Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24832 przypisów.
maleńki — rymuje się z ręki stosownie do stałej wymowy Mickiewicza: panięka, skączyłem. [przypis redakcyjny]
male olentem (łac.) — cuchnące. [przypis redakcyjny]
malevolentia (łac.) — złość. [przypis redakcyjny]
malevoli (łac.) — źli, źle myślący. [przypis redakcyjny]
malevolis consiliis (łac.) — złośliwymi radami. [przypis redakcyjny]
malevolorum conatus (łac.) — źle myślących usiłowania. [przypis redakcyjny]
Malgiz — Malagigi, brat Wiwiana, syn Bowa, czarodziej. [przypis redakcyjny]
malgré tout (fr.) — mimo wszystko. [przypis redakcyjny]
Malheur à votre mère qui vous a mis au monde (…) vous-même (fr.) — Przekleństwo twej matce, która cię wydała na świat, przekleństwo mnie, który cię spłodziłem, przekleństwo kobiecie, która cię poślubiła, przekleństwo tobie samemu. [przypis redakcyjny]
Malibranowa — Maria Malibran, wielka śpiewaczka francuska pochodzenia hiszpańskiego. [przypis redakcyjny]
maligna — gorączka. [przypis redakcyjny]
malle-pocztą (fr.) — pocztą listową. [przypis redakcyjny]
malo eventu (łac.) — niepomyślnie. [przypis redakcyjny]
malowanki Częstochowskie — banalne, odpustowe reprodukcje „obrazów świętych”; por. określenie „rymy częstochowskie”, wiersze prymitywne. [przypis redakcyjny]
malszonka — żart. zniekształcone: małżonka. [przypis redakcyjny]
Maluczko zasię, a znów mnie ujrzycie — Słowa z Ewangelii św. Jana, rozdz. 16. Dante tą razą rzeczywiście przepowiada jako prorok, że Rzym wkrótce będzie, jak był, stolicą następców świętego Piotra. Albowiem po siedemnastoletnim panowaniu sześciu papieżów w Awinionie, po sporach długoletnich kłócących pokój Kościoła świętego przez wybór papieżów i antypapieżów, kierowany często wpływami zewnętrznymi tej lub owej władzy świeckiej, przywróconym był na końcu dawny jego pokój i porządek. [przypis redakcyjny]
malum supra omne malum (łac.) — nieszczęściem nad wszystkie nieszczęścia. [przypis redakcyjny]
mamałyga — potrawa z mąki kukurydzianej. [przypis redakcyjny]
Mambryn — król saraceński, który prowadził wojnę z chrześcijanami, zabity przez Rynalda. [przypis redakcyjny]
Mammea — Mamma Beatrice, córka Mikołaja da Correggio. [przypis redakcyjny]
Mamuga — miasto między Antiochią a Damaszkiem w Syrii. [przypis redakcyjny]
Mamy do przejścia jeszcze dłuższe wschody — Tu napomyka Wergiliusz o wschodach, jakimi trudniej będzie poecie wchodzić na górę czyśćcową. Sens tych słów wyraźnie mówi: że daleko więcej trudności jest do zwalczenia przy pozbyciu się grzechu jak przy jego uznaniu. [przypis redakcyjny]
mamy jedną tylko istotę i (…) jest ona bezwzględnie nieskończona, jak już zaznaczyliśmy w Przyp. do Tw. 10 — Por. List 50 § 1–3. [przypis redakcyjny]
Mamy już dwie koalicje — ta ocena ówczesnej sytuacji politycznej przez Rzeckiego opiera się częściowo na przesłankach rzeczywistych. Po kongresie berlińskim gwałtownie pogorszyły się stosunki rosyjsko–niemieckie, gdyż rząd rosyjski uważał stanowisko Niemiec za przyczynę swych niepowodzeń dyplomatycznych na kongresie. Z drugiej strony doszło do zbliżenia dyplomatycznego Austrii i Anglii (prasa donosiła o „nie pisanym przymierzu” obu państw) oraz Rosji i Turcji, zrażonej imperialistyczną polityką Anglii w Egipcie. Przy trwającym nadal antagonizmie angielsko-rosyjskim i francusko-niemieckim zaostrzyły się w związku z sytuacją na Bałkanach stosunki rosyjsko-austriackie. Latem 1879 r. groźba wojny była poważną. Wówczas jednak bismarckowskie Niemcy związały się z dotychczasowym wrogiem, Austro–Węgrami, przymierzem skierowanym przeciw Rosji i Francji (7 października). Przymierze to (rozszerzone w 1882 r. przez przystąpienie doń Włoch) zmieniło układ sił w Europie i odsunęło wybuch wojny. [przypis redakcyjny]
mamy za najważniejsze to, co jest przyjemne w teraźniejszości — Wyrażenie swobodnie zapożyczone od Terencjusza, Heautontim. 961. [przypis redakcyjny]
manasberskie — rodzaj wina reńskiego. [przypis redakcyjny]
mandat — pozew do sądu. [przypis redakcyjny]
mandat — pozew sądowy. [przypis redakcyjny]
mandat (starop.) — [tu:] rozkaz. [przypis redakcyjny]
Mandrykard — syn Agrykana, król tatarski, jeden z główniejszych bohaterów saraceńskich. [przypis redakcyjny]
Mandziana — zapewne południowe Chiny z stolicą Kwinsaj (Nanking). [przypis redakcyjny]
maneant posteritati pro testimoniis vitae meae (łac.) — pozostały dla potomstwa jako świadectwa życia mego. [przypis redakcyjny]
manebimus adhuc (łac.) — zostaniemy jeszcze. [przypis redakcyjny]
manela — metalowa ozdoba: naramiennik lub bransoleta. [przypis redakcyjny]
manela — obrączka. [przypis redakcyjny]
manele (daw.) — naramiennice. [przypis redakcyjny]
manele (daw.) — [tu:] naramiennice. [przypis redakcyjny]
manele — tu: ozdoby na rękę, bransolety. [przypis redakcyjny]
manele (z wł.) — bransoletka; tu: kajdany. [przypis redakcyjny]
mane, tekel, fares (z aramejskiego) — policzono, zważono, rozdzielono; takie słowa miały się pojawić na ścianie w czasie świętokradczej uczty króla babilońskiego Baltazara, było to proroctwo śmierci Baltazara i upadku Babilonu (Dn 5, 1-31). [przypis redakcyjny]
maneż — ujeżdżalnia. [przypis redakcyjny]
Manfred — syn naturalny cesarza Fryderyka II, król Neapolu. [przypis redakcyjny]
Manfred — tytułowa postać powieści poetyckiej G. Byrona, w oryg. pada tu imię Fausta, bohatera dramatu J. W. Goethego. [przypis redakcyjny]
Mania M — Markiewiczówna. [przypis redakcyjny]
manibus date lilia plenis! (łac.) — dawajcie pełnemi rękoma. [przypis redakcyjny]
Manibus date lilia plenis, purpureas spargam flores animamque nepotis… — Dajcie pełne dłonie lilij, będę rzucał purpurowe kwiaty na duszę wnuka… [przypis redakcyjny]
maniera — sposób, ułożenie; tu: maniera kawalerska, rycerskość, bohaterstwo. [przypis redakcyjny]
maniera — tu: sposób. [przypis redakcyjny]
manierę — obyczaj. [przypis redakcyjny]
manierzyna — manierka, buteleczka blaszana na alkohol. [przypis redakcyjny]
manifesta — jawne skargi. [przypis redakcyjny]
manifesta — odezwy, skargi. [przypis redakcyjny]
manifest pisze — tu, zgodnie z tradycją poezji konfederacji barskiej, Matka Boska jest traktowana niby regimentarz, który pisze i rozsyła manifesty. [przypis redakcyjny]
manifest (z łac.)— tutaj: skarga. [przypis redakcyjny]
manijerny — elegancki, wytworny. [przypis redakcyjny]
mankament (z łac.) — brak, wada, usterka. [przypis redakcyjny]
manometr — przyrząd do pomiaru ciśnienia gazów i cieczy. [przypis redakcyjny]
mansjonarz (z łac.) — ksiądz, wolny od obowiązków, prócz odprawienia mszy i pacierzy kapłańskich. [przypis redakcyjny]
man-Suder — dla rymu, zamiast Suderman. [przypis redakcyjny]
mansum ex ore daret (łac.) — od ust by sobie odjął. [przypis redakcyjny]
manszety — autor ma na myśli fryzowane koronki, noszone w XVIII wieku u rękawów, na wzór francuski. [przypis redakcyjny]
manta-szust — dawny ubiór kobiecy. [przypis redakcyjny]
mantelletta — rodzaj krótkiego płaszcza noszonego przez biskupów. [przypis redakcyjny]
Manto — córka Tejrezjasza i także wieszczka; po śmierci ojca, gdy Teby zdobył Kreon, uciekła do Włoch, gdzie syn jej na pamiątkę od imienia matki Mantuę założył. [przypis redakcyjny]
mantolety — płaszczyki, pelerynki. [przypis redakcyjny]
mantolet (z wł.) — płaszczyk jedwabny kanonika, noszony na komży. [przypis redakcyjny]
Mantuańczyk — Franciszek Gonzaga, książę mantuański, mąż Izabelli d'Este. [przypis redakcyjny]
Mantua — rodzinne miasto Sordella i Wergiliusza. Na to urocze słowo Sordello zapomina na chwilę o swojej dumie i nieznajomego jako ziomka uściska. To spotkanie daje powód Dantemu z gorzką ironią wyrzekać na Włochy, wspólną ich ojczyznę, szarpaną wewnętrzną niezgodą i wojną domową. [przypis redakcyjny]
mantyla — lekki szal, zwykle z czarnej koronki, lub krótka peleryna damska. [przypis redakcyjny]
manu, consilio, opere et oratione (łac.) — ręką, radą, czynem i modlitwą. [przypis redakcyjny]
manu propria (łac.) — własnoręcznie. [przypis redakcyjny]
Manzoni, Alessandro (1785–1873) — jeden z najwybitniejszych nowszych pisarzy włoskich. Zrazu wolterianin, następnie żarliwy wyznawca katolicyzmu i twórca nowego kierunku włoskiej liryki religijnej w zbiorze Inni sacri. Jego tragedie, zrywając z formami szkoły francuskiej, były pierwszym wzorem narodowego dramatu we Włoszech, a znakomita powieść I promessi sposi, storia milanese del secolo XVII pierwszą włoską powieścią w nowoczesnym tego słowa znaczeniu. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
mara, mary — nosze, na których wynoszą zmarłego. [przypis redakcyjny]
maramba — uczony teolog lamaicki. [przypis redakcyjny]
mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]
Marceli — Dobrowolski. [przypis redakcyjny]
Marceli — Marceli Dobrowolski, lekarz, towiańczyk, przyjaciel Erazma Żmichowskiego. [przypis redakcyjny]
marcepany — cukry wielkie stołowe, farbami rodziny lub znakomitych gości były przystrojone. [przypis redakcyjny]
marchand de sommeil (fr.) — dosł. handlarz snem (chodzi o właściciela taniego domu noclegowego). [przypis redakcyjny]
marchands de vin (fr.) — handlarze wina. [przypis redakcyjny]
Marcin — był to może nadworny muzyk królewski w latach 1555–1571, Marcin z Jędrzejowa. [przypis redakcyjny]
Marcja — żona Katona. [przypis redakcyjny]
Marcoussis Louis — przyjęty w 1912 r. pseudonim Ludwika Kazimierza Markusa, polskiego malarza działającego w Paryżu, reprezentanta nurtu kubistycznego i surrealistycznego. [przypis redakcyjny]
marcypanowy — wybornej roboty, misterny. [przypis redakcyjny]
marcypanowy (z wł.) — wykwintnie i misternie zrobiony. [przypis redakcyjny]
mardać — kręcić. [przypis redakcyjny]
Mare di sotto! (wł.) — dosł: przepastne morze; tu tyle co: piekielne. [przypis redakcyjny]
Marek hrabia na żołędzi — tj. na treflu, bo zdobył majątek szulerską grą w karty. Ironiczny tytuł hrabiego na żołędzi wystylizowany jest na wzór ówczesnych tytułów rodowych, np. Jacek hrabia Fredro na Pleszowicach i Hoczwi. [przypis redakcyjny]
Marek Porcjusz Kato (234–149 p.n.e.) — polityk rzymski, każde swoje przemówienie w senacie kończył wezwaniem do zburzenia Kartaginy, stolicy wrogów. [przypis redakcyjny]
Marek Porcjusz Katon — w Rzymie było dwóch polityków tego samego nazwiska, pradziad, zwany Cenzorem (234–149 p.n.e.) i jego prawnuk, zwany Utyceńskim lub Katonem Młodszym (95–46 p.n.e.), obaj byli zagorzałymi obrońcami cnót obywatelskich i republiki. [przypis redakcyjny]
Marfiza — królowa perska, siostra Rugiera. [przypis redakcyjny]
Marganor — ojciec Cylandra i Tanakra, wróg i prześladowca kobiet. [przypis redakcyjny]
Margeta — zapewne Margeta Gonzaga, dama na dworze urbińskim, występuje w Dworzaninie Kastyliona. [przypis redakcyjny]
margiel — rodzaj gliny. [przypis redakcyjny]
margrabia Stanisław — Myszkowski. [przypis redakcyjny]
margrabia — tytuł arystokratyczny, pośredni między hrabiowskim a książęcym. [przypis redakcyjny]
margrabia z Peskary — Alfons z Peskarii, mąż poetki Wiktorii Kolonna, zabity przez Murzyna. [przypis redakcyjny]
margrabina Surgis-le-Duc — kilkanaście stronic wprzódy przedstawił nam ją Proust jako księżnę de Surgis-le-Duc. [przypis redakcyjny]
margrabstwo — właśc. ordynacja pińczowska, ustanowiona przez Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wielkiego koronnego, potwierdzona konstytucją sejmową 1601 r. Tytuł margrabiego otrzymał marszałek od Klemensa VIII, a od księcia mantuańskiego do herbu i familii przyjęty. [przypis redakcyjny]
Maria Antonina — żona Ludwika XVI, córka Marii Teresy, cesarzowej austriackiej; znienawidzona przez lud francuski, została w czasie rewolucji ścięta na gilotynie (1798). [przypis redakcyjny]
