Przypisy

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, najwszechstronniejszy z uczonych staroż., uczeń Platona, osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, najwszechstronniejszy z uczonych starożytnych, osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; uczeń Platona; najwszechstronniejszy z uczonych starożytnych, osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych starożytnych, osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — gr. filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]

Arystoteles (384–322 p.n.e.) — gr. filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. Powołanie się na niego przez legendarnego Hektora, żyjącego kilkaset lat wcześniej, jest anachronizmem. [przypis edytorski]

Arystoteles (384 p.n.e.–322 p.n.e.) — filozof grecki; tu pojawia się jako autor Poetyki. [przypis edytorski]

Arystoteles Arystoteles (384–322 p.n.e.) — grecki filozof i przyrodoznawca, najwszechstronniejszy z uczonych starożytnych, osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego. [przypis edytorski]

Arystoteles, który później należał do trzydziestu tyranów — różny od sławnego filozofa Arystotelesa, ucznia Platona; wspomina o nim także Ksenofont (Hellenika II 3.2., II 3.46). [przypis edytorski]

Arystoteles powiada, iż w pewnym narodzie (…) przyznawano dzieci ojcom wedle podobieństwa — Arystoteles, Polityka, II, 13; zapewne chodzi o plemię Auschisów z Libii (Herodot, Dzieje, IV, 180). [przypis edytorski]

Arystoteles tak to więc w swych rozmowach rozważał, iż: „ja wolę mieć rozum a naukę niż bogactwo (…) — Rej pomylił się, parafrazując i rozwijając fragment z wykorzystywanego przez siebie dzieła Reinharda Lorichiusa Księgi o wychowaniu i o ćwiczeniu każdego przełożonego, następujący bezpośrednio po wzmiance, że Aleksander trzymał razem „z puginałem” księgę Homera pod poduszką: „ten też częstokroć mówił, że wolał być nauczonym, niżli bogatym królem…”, co odnosi się do Aleksandra, nie do Arystotelesa. [przypis edytorski]

arystotelski — tu: mądry jak Arystoteles. [przypis edytorski]

Arystydes (ok. 530–ok. 467 p.n.e.) — ateński polityk i wódz, nazywany Sprawiedliwym; przeciwnik Temistoklesa; uczestnik bitew pod Maratonem (490) i Salaminą (480), dowodził oddziałem ateńskim w bitwie pod Platejami (479); odegrał ważną rolę podczas tworzenia Ateńskiego Związku Morskiego (Związku Delijskiego). [przypis edytorski]

Arystydes (ok. 530–ok. 467 p.n.e.) — ateński polityk i wódz, nazywany Sprawiedliwym; przeciwnik Temistoklesa; uczestnik bitew pod Maratonem (490) i Salaminą (480), dowodził oddziałem ateńskim w bitwie pod Platejami (479); odegrał ważną rolę podczas tworzenia Ateńskiego Związku Morskiego. [przypis edytorski]

Arystydes (ok. 530–ok. 467 p.n.e.) — ateński polityk i wódz, nazywany Sprawiedliwym; uczestnik bitwy pod Maratonem (490); był zwolennikiem walki z Persją na lądzie i sprzeciwiał się polityce Temistoklesa, który dążył do budowy wielkiej floty obronnej. Kiedy Temistokles przeforsował swój plan, doprowadził do wygnania Arystydesa z Aten przez ostracyzm (ok. 483). Wobec inwazji perskiej Arystydes został wezwany do powrotu i wybrany na jednego z wodzów, walczył pod Salaminą (480) i Platejami (479); odegrał ważną rolę podczas tworzenia Ateńskiego Związku Morskiego. [przypis edytorski]

Arystydes, zwany Sprawiedliwym (ok. 530–ok. 467 p.n.e.) — ateński polityk i wódz, uchodzący wśród Ateńczyków za wzór uczciwości; rywal Temistoklesa; uczestnik bitew pod Maratonem (490) i Salaminą (480), dowodził oddziałem ateńskim w bitwie pod Platejami (479); odegrał ważną rolę podczas tworzenia Ateńskiego Związku Morskiego; powierzono mu wyznaczenie stałych opłat od miast związkowych; zmarł w ubóstwie. [przypis edytorski]

Arystydes, zwany Sprawiedliwym (ok. 530–ok. 467 p.n.e.) — ateński polityk i wódz; uczestnik bitew pod Maratonem (490) i Salaminą (480), dowodził oddziałem ateńskim w bitwie pod Platejami (479); odegrał ważną rolę podczas tworzenia Ateńskiego Związku Morskiego. [przypis edytorski]

Arystyp powiadał, że głównym owocem, jaki ma ze swej filozofii (…) — swobodna interpretacja wypowiedzi Arystypa, por. Diogenes Laertios, Arystyp z Cyreny [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 68. [przypis edytorski]

Arystyp z Cyreny (ok. 435–366 p.n.e.) — filozof grecki, uczeń Sokratesa, założyciel szkoły cyrenaików, zgodnie z którą celem życia jest poszukiwanie przyjemności. [przypis edytorski]

arytmetyka szynkarczyka — tzn. na poziomie pracownika szynku (podrzędnego baru), prymitywna. [przypis edytorski]

arytmogryf — zagadka matematyczno-słowna. [przypis edytorski]

arytmometr — daw. mechaniczna maszyna licząca, służąca do wykonywania działań arytmetycznych, napędzana ręcznie, dźwignią lub korbką, albo elektrycznie. [przypis edytorski]

arytmometr — dawna mechaniczna maszyna licząca, służąca do wykonywania działań arytmetycznych, napędzana ręcznie, dźwignią lub korbką, albo elektrycznie. [przypis edytorski]

arywistą (z fr.) — człowiek bez skrupułów dążący do zdobycia pozycji, pieniędzy lub władzy; karierowicz. [przypis edytorski]

arywista (z fr.) — człowiek bez skrupułów dążący do zdobycia pozycji, pieniędzy lub władzy; karierowicz. [przypis edytorski]

aść (daw.) — skrót od: waść, waszmość, wasza miłość. [przypis edytorski]

aść (daw.) — skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan, waść; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

aść (daw.) — skrót od zwrotu grzecznościowego: waść; waszmość (ten zaś od: wasza miłość). [przypis edytorski]

aśćka (daw., pot.) — waćpani. [przypis edytorski]

aśćka (daw.) — waćpani a. waćpanna; skrót od: waszmość pani, waszmość panna. [przypis edytorski]

aśćka (daw.) — żeńska forma od starop. pot. zwrotu grzecznościowego: aść, stanowiącego skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan, waść. [przypis edytorski]

aśćka (starop.) — popularny skrót zwrotu grzecznościowego w odniesieniu do kobiety: Waszmość, co z kolei było skrótem od: Wasza Miłość. [przypis edytorski]

aśćka — waćpani a waćpanna; skrót od: waszmość pani, waszmość panna. [przypis edytorski]

aśćka — zwrot grzecznościowy, skrócone od: waszmościanka, waszmość pani. [przypis edytorski]

aść — skrót od: waść, waszmość, wasza miłość. [przypis edytorski]

aści (daw.) — skrót od: waszej miłości, waszmości, waści; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

aści (daw.) — skrót od: waszmości (waszej miłości panu, waszmości panu); starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

aści (daw.) — waści, waćpana. [przypis edytorski]

aściny (daw.) — skrót od: waszmościny (waszej miłości pana, waszmości pana); przymiotnik od starop. potocznego zwrotu grzecznościowego. [przypis edytorski]

aści — skrót od daw. formy grzecznościowej: waszmości. [przypis edytorski]

aš esu tvirtas — čia: aš esi tikras. [przypis edytorski]

aš ir su nedaugeliu apsieinu — kitaip: man ne daug tereikia. [przypis edytorski]

ašmas — aštuntas. [przypis edytorski]

Ašmenos Vartai — Aušros Vartai. [przypis edytorski]

ašminį „magaryčių” — 15 skatikų vertės skolą. [przypis edytorski]

Aśoka (ok. 269–232 p.n.e.) — władca indyjskiego imperium Maurjów, panujący nad niemal całym subkontynentem indyjskim. Ok. 250 p.n.e. przeszedł na buddyzm i postawił w całym kraju kolumny z inskrypcjami głoszącymi jego przywiązanie do filozofii buddyjskiej, nazywanej dharmą, czyli „prawem”, i skoncentrowanych na zasadach społecznych i moralnych. Głowica jednej z takich kolumn stała się w połowie XX w. państwowym godłem niepodległych Indii. [przypis edytorski]

Aśwattha — w Upaniszadach Drzewo Życia. [przypis edytorski]

Aśwattha — w upaniszadach Drzewo Życia. [przypis edytorski]

A światło w ciemnościach świeci i ciemności go nie chwytają. Światło, które oświeca każdego człowieka przychodzącego na ten świat — J 1,5 i 9. [przypis edytorski]

A są i takie, którym inne zwierzęta na żer przeznaczył. Tym małą dał liczbę potomstwa, a tym, które padają ich ofiarą, wielką — prawidłowość tę zauważył wcześniej Herodot (zob. Dzieje III, 108). [przypis edytorski]

asaba (lenk.) — asmuo. [przypis edytorski]

asaba (lenk.) — asmuo. [przypis edytorski]

asaba — svet.: asmuo. [przypis edytorski]

asafeda — prawdop. asafetyda, przyprawa hinduska o nieprzyjemnym, intensywnym zapachu. [przypis edytorski]

asa foetida (z łac.) — nazywana czarcim łajnem lub smrodzieńcem, przyprawa o intensywnym, charakterystycznym zapachu porównywalnym z zapachem cebuli, który łagodnieje po dodaniu do gotującej się potrawy; tu przen.: skandaliczne wątki w utworze literackim. [przypis edytorski]

A Saint-Blaise, à la Zuecca (…) — wiersz Alfreda de Musset (1810–1857), spopularyzowany potem jako piosenka, mówiący o pragnieniu, by żyć i umrzeć w Wenecji. [przypis edytorski]

asambla, właśc. asambl (daw.) — zgromadzenie towarzyskie. [przypis edytorski]

asambl (z fr.) — zebranie towarzyskie. [przypis edytorski]

a samem (starop.) — tu: a im samym [tj. walczącym]. [przypis edytorski]

a sam pognał koni — a sam pognał konie. [przypis edytorski]

asaństwu (daw.) — (wielmożnym) państwu. [przypis edytorski]

asan a. acan (daw. pot.) — stp. forma grzecznościowa nieco poufała, jak waćpan. [przypis edytorski]

asan a. acan (daw.) — skrót od: waszmość pan; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

asan a. acan (daw.) — starop. tytuł grzecznościowy: pan, waćpan. [przypis edytorski]

Asan — a. acan, starop. tytuł grzecznościowy: pan, waćpan. [przypis edytorski]

asan (daw., pot.) — waszmość pan. [przypis edytorski]

asan (daw.) — skrót od: wasza miłość pan, waszmość pan; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

asan (daw.) — skrót od: waszmość pan; starop. potoczny zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

asan (daw.) — starop. skrót od waszmość pan, wasza miłość pan. [przypis edytorski]

asan (daw.) — waćpan. [przypis edytorski]

asan (daw.) — waćpan, waszmość pan. [przypis edytorski]

Asanith, Bonar Law i Curzon — brytyjscy politycy związani z Partią Konserwatywną. [przypis edytorski]

asanu (daw.) — skrót od: waszej miłości panu, waszmość panu. [przypis edytorski]

A sa place — najprawdopodobniej fr. à sa place: na swoim miejscu; możliwa też interpretacja polskojęzyczna, z błędem w druku: a są place. Brak akcentu nad A nie wyklucza wersji fr., realizuje zasadę nieznaczenia akcentów nad wielkimi literami. [przypis edytorski]

asawulstwo — pełnienie służby oficerskiej u Kozaków zaporskich. [przypis edytorski]

Asa (zm. ok. 870 p.n.e.) — król Judy z dynastii Dawida. [przypis edytorski]

ascensja (daw., rzad., z łac.) — wejście na górę, wzniesienie się. [przypis edytorski]

Ascheima-Zondeka test — pierwszy stosunkowo wiarygodny test ciążowy, wynaleziony w 1929 w Niemczech przez B. Ascheima i A. Zondeka, którzy odkryli, że wstrzyknięcie moczu kobiet ciężarnych niedojrzałym płciowo myszom powoduje przyspieszone dojrzewanie ich narządów płciowych. [przypis edytorski]

Aschinger — niemiecka firma cateringowa założona w 1892 r. w Berlinie. [przypis edytorski]

Ascoytia — ob. Azkoitia, miasto i gmina w płn. Hiszpanii, w Kraju Basków. [przypis edytorski]

a seid'l — popr.: ein Seidel (niem.): kufel. [przypis edytorski]

asekuracja (tu daw.) — ubezpieczenie. [przypis edytorski]

asekuracja — tu: ubezpieczenie. [przypis edytorski]

asekurować (daw.) — ręczyć, gwarantować. [przypis edytorski]

asekurowana — tu: ubezpieczona. [przypis edytorski]

asekurowany — tu: ubezpieczony. [przypis edytorski]

asenizator — osoba zajmująca się usuwaniem nieczystości z dołów kloacznych i wywożeniem ich. [przypis edytorski]

asenterowany (daw.) — zakontraktowany na potrzeby armii; skierowany do wojska. [przypis edytorski]

asentyment (daw.) — zgoda, aprobata. [przypis edytorski]

Aser — syn Jakuba i Zilpy, niewolnicy Lei (Rdz 30,12-13). [przypis edytorski]

Aser — syn Jakuba i Zilpy, niewolnicy Lei (Rdz 30,12–13). [przypis edytorski]

asesor (daw.) — doradca sędziego; dziś popr. forma lm.: asesorzy. [przypis edytorski]

asesor — doradca sądowy; tu: komisarz. [przypis edytorski]

asesorius — teismo posėdininkas. [przypis edytorski]

asesor — urzędnik towarzyszący sędziemu. [przypis edytorski]

asesor — w Rzeczpospolitej szlacheckiej obieralny urzędnik doradzający sędziemu i uzupełniający skład sędziowski. [przypis edytorski]

Asfalion — sługa Menelaosa. [przypis edytorski]

asfodela — dziś popr.: asfodel; złotogłów, śródziemnomorska roślina ozdobna, wg mit. gr. rosnąca w krainie umarłych. [przypis edytorski]