakcyjny]

gęsi surowcowe — odlew surowego żelaza w formie zwanej „gęsią”. [przypis redakcyjny]

gęstwa — gąszcz, gęstwina. [przypis redakcyjny]

Gebeńska góra — góry Sewenny (des Cevennes) we Francji. [przypis redakcyjny]

Gedeon (XIV w. p.n.e.) — postać biblijna, zwycięski wódz i sędzia izraelski. [przypis redakcyjny]

Gehenna (z hebr. ) — piekło. [przypis redakcyjny]

Geist (niem.) — duch absolutny. [przypis redakcyjny]

gelsemin — jaśmin. [przypis redakcyjny]

gemajna (daw., z niem. gemein: zwykły) — częściej: gemajn, szeregowiec w wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu. [przypis redakcyjny]

gemejn (z niem.) — szeregowiec. [przypis redakcyjny]

Gemonje — schody gemońskie, zrobione w skale kapitolińskiej, skąd zbrodniarzy zabitych strącano do Tybru. [przypis redakcyjny]

genealogia — rodowód. [przypis redakcyjny]

genealogii — rodowodu, pochodzenia. [przypis redakcyjny]

genera (łac.) — rodzaje. [przypis redakcyjny]

generałowi — tu: generalnemu staroście. [przypis redakcyjny]

generaliter (łac.) — ogólnie. [przypis redakcyjny]

generatio (łac.) — wyląg. [przypis redakcyjny]

generosae aquilae pulli (łac.) — szlachetnego orła pisklęta. [przypis redakcyjny]

generositas (łac.) — dobre urodzenie, godność szlachcica. [przypis redakcyjny]

generositas (łac.) — dostojność. [przypis redakcyjny]

generoso pectori (łac.) — wspaniałemu sercu. [przypis redakcyjny]

geneza (z gr.) — pochodzenie, powstanie, rozwój. [przypis redakcyjny]

genialny felieton — Bez obłudy, „Głos” 1891 nr 18. [przypis redakcyjny]

genialny geometra — mowa o Karolu Marksie. [przypis redakcyjny]

geniusz narodu — duch narodu. [przypis redakcyjny]

Genseryk (ok. 400–477) — król Wandalów, plądrował przez 14 dni Rzym, stąd imię Wandal zmieniło się w imię pospolite, oznaczające niszczycielskie barbarzyństwo. [przypis redakcyjny]

gentilitium stemma (łac.) — godło narodowe. [przypis redakcyjny]

geomanta (…) gościniec nieb szary — Geomancja, tak zwana sztuka wróżenia z punktów na piasku lub na papierze. Tu, według słów poety, geomanta oznacza punkt na niebie, który jeśli się zetknie w godzinie zmroku po zachodzie słońca z gwiazdą stojącą najbliżej od Wodnika, staje się dla niego wróżbą wielkiego szczęścia, to jest, fortuna major. [przypis redakcyjny]

geometra (…) nie znajduje szukanej zasady — To jest: kwadratury koła, nad wyszukiwaniem której daremnie łamią głowy matematycy. [przypis redakcyjny]

Gerard — Gerard z Rusylonu, syn Bernarda z Clermont, a brat Amona, Bowa itd. [przypis redakcyjny]

Geri del Bello — po matce krewny Dantego; zabił go Sachetti; śmierci jego trzydzieści lat po popełnionym morderstwie pomści jego synowiec. [przypis redakcyjny]

Gerion (mit. gr.) — potwór o trzech zrośniętych ra­zem ciałach, zabity przez Heraklesa. [przypis redakcyjny]

Gerion — mityczny potwór, z trzech ciał ludzkich złożony. [przypis redakcyjny]

Gerion — O Gerionie, patrz pieśń XVII Piekła. [przypis redakcyjny]

gesta — sposób poruszania się. [przypis redakcyjny]

gest — ruch. [przypis redakcyjny]

gestykulować — rękami wymachiwać, potrząsać. [przypis redakcyjny]

gest (z łac.) — ruch, znak. [przypis redakcyjny]

geszefciarz — pogardliwie: człowiek ustawicznie goniący za zyskownymi, a nie zawsze uczciwymi interesami. [przypis redakcyjny]

geszeft — pogardliwie: interes. [przypis redakcyjny]

Geta — częsta nazwa niewolnika. [przypis redakcyjny]

Geta — Getowie, naród tracki, mieszkający nad dolnym Dunajem; tu trzeba rozumieć Tatarów. [przypis redakcyjny]

Gettatore — Władysław Zamoyski. [przypis redakcyjny]

Getulia — południowa część Maroka w Afryce. [przypis redakcyjny]

ghi — masło z mleka bawolic. [przypis redakcyjny]

giauras — reiškia netikėlį. Taip muzulmonai vadina krikščionis. [przypis redakcyjny]

giaur gidy — obrzydły, ohydny giaur (niewierny). [przypis redakcyjny]

giaur — niewierny, nie muzułmanin. [przypis redakcyjny]

giaur — niewierny; tak nazywali Turcy chrześcijan; Potocki stale pisze: gaur. [przypis redakcyjny]

giaurskie baby — konie niewiernych, jak u Samuela Twardowskiego. [przypis redakcyjny]

giaur — (tur.) niewierny, nie muzułmanin. [przypis redakcyjny]

giaur (z tur., pogard.) — niewierny, chrześcijanin. [przypis redakcyjny]

Gib treulich mir die Hände (…) mir und dir — w dosłownym przekładzie z niemieckiego brzmi ten wiersz: „Podaj mi z ufnością ręce, bądź mi bratem i przed swym końcem nie odwracaj się znowu ode mnie! Jedna jest świątynia, w której klęczymy, jedno miejsce, do którego dążymy, jedno szczęście, dla którego płoniemy, i jedno niebo dla mnie i dla ciebie. [przypis redakcyjny]

giczały — nogi niezgrabne. [przypis redakcyjny]

gid (daw.) — robactwo, wszy. [przypis redakcyjny]

gidia — osoba wysoka i chuda, o niezgrabnym wyglądzie. [przypis redakcyjny]

gięte — naginane, wdrożone przymusowo. [przypis redakcyjny]

Giętką kibić nie ciśnie… — zdarzający się u Malczewskiego nie ten raz tylko błąd: przeczenie z biernikiem [wpływ jęz. ukr. a. ros.; Red WL]. [przypis redakcyjny]

giełda — monumentalny gmach, wzniesiony w XIX w. [przypis redakcyjny]

gierlandami — girlandami. [przypis redakcyjny]

giermak szary — zwykły strój szlachecki. [przypis redakcyjny]

giezłeczko (starop., zdr. od: giezło) — koszula z białego płótna; giezłeczkoć (…) dała: giezłeczko ci dała (skrócone). [przypis redakcyjny]

gifes a. giefes — jelca szpady (gdzie się zaczyna rękojeść szpady). [przypis redakcyjny]

gifrejter (z niem.) — starszy żołnierz. [przypis redakcyjny]

gilet (z fr.) — kamizelka. [przypis redakcyjny]

gimnazjum realne — gimnazjum przygotowujące do zawodów praktycznych. Program uwzględniał przede wszystkim matematykę, nauki przyrodnicze, języki nowożytne i rysunki. [przypis redakcyjny]

gin (ang.) — wódka angielska o smaku i zapachu jałowca. [przypis redakcyjny]

gindżał a. kindżał — długi nóż, często zakrzywiony. [przypis redakcyjny]

ginecej (z gr. gineceum) — komnaty przeznaczone dla kobiet; tu przenośnie: kobiety, mieszkanki gineceum. [przypis redakcyjny]

gineceum — część domu zamieszkana przez niewiasty. [przypis redakcyjny]

Ginepra — Ginepra z domu Corregio, może córka wspomnianej w następnym wierszu Weronki. [przypis redakcyjny]

Ginepra, światłość krwie Malateścinej — prawdopodobnie siostra księcia Herkulesa I d'Este, żona Zygmunta Malatesty, pana Ryminu. [przypis redakcyjny]

Ginie z oczu Argenta, Giron w zad zostaje — w oryg. (145, 6) „Viene e fuggesi Argenta e 'l suo girone”, „Argenta i jej obwód” tj. murowany okół; tłumacz uważał widocznie il girone za imię własne. [przypis redakcyjny]

Ginnistan — Wyobraźnia. [przypis redakcyjny]

Giovanni Baptista Pergolesi (1710–1736) — kompozytor włoski. [przypis redakcyjny]

Giovine Italia — właściwie: giovane Italia: młodzież włoska; tu nazwa dziennika. [przypis redakcyjny]

giovinotto (wł.) — młodzieniaszek. [przypis redakcyjny]

Gipsem wymarmurzony — ozdobiony gipsowymi sztukateriami. [przypis redakcyjny]

Girajów dziedzina — dynastia chanów tatarskich, panująca w Krymie od r. 1479, kiedy sułtan turecki Mahomet II osadził na tronie Mengli–Gireja. [przypis redakcyjny]

Girona — miasto Gerona w Katalonii (w Hiszpanii). [przypis redakcyjny]

girydon — stolik okrągły o jednej nodze. [przypis redakcyjny]

Gismunda — matka Akwilanta i Gryfona. [przypis redakcyjny]