ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
domy — tu: domy schadzek. [przypis edytorski]
Dom Życia — Beatryczą D. G. Rossettiego była jego żona, przedwcześnie zgasła Elżbieta Siddal. Podobno poeta rękopis sonetów włożył do jej trumny, lecz potem uzyskawszy, że go wydobyto, ogłosił drukiem. Peladan w pięknem i ciekawem studyum, stanowiącem wstęp do przekładu Domu Życia, uważa poezyę Rossettiego za ciąg dalszy poetyckiego neoplatonizmu, który się uwieńczył idealną miłością Petrarki (Laura), Michała Anioła (Wiktorya Colonna) i Danta. Uważa też, że wędrówce tego prądu sprzyjało inne dzieło Rossettiego ojca: Il mistero del amor platonico del medio evo (1840). [przypis autorski]
Dom Zamoyskich — przy ul. Nowy Świat 69, zbudowany przez Andrzeja Zamoyskiego w latach 1839–1846, zajęty przez władze wojskowe od r. 1863 (zniszczony w czasie ostatniej wojny, obecnie zrekonstruowany). [przypis redakcyjny]
dom, z którego wyleciał Emin Pasza po powrocie ze Stanleyem z Wadelai — po przybyciu ze Stanleyem znad jeziora Alberta do Bagamoyo Emin Pasza został przez Wissmanna powitany ucztą, podczas której spadł z balkonu i odniósł ciężkie obrażenia. [przypis edytorski]
Dońce — a. Dońcy; kozacy dońscy, których nazwa pochodzi od rzeki Don przepływającej przez ich terytorium; od XVI w. kozacy dońscy formowali oddziały jazdy uzbrojonej w szable, krótką broń palną i lance, a od XVIII w. stanowili regularne oddziały wchodzące w skład armii rosyjskiej, używane do szarż; cechą charakterystyczną ich stroju były wysokie futrzane czapy. [przypis edytorski]
Dońce — dziś popr. forma M. lm: Dońcy; Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
dońców — kozaków dońskich. [przypis edytorski]
dońcom — chodzi o kozaków zw. dońskimi (tereny ich osiedlenia w Imperium Rosyjskim leżały nad Donem na Ukrainie), którzy tworzyli doborową kawalerię wojska ros. [przypis edytorski]
Dońcy — Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego; tu: mówi do niego. [przypis edytorski]
doń — do niego. [przypis edytorski]
dońdzie, dońście (gw.) — dojdzie, dojście. Półotwarta głoska j wymawiana jest jak półotwarta ń. [przypis edytorski]
doń — dziś: do niego. [przypis edytorski]
doń — skrócone: do niego. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doń — skrócone: do niego; tu użyte błędnie zamiast: do niej. [przypis edytorski]
doń — skrót od: do niego. [przypis edytorski]
Dona Anna — córka Komandora, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
donacja — darowizna; gratyfikacja — nagroda; kaduk (z łac. ius caducum: prawo spadłe, wygasłe) — spadki beztestamentowe i bezdziedziczne, które na mocy konstytucji sejmowych r. 1562 i 1588 przechodziły w ręce króla z obowiązkiem nadania osobie stanu rycerskiego. [przypis redakcyjny]
donacja (z łac.) — darowizna. [przypis edytorski]
donacjów — [daw. forma D.lm od donacja:] darowizn. [przypis redakcyjny]
do naczalstwa (z ros.) — do dowództwa. [przypis edytorski]
Dona Elwira — porzucona kochanka Don Juana, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
do najpierwszej sfery — Planeta księżyc według pojęć astronomicznych Ptolomeusza. [przypis redakcyjny]
do naju (gw.) — do nas. [przypis edytorski]
do namiotu Sary — midrasz uczy, że «wprowadził ją do namiotu i stała się tak [wyjątkowa] jak jego matka, bowiem jak długo żyła Sara lampa paliła się od przedwieczoru Szabatu do przedwieczoru [następnego] Szabatu, błogosławieństwo spływało na ciasto i obłok tkwił ponad namiotem, a gdy [Sara] zmarła [wszystko] to ustało. Lecz kiedy zjawiła się Riwka [cuda te] powróciły», zob. Raszi do 24:67. [przypis edytorski]
dona nobis pacem (łac.) — obdarz nas pokojem. [przypis edytorski]
Do napisania tego artykułu… — pisałem to w ostatnich tygodniach r. 1903. [przypis autorski]
dona superrogationis — nadliczbowe dobre uczynki. [przypis tłumacza]
donatariuszów — obdarowanych. [przypis redakcyjny]
Donat — Donatus, gramatyk z IV wieku. [przypis tłumacza]
donatem — gra słów na czasowniku dawać i tytule znanej gramatyki łacińskiej [łac. dono znaczy dawać; Red.WL]. [przypis tłumacza]
Do natury istoty należy istnienie — Por. List 4 § 2. [przypis redakcyjny]
Donatus, Aelius — gramatyk łaciński z IV w.; jego podręcznik był podstawą nauki o gramatyce w średniowieczu i w czasach Odrodzenia; napisał też niezachowany komentarz do Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
Donatus — żył około połowy IV wieku po Chrystusie; słynął jako doskonały objaśniacz dzieł Wergiliusza. (H) [przypis redakcyjny]
Donatyści — Aluzja do sporu św. Augustyna z donatystami. [przypis tłumacza]
donatyści — zwolennicy poglądów biskupa Donata z Kartaginy, członkowie chrześcijańskiego ruchu kontestacyjnego w rzymskiej prowincji Afryki Prokonsularnej, zapoczątkowanego w następstwie prześladowania chrześcijan za cesarza Dioklecjana (303–305); przeciwstawiali się ponownemu przyjmowaniu do Kościoła tych, którzy odeszli od niego w czasie prześladowań, odmawiali ważności chrztom i święceniom dokonywanym przez „zdrajców”, którzy wydali władzom współwyznawców, święte księgi lub sprzęty liturgiczne; pomimo lokalnego poparcia donatyzm został potępiony na kilku synodach, od czasów Konstantyna był represjonowany przez władze cesarskie, zanikł w wyniku najazdu ariańskich Wandalów na Afrykę w V w. [przypis edytorski]
donatywa (z łac.) — rodzaj podatku. [przypis redakcyjny]
donatywy (daw., z łac.) — żołd obiecany w darze, dodatkowy. [przypis redakcyjny]
don Basilio — postać opery buffa Gioacchina Rossiniego (1792–1868) Cyrulik sewilski (wł. Il Barbiere di Siviglia); rola nauczyciela muzyki przy użyciu głosu basowego; aktorem w premierze z 20 lutego 1816 r. był Zenobio Vitarelli; la calunnia (aria o plotce) to jedna ze składowych arii tej opery. [przypis edytorski]
Don Carlos (1545–1568) — odsunięty od władzy syn króla Hiszpanii Filipa II Habsburga; przez część historiografii przedstawiany jako chory umysłowo i zdeformowany; według legendy miał być szaleńczo zakochany w swej macosze, a Filipa II, który uwięził Don Carlosa, udaremniając próbę jego ucieczki z kraju, podejrzewano o zabicie syna (przez zagłodzenie); romantyczną interpretację losu królewicza hiszpańskiego stworzył Fryderyk Schiller (1759–1805) w dramacie Don Karlos, na podstawie którego powstała opera Giuseppe Verdiego (1813–1901) pod tym samym tytułem. [przypis edytorski]
doncella (z średn. łac.: domnicella; por. port. donzela, fr. demoiselle) — pani, panna. [przypis edytorski]
Donde es la capitania? (hiszp.) — Gdzie jest kapitanat? (kapitanat to kierownictwo portu, urząd zarządzający sprawami związanymi z ruchem statków w porcie; na czele kapitanatu stoi kapitan portu). [przypis edytorski]
donec eadem hominum natura, similia evenient omnia (łac.) — póki jednaka natura ludzi, póty wszystko podobne będzie. [przypis redakcyjny]
Donec felix eris, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. (łac.) — słowa Owidiusza, wypowiedziane na wygnaniu: „Dopóki będziesz szczęśliwy, będziesz miał wielu przyjaciół, gdy nastanie czas zły — zostaniesz sam”. [przypis edytorski]
Don Felipe el Discreto — Filip II Habsburg (1527–1598), król Hiszpanii w okresie jej największej potęgi, kiedy stanowiła stanowiła supermocarstwo obejmujące dużą część Europy, kolonie w Ameryce, na wybrzeżach Afryki, Indii i Azji Płd.-Wsch.; słynny z gorliwego katolicyzmu i zwalczania herezji; w czasie wojen religijnych we Francji wspierał finansowo stronnictwo Ligi Katolickiej przeciwko hugenotom (francuskim protestantom), nie akceptując objęcia tronu Francji przez hugenockiego króla Henryka IV. [przypis edytorski]
Don Feluccio — w oryginale: don Falcuccio. Znane jest rzymskie powiedzenie „rimanere come Don Falcuccio” (wł.): skończyć jak Don Falcuccio. Rzymski ksiądz zasłynął rozdaniem całego swojego majątku potrzebującym; pewnego ranka zbudził się i odkrył, że nie pozostała mu nawet koszula nocna. [przypis edytorski]
Don Garcia z Nawary — komedia heroiczna Moliera z 1660 roku. [przypis edytorski]
Don German y dos caballeros eran al comedor (hiszp.) — Pan Germanin i dwóch panów poszli do jadalni. [przypis edytorski]
don (hiszp.) — pan, zwrot grzecznościowy używany przed imieniem osoby. [przypis edytorski]
donia (hiszp. doña) — pani. [przypis edytorski]
donia — panna. [przypis edytorski]
donia — panna, tu: córka. [przypis edytorski]
donia Sol — postać z przełomowego w historii literatury francuskiej dramatu Wiktora Hugo Hernani: ukochana tytułowego bohatera, która razem z nim popełnia samobójstwo. [przypis edytorski]
donia (ukr.) — córeczka. [przypis edytorski]
donica — głęboka misa. [przypis edytorski]
Doniec — Kozak doński. [przypis edytorski]
Do Niemna — sonet ten został napisany w Szczorsach, jak dowodzi dopisek własnoręczny poety w autografie. Nie rozstrzyga to jednak dokładnie daty napisania, gdyż Mickiewicz bawił w Szczorsach kilkakrotnie, po raz pierwszy w drugiej połowie lipca 1819 roku. Dajemy tu pierwotne brzmienie sonetu tego, odmienne od tekstu w zbiorowym wydaniu Sonetów (Moskwa, 1826 r.). Odyniec miał tekst nadesłany mu z Moskwy z dopisem u dołu W Odessie. [przypis redakcyjny]
do niepojęcia — nie do pojęcia. [przypis edytorski]
do niepoznania — dziś popr.: nie do poznania. [przypis edytorski]
do niepoznania — dziś raczej: nie do poznania. [przypis edytorski]
do niepoznania — dziś raczej: nie do poznania; tzn. tak, że trudno poznać. [przypis edytorski]
donieść — tu: przekazać, poinformować. [przypis edytorski]
donieśli do ambasady — rosyjskiej. [przypis redakcyjny]
donieśli o tym, [gdy okręt powrócił, / że cię porwał ktoś w Tarencie] (renuntiatumst [ubi navis rediit retro, / Puerum surrputum Tarenti] te) — lukę wykazał Ritchl, uzupełnienie według Ussinga. [przypis tłumacza]
Donieś mi, kogo nieboszczka opiekunem mianowała — Michał Świdziński umarł przed żoną, 17 sierpnia 1788 roku. [przypis autorski]
Doniesie czaszę… — aluzja do przysłowia gr., mającego też rzym. i pol. odpowiedniki, mówiącego, że wiele rzeczy leży między ustami a brzegiem pucharu. [przypis redakcyjny]
doniesiono — «Gdy Abraham powrócił z góry Moria rozmyślał: gdyby mój syn został naprawdę zabity to przepadłby bezdzietnie! Muszę ożenić go z kobietą spośród córek Anera, Eszkola lub Mamrego. [Zatem] Bóg obwieścił mu, że urodziła się Riwka: odpowiednia para dla [Icchaka]», zob. Raszi do 22:20. [przypis edytorski]
doniesiono Josefowi — tekst nie precyzuje kto poinformował Josefa, «niektórzy wyjaśniają, że był to Efraim, który stale odwiedzał Jakuba, by uczyć się Tory, a gdy Jakub zachorował w krainie Goszen, Efraim poszedł do Micraim do swojego ojca, by go o tym powiadomić», zob. Raszi do 48:1. [przypis edytorski]
do niewoli cesarzowi wydany — w styczniu 1110 r. [przypis edytorski]
do nieznajomych ludzi — podzielone całymi zdaniami. [przypis redakcyjny]
do nij (gw.) — do niej. [przypis edytorski]
Donisa — wyspa na wsch. od Naksos. [przypis edytorski]
doniu (ukr.) — córeczko. [przypis redakcyjny]
doniu (ukr. доня: córka, córeczka) — córko. [przypis edytorski]
Don Juan — Don Giovanni, opera Wolfganga Amadeusza Mozarta, libretto napisał Lorenzo da Ponte na podstawie sztuki Moliera Don Juan. [przypis edytorski]
Don Juan — Don Giovanni, opera Wolfganga Amadeusza Mozarta na podstawie sztuki Moliera Don Juan. [przypis edytorski]
donjuan — dziś. popr.: donżuan, uwodziciel. [przypis edytorski]
Don Juan — komedia Moliera z 1665 roku. [przypis edytorski]
Don Juan — legendarny uwodziciel, bohater licznych oper i dramatów. [przypis edytorski]
Don Juan — legendarny uwodziciel, XVI-wieczny szlachcic hiszpański, bohater licznych oper i dramatów; pot.: uwodziciel, entuzjasta przygód miłosnych. [przypis edytorski]
Don Juan — legendarny uwodziciel, XVI-wieczny szlachcic hiszpański, bohater wielu dzieł literackich i muzycznych. [przypis edytorski]
don Juan (…) myśli jak generał o powodzeniu swych manewrów — porównaj Lowelasa z Tomem Jonesem. [przypis autorski]
Don Juan — nazbyt wychwalanego lorda Byrona. [przypis autorski]
Don Juan — obszerny poemat dygresyjno-heroikomiczny Byrona, arcydzieło literatury XIX w. [przypis edytorski]
Don Juan — postać literacka będąca uosobieniem kochanka; bohater licznych utworów, m.in. sztuki Tirso de Moliny Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość (1630) i dramatu Moliera (Don Juan, 1665), w których Don Juan zaprasza na ucztę posąg zabitego przez siebie Komandora, a ten niespodziewanie przybywa. [przypis edytorski]
Don Juan — postać literacka będąca uosobieniem kochanka; bohater sztuki Tirso de Moliny Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość (1630), następnie dramatu Moliera (Don Juan, 1665), opery Mozarta (Don Juan, 1788) i poematu dygresyjnego Georga Byrona (Don Juan 1818); pot. uwodziciel, entuzjasta przygód miłosnych. [przypis edytorski]
Don Juan — postać literacka będąca uosobieniem kochanka; bohater sztuki Tirso de Moliny Zwodziciel z Sewilli i kamienny gość (1630), następnie dramatu Moliera (Don Juan, 1665), opery Mozarta (Don Juan, 1788) i poematu dygresyjnego Georga Byrona (Don Juan, 1818). [przypis edytorski]
Don Juan — tu: opera Wolfganga Amadeusza Mozarta (1756–1791). [przypis edytorski]
Don Juan — tu w znaczeniu pot.: uwodziciel, entuzjasta przygód miłosnych. [przypis edytorski]
Don Juan — tu w zn. pot.: podrywacz, entuzjasta przygód miłosnych. [przypis edytorski]
Don Karlos właśc. Don Carlos (1545–1568) — odsunięty od władzy syn króla Hiszpanii Filipa II Habsburga, był zaręczony z Elżbietą de Valois, ale ostatecznie została ona żoną jego ojca; według legendy miał on być szaleńczo zakochany w swej macosze, a Filipa II, który uwięził Don Carlosa, udaremniając próbę jego ucieczki z kraju, podejrzewano o zabicie syna (przez zagłodzenie); w istocie Don Carlos był upośledzony umysłowo i ułomny fizycznie wskutek bliskich koligacji rodzinnych swych przodków, cechowała go gwałtowność i okrucieństwo; romantyczną interpretację losu królewicza hiszpańskiego stworzył Fryderyk Schiller (1759–1805) w dramacie Don Karlos, na podstawie którego powstała opera Giuseppe Verdiego (1813–1901) pod tym samym tytułem. [przypis edytorski]
Don Kichot bez Sanchy — Avellaneda ogłosił w r. 1614 mało wartościowy utwór zawierający dalszy ciąg przygód Don Kichota. [przypis tłumacza]
Don Kichot — błędny rycerz, tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616). [przypis edytorski]
Don Kichot — błędny rycerz, tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa. [przypis edytorski]
Don Kichot (hiszp. Don Quijote) — tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616); niemłody już hidalgo (szlachcic, rycerz), który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski; powieść w sposób humorystyczny, ale nie bez sympatii, a nawet rzewności opisuje przygody Don Kichota jako błędnego rycerza (tj. rycerza błądzącego, podróżującego w poszukiwaniu okazji do rycerskich czynów), przemierzającego przestrzenie Hiszpanii na koniu Rosynancie, z otyłym, prostodusznym i przyziemnym giermkiem Sancho Pansą u boku. [przypis edytorski]
Don Kichot — powieść hiszp. autora Miguela de Cervantesa (1547–1616) o losach szlachcica, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski. [przypis edytorski]
Don Kichot — tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616). [przypis edytorski]
Don Kichot — tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616), szlachcic, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski, jest jednak pozbawiony poczucia rzeczywistości, przez co często naraża się na śmieszność; jego giermkiem zostaje prostoduszny i przyziemny Sancho Pansa. [przypis edytorski]
Don Kichot — tytułowy bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616), szlachcic, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski, jest jednak pozbawiony poczucia rzeczywistości, przez co często naraża się na śmieszność. [przypis edytorski]
