ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
dryndula — mały pojazd, powozik, często jednoosobowy. [przypis edytorski]
dryndulka (daw.) — pot. powóz. [przypis edytorski]
dryndziarz (daw., pot.) — dorożkarz. [przypis edytorski]
dryndziarz (daw. pot.) — osoba powożąca dryndą (dorożką); dorożkarz. [przypis edytorski]
dryndziarz z (daw. pot.) — dorożkarz. [przypis edytorski]
drypta — dziś: drepcze. [przypis edytorski]
Dry up, you son of a bitch (ang.) — Zamknij się, sukinsynu. [przypis edytorski]
Drżącego nad falami morskimi balkonu — balkon mieszkania Januszewskich w Neapolu wystawał nad morze. [przypis redakcyjny]
drżącego Tytana (tremulum Titanum) — kpiąc, nazywa Tytanem bezsilnego starca [Tytan: jeden z bogów z pokolenia olbrzymów, poprzedzającego pokolenie bogów olimpijskich; red. WL]; być może jednak, że jest tu pomyłka w naszych rękopisach i czytać należy Tithonum (tak Ussing); Tithonos, mitologiczny starzec, kochanek bogini Eos, dzięki jej wstawiennictwu u Zeusa cieszył się nieśmiertelnym życiem, choć starzał się coraz więcej, i to lepiej by tutaj odpowiadało. Ale nie jest też wykluczone, że pomylił się Plautus sam, który nie był bardzo mocny w greckiej mitologii i nie dbał tu wiele o ścisłość. [przypis tłumacza]
drżącemi (daw. forma N. lm) — dziś: drżącymi. [przypis edytorski]
drżącymi, gorączkowo drgającymi rękami, — w oryg. niem. mit bebenden, fliegenden Händen: drżącymi, latającymi rękami. [przypis edytorski]
drżącymi usty — dziś popr. forma N.lm: (…) ustami. [przypis edytorski]
drżeń (daw.) — rdzeń. [przypis redakcyjny]
drzącą — dziś: drżącą. [przypis edytorski]
drzący — dziś: drżący. [przypis edytorski]
drzący — forma charakterystyczna dla języka Malczewskiego; dziś: drżący. [przypis edytorski]
drzał — drżał. [przypis edytorski]
Drzazga, Adam — tytułowy bohater powieści Przybyszewskiego, stanowiącej część trzecią trylogii Dzieci nędzy. [przypis edytorski]
drzeć — dziś: drżeć. [przypis edytorski]
drzeć pasy — forma egzekucji polegająca na zdzieraniu z ciała płatów (pasów) skóry. [przypis edytorski]
drzeć się — tu: wdzierać się, przedzierać się. [przypis edytorski]
Drzemał Homer niekiedy — aluzja do słów Horacego z Listu do Pizonów (w. 359): Czasem i Homerowi zdrzymać się przychodzi, / Lecz w długiej dzieła pracy zasnąć się też godzi. — tzn., że nawet największym talentom zdarzają się momenty zniżenia lotu. (Q. Horatius Flaccus, De arte poetica […] przekład Onufrego Korytyńskiego, Warszawa 1770, s. 19). [przypis redakcyjny]
drzemlik — gatunek sokoła (falco aesalon). [przypis redakcyjny]
drzemota (daw.) — chęć snu. [przypis edytorski]
drzemota — sen. [przypis edytorski]
drzeń (starop.) — rdzeń. [przypis redakcyjny]
drzenie — dziś popr.: drżenie. [przypis edytorski]
drzewa chlebowcowate — inaczej chlebowce; drzewa wiecznie zielone, pochodzące z tropikalnej Azji; owoce chlebowca są bardzo pożywne. [przypis edytorski]
drzewa cyprysowego — hebr. עצי גפר (acei gofer). Niektórzy odczytują to jako nazwę własną, zob.Raszi i Ibn Ezra do 6:14. [przypis tradycyjny]
drzewa — kopie. [przypis edytorski]
drzewa (…) obie (starop. forma) — dualis [tj. liczba podwójna], porównaj Jabłonowski Ezop nowy polski, to jest życie Ezopa, filozofa frygijskiego: „Śpi na obie uszy”. [przypis redakcyjny]
Drzewa odarte z liści, nagie już (…) Zawiesza niebu złoty krzyż zasługi — L. Staff, Pisma, Warszawa 1931, VIII, s. 61–62 (Gałąź kwitnąca). [przypis autorski]
drzewa pomarańczowe w Surenie — W Surenes, w parku królewskim, mieściły się najwspanialsze oranżerie. [przypis tłumacza]
drzewa wolności — długie laski z jakobińskimi czapkami, symbolizujące suwerenność narodu. [przypis edytorski]
drzeweczko (starop.) — [zdrobn. od:] drzewce, kopia. [przypis redakcyjny]
drzeweczko — [tu:] drzewca, kopia. [przypis redakcyjny]
drzewem, z którego wóz ten zrobiony był rdzeni — Wóz tu jest symbolem Kościoła i stolicy apostolskiej jako uciosany z drzewa wiadomości dobrego i złego: suchy pień drzewa ogołoconego z liści oznacza smutny stan owoczesnej stolicy papieskiej, kiedy wybierani jednocześnie papieże i antypapieże uganiając się za władzą świecką, pomimo woli zstępując ze swojego duchowego stanowiska najwyższego na ziemi, stawali się narzędziami tejże władzy świeckiej; albo oznacza osamotnienie i sieroctwo stolicy Piotrowej w Rzymie z powodu jej przeniesienia przez Filipa Pięknego, króla Francji, na lat siedemnaście z Rzymu do Awinionu. [przypis redakcyjny]
drzew gumowych — Eukaliptów. [przypis autorski]
drzewianka – tzw. kurze ziele. [przypis autorski]
drzewiany (daw.) — drewniany. [przypis redakcyjny]
drzewiany (daw., gw.) — drewniany. [przypis redakcyjny]
drzewię — drzewko. [przypis edytorski]
drzewiej (daw.) — dawniéj. [przypis autorski]
drzewiej (daw.) — dawniej. [przypis edytorski]
drzewiej — dawniej. [przypis edytorski]
drzewiej (daw.) — tu: wcześniej. [przypis edytorski]
drzewiej — dziś: dawniej. [przypis edytorski]
drzewiej (starop.) — dawniej, niegdyś, wcześniej. [przypis edytorski]
drzewiejszy — dawniejszy, niegdysiejszy. [przypis edytorski]
drzewo antenatów — drzewo genealogiczne, szkic ukazujący obrazowo powiązania rodzinne i pokrewieństwo; antenat (z łac.) — przodek. [przypis edytorski]
drzewo Bo a. drzewo Bodhi — figowiec pagodowy, pod którym Budda Siakjamuni osiągnął oświecenie i który od tamtej pory na pamiątkę jest nazywany drzewem oświecenia (sanskr. bodhi, syng. bo); pierwotne drzewo nie przetrwało, ale jego potomek rośnie przy świątyni Mahabodhi w miejscowości Bodh Gaja w płn. Indiach. [przypis edytorski]
Drzewo było „świadomym” przysięgi strzelca. [przypis redakcyjny]
drzewo chlebowe a. chlebowiec (biol.) — rodzaj roślin z rodziny morwowatych, pochodzących z tropikalnej Azji i dostarczających jadalnych, pożywnych owoców, zawierających dużo skrobi i witamin. Bohaterowie używają tutaj mylnego określenia nazywając drzewem chlebowym (l'arbre à pain) sagowiec, co nie jest przyjęte w jęz. francuskim ani polskim. [przypis edytorski]
drzewo (daw.) — kopia. [przypis edytorski]
drzewo (daw., pot.) — kopia husarska. [przypis redakcyjny]
drzewo Diany — drzewiasta struktura krystalicznego srebra powstająca z amalgamatu srebra i rtęci rozpuszczonego w roztworze kwasu azotowego; nazwa pochodzi od alchemików, którzy srebro nazywali metalem rzymskiej bogini księżyca Diany. [przypis edytorski]
drzewo (dw., pot.) — kopia. [przypis edytorski]
drzewo figowe rosnące zobaczył (..) przeklął Pan drzewo, które owoców nie niosło — Mk 11, 12–14. [przypis edytorski]
Drzewo genealogiczne jednego bywało drzewem genealogicznym wszystkich — kto ciekawy, może dziś jeszcze odczytać ryte w marmurze słów tych potwierdzenie. Znajduje je w rynku staromiejskim, na tablicy wmurowanej we front domu ongi baryczkowskiego. Spotka tam powiązane w jednym napisie nazwiska i rody: Baryczków, Marianów, Kulskich, Fukierów, Bartolów i innych. Jak w gąszczy leśnej, konary rodów zaplątują się tak mocno, że drzewa od drzewa nie odróżnisz. [przypis autorski]
drzewo gumowe, właśc. figowiec sprężysty, Ficus elastica (biol.) — wiecznie zielone drzewo z płd.-wsch. Azji, uprawiane jako źródło naturalnego kauczuku. [przypis edytorski]
drzewo hebanowe — pot. nazwa różnych drzew tropikalnych dostarczających heban, czyli czarne, twarde i ciężkie drewno, wykorzystywane m.in. do wyrobu mebli artystycznych i instrumentów muzycznych. [przypis edytorski]
drzewo Jessego — artystyczne przedstawienie drzewa genealogicznego Jezusa z Nazaretu; Jesse był wg Biblii ojcem Dawida, króla Izraela; w Księdze Izajasza (Iz 11) mowa o wybitnym potomku Jessego, w czym chrześcijanie widzą proroctwo dotyczące Chrystusa. [przypis edytorski]
Drzewo Jessego — artystyczne przedstawienie drzewa genealogicznego Jezusa z Nazaretu. W Księdze Izajasza (11,1) jest mowa o wybitnym potomku Jessego, a chrześcijanie widzą w tym proroctwo dotyczące Chrystusa. Jesse — postać biblijna, ojciec króla Dawida, uważanego za przodka Jezusa. [przypis edytorski]
drzewo Jowiszowe — Dąb poświęcony Jowiszowi w lesie dodońskim, sławnym wyroczniami, w Epirze. Poeci lubią zamiast ogólnych i pospolitych imion, dla ściślejszego i bardziej zmysłowego oznaczania wyobrażeń, przywodzić miejsca i nazwiska z mitologii lub dziejów powszechnie znajome. [przypis redakcyjny]
drzewo — kopia. [przypis redakcyjny]
Drzewo Lazdony — leszczyna; Lazdona była bóstwem opiekuńczym tego drzewa. [przypis edytorski]
drzewo mastyksowe a. pistacja kleista (biol.) — drzewo występujące w basenie M. Śródziemnego, wydzielające pachnącą żywicę zwaną mastyksem, używaną gł. w malarstwie do sporządzania werniksów, wykorzystywaną również w farmacji, w dentystyce oraz do zaprawiania likierów. [przypis edytorski]
drzewo nabaku — sisyphus spina christi [krzew kolczasty z rodziny szakłakowatych rosnący w Azji, Afryce, Australii; jujuba, szydlica, nabak; red. W.L.]. [przypis autorski]
drzewo octowe — także: sumak odurzający, sumak octowiec (Rhus typhina); gatunek rośliny z pochodzącej z Ameryki Płn., mający w Polsce status antropofita zadomowionego i uprawiany dla celów ozdobnych, roślina miododajna; krzew a. niskopienne drzewo o parasolowatej koronie i liściach nieparzystopierzastych (mierzących do 0,5 m), wybarwiających się jesienią na kolor szkarłatny, pomarańczowy i żółty; również kwiatostany w kształcie stożkowatych kolb przybierają czerwonobrunatną barwę; octowiec wytwarza sok mleczny, który wydziela się po przecięciu gałęzi i po pewnym czasie twardnieje i czernieje; owoce, drobne, zebrane w zbite, owocostany barwy amarantowej, posiadają b. kwaśny smak, od którego pochodzi nazwa rośliny. [przypis edytorski]
drzeworytnik — osoba robiąca drzeworyty. [przypis edytorski]
drzeworytów ilustrujących pewien rodzaj opowieści… — odniesienie do tanich powieści sensacyjnych dla klasy robotniczej wydawanych w Wielkiej Brytanii w XIX w. [przypis edytorski]
drzewo świętojańskie (pot.), właśc. szarańczyn strąkowy (bot.) — gatunek drzewa z rodziny bobowatych występujący w regionie śródziemnomorskim; jego duże strąki (do 20 cm dł.) są bogate w cukry (do 50%). [przypis edytorski]
drzewo (starop.) — tu: drzewce; kopia. [przypis edytorski]
drzewo (starop.) — tu: kopia; drzewce. [przypis edytorski]
drzewo (starop.) — [tu:] kopia; [drzewce]. [przypis redakcyjny]
drzewo tekowe — gatunek drzewa podzwrotnikowego używanego m. in. do budowy okrętów, ze względu na fakt, iż słabo wchłania wodę. [przypis edytorski]
drzewo tekowe — rodzaj tropikalnego drzewa. [przypis edytorski]
drzewo terpentynowe — τερέβινθος, Pistacia terebinthus. Dziś pokazują olbrzymi dąb, rzecz tedy wróciła od XVI wieku do tradycji Mojżeszowej, bo za czasów Józefa pokazywano widocznie drzewo terpentynowe, a relacja musi być wierna, gdyż do dziś dnia w pobliżu Hebronu jest dolina, którą nazywają „doliną drzew terpentynowych”, albo, powiedzmy za Wujkiem, „Doliną Therebinthu”. [przypis tłumacza]
drzewo — [tu:] kopia; [drzewce]. [przypis redakcyjny]
drzewo — [tu:] kopia; [por. drzewce]. [przypis redakcyjny]
drzewo — [tu:] kopia; [por.: drzewce]. [przypis redakcyjny]
drzewo — [tu:] kopia [por. drzewce]. [przypis redakcyjny]
drzewo — [tu:] kopia. [przypis edytorski]
drzewo — tu: kopia. [przypis edytorski]
drzewo — [tu:] kopia. [przypis redakcyjny]
drzewo — tu właśc. drewno, chodzi o konsystencję, czy też materię drzewa. [przypis edytorski]
drzewo tzw. „krowie” — hiszp. árbol de la vaca, łac. Couma macrocarpa, drzewo z rodziny toinowatych, rosnące w Ameryce Środkowej i Południowej, wydzielające sok mleczny, czyli naturalny lateks. [przypis edytorski]
drzewo wiadomości złego i dobrego (bibl.) — jedno z dwóch wyróżnionych drzew w ogrodzie Eden w biblijnej opowieści z Księgi Rodzaju (Rdz 2,15–3,23): zjedzenie jego owoców dawało wiedzę, poznanie (daw.: wiadomość) dobra i zła; mimo wydanego przez Boga zakazu pierwsi ludzie zjedli owoc z tego drzewa, wskutek czego zostali wygnani z Edenu. [przypis edytorski]
drzewo — W tym kręgu czyszczą się żarłocy. Poznamy ich bliżej w następnej pieśni, wychudłych i zmienionych. Jeżeli przypomnim sobie, że kształt i postać cieniów stan wewnętrzny ich duszy wyraża (patrz przypisek do pieśni III Piekła, w. 34), nietrudno będzie wyciągnąć z tego sens moralny, że bezmierne pożądanie ziemskiego pokarmu wtrąca duszę w stan najsmutniejszy, odciąga ją od wyższych dążeń, od rzeczywistego duchowego życia. Symbolem tego rzeczywistego użycia jest to drzewo, którego wonnych i pięknych owoców pokutujący za obżarstwo wciąż daremnie łakną. Zwężony od ziemi kształt tego drzewa, a stopniowo rozszerzający swoje gałęzie coraz wyżej i przezroczysta rosa, jaka jego liście nieustannie odświeża, odkrywa jasno moralno-religijną alegorię, jakiej sam czytelnik łatwo się domyśli. [przypis redakcyjny]
drzewo żelazne — ogólna nazwa nazwa różnych gatunków drzew wyróżniających się bardzo ciężkim i twardym drewnem, rosnących w Ameryce Południowej, Środkowej i Indiach. [przypis edytorski]
Drzewucki, Janusz (1958) — krytyk literacki, poeta, dziennikarz, wydawca, redaktor miesięcznika „Twórczość”. [przypis edytorski]
drzewy całemi — dziś popr. forma N. lm: całymi drzewami. [przypis edytorski]
drzewy — dziś popr. forma N. lm: drzewami. [przypis edytorski]
drzewy — dziś popr. forma N.lm: drzewami. [przypis edytorski]
drzewy — dziś popr. N.lm: drzewami. [przypis edytorski]
drzewy, sąsiady — dziś popr. forma N. lm: drzewami, sąsiadami. [przypis edytorski]
drzewy (starop. forma) — dziś N.lm: (z) drzewami. [przypis edytorski]
drzony — ciernie. [przypis autorski]
Drzu — dziś Drzycim nad Czarną Wodą. [przypis edytorski]
Drzwi (…) na swych wrzeciądzach skrzypnęły z łoskotem — Ponieważ rzadko tylko szczera skrucha staje przed tymi drzwiami, więc i rzadko te drzwi stoją otwarte i tak ciężko chodzą na skrzypiących wrzeciądzach, jak te, co prowadziły do skarbca rzymskiego, a które Cezar, pomimo oporu trybuna Metella, kazał wyłamać. [przypis redakcyjny]
