Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
dziwny posąg, porównywany przez Gautiera z głosem kontraltowym (…) w komnacie (…) Luwru — rzymska replika hellenistycznej rzeźby z II w. p.n.e. Śpiący Hermafrodyta, przedstawiająca leżącą postać, której jedna strona ciała ma cechy męskie, druga zaś kobiece (Hermafrodyta to mityczny syn Hermesa i Afrodyty, którego bogowie na prośbę zakochanej w nim nimfy Salmakis połączyli z nią w jedną istotę), od 1812 znajdująca się z zbiorach muzeum w Luwrze. Gautier pisze o tej rzeźbie w wierszu Contralto. [przypis edytorski]
Dziwny ten człowiek umiał łączyć w sobie przymioty… — [Maurice Paleologue], Un grand rêaliste: Cavour, Paris, Plon 1926. [przypis autorski]
dziwolążny — przym. od rzecz. dziwoląg. [przypis edytorski]
dziwotwór — istota dziwaczna, straszydło. [przypis edytorski]
dziwować się (daw.) — dziwić się. [przypis edytorski]
dziwować się — dziś: dziwić się. [przypis edytorski]
dziwować się — dziwić się. [przypis edytorski]
dziwowasz się (daw.) — dziwisz się. [przypis edytorski]
dziwowasz się — dziś: dziwujesz się. [przypis edytorski]
dziwowie (starop.) — dziwactwa; dziwne stwory. [przypis edytorski]
dziwożona a. boginka — niebezpieczny demon żeński z wierzeń dawnych Słowian, przedstawiany w postaci szkaradnej kobiety lub pięknej, uwodzicielskiej dziewczyny; boginki zamieszkiwały zarośla w pobliżu rzek, strumieni i jezior, niekiedy także lasy; termin „dziwożona” został spopularyzowany w XIX w. przez powieść Dziwożona (1855) Zygmunta Kaczkowskiego. [przypis edytorski]
dziwożona — demon słowiański o postaci szkaradnej kobiety, podmieniający dzieci na własne, brzydkie lub kalekie. [przypis edytorski]
dziwożona — demon słowiański o postaci szkaradnej kobiety, podmieniający dzieci na własne, brzydkie lub kalekie. Tu błędnie jako synonim nimfy. [przypis edytorski]
dziwożona — słowiańska boginka. [przypis edytorski]
dziwożona — w mitologii słowiańskiej boginka wodząca ludzi po uroczyskach i bagnach. [przypis edytorski]
dziwożona — w mitologii słowiańskiej demon występujący pod postacią brzydkiej, garbatej kobiety, podmieniający dzieci w kołyskach. [przypis edytorski]
dziw — [tu:] potwór. [przypis redakcyjny]
dziwy (starop. forma) —dziś N.lm: (z) dziwami. [przypis edytorski]
Dziw, że żywisz się kąkolem… — wierzono wówczas (np. Ovid. Fast. I, 691), że spożycie kąkolu szkodzi wzrokowi, a sztukę pisano widocznie w czasie szczególnego spadku cen zboża. [Autorzy starożytni przez lolium rozumieli raczej nie kąkol pospolity (Agrostemma githago), ale inny chwast, życicę roczną (Lolium temulentum), której ziarna są bardzo podobne do ziaren pszenicy i w deszczowych okresach nieurodzaju zakażone grzybem; wówczas ich spożycie powoduje m.in. zawroty głowy oraz zaburzenia widzenia; red. WL] [przypis tłumacza]
dzoon politikon (gr.) — „zwierzę polityczne”, istota społeczna. [przypis edytorski]
dzwonek (…) kłoda — dzwonek: klątwa kościelna; kłoda: więzienie cywilne. [przypis edytorski]
dzwonek — kwiat o kształcie dzwonka, najczęściej koloru białego i fioletowego; głównie spotykany w górach. [przypis edytorski]
dzwonek loretański — poświęcony dzwonek, którym dzwoniono w czasie burzy w celu odwrócenia piorunów; dzwonki loretańskie miały chronić przed burzą, huraganem, zarazą, pożarem i diabłem. [przypis edytorski]
dzwonek — świerczek. [przypis autorski]
dzwonek tłukł a świeczki gasił — następstwem rzucenia klątwy przez duchownego było oznajmianie jej zewnętrznymi znakami: dzwonieniem i gaszeniem świec przed wyklętym. [przypis edytorski]
dzwonek — tu: roślinka o dużych, niebieskawo-fioletowych kwiatach w formie dzwonka. [przypis edytorski]
„Dzwonek — właśc. „Dzwonek: pismo dla ludu”, czasopismo społeczno-kulturalno-oświatowe, wydawane we Lwowie w latach 1859–1872. [przypis edytorski]
dzwoniąc (…) za umarłe — dziś: dzwoniąc za umarłych (tj. raczej: modląc się w intencji dusz zmarłych, przy czym modlitwom towarzyszy dźwięk dzwonów). [przypis edytorski]
dzwonią jak kraszanka, kiedy się z drugą spotka w dziecka dłoni — nawiązanie do zabawy wielkanocnej, polegającej na stukaniu jajkiem o jajko; wygrywa ten, czyje jajko pozostanie całe. [przypis edytorski]
dzwonić — tu: grać. [przypis edytorski]
dzwonica — dziś popr.: dzwonnica. [przypis edytorski]
dzwonicy — dziś popr.: dzwonnicy. [przypis edytorski]
dzwonka ruszać (daw.) — przypominać rzecz niemiłą. [przypis edytorski]
dzwonki z Loretu — dzwonki wyrabiane we włoskim sanktuarium maryjnym Loreto, którym przypisywano moc zabezpieczającą przed złem, np. przed skutkami burzy i piorunów. [przypis redakcyjny]
dzwonko — kawałek ryby, pokrajanej wpoprzek ciała (n. p. śledzia). [przypis redakcyjny]
dzwonnice (daw.) — dziś popr. forma D.lp: dzwonnicy. [przypis edytorski]
dzwono — ćwierć drewnianego obwodu koła u wozu. Gdy koła na rąk dziesięć, dzwona tnij w trzy piędzie: przy dzwonach długości 3 piędzi obwód koła powinien wynosić ok. 12, a nie 10 piędzi; niezgodność tę zauważono już w starożytności: być może autorowi chodziło o to, by na dzwona uciąć kawałki dłuższe, które potem będą do siebie dopasowywane i w razie potrzeby obcinane. [przypis edytorski]
dzwon (…) o pękniętym sercu: nasz ton — jest to jednocześnie ton patriotyzmu szczególnie uwznioślany przez Zygmunta Krasińskiego: celebrujący powagę żałoby narodowej, narodowego nieszczęścia spowodowanego przez zabory. [przypis edytorski]
dzwono — pierścień, krąg; część drewnianego obwodu koła u wozu połączona z dwiema szprychami. [przypis edytorski]
„Dzwon” — ros. „Колокол” (Kołokoł), pierwsza rosyjska gazeta rewolucyjna, wydawana przez A. Hercena na emigracji w latach 1857–1867; jednym z głównych redaktorów był M. Ogariow, z „Kołokołem” współpracował także M. Bakunin. [przypis edytorski]
dzwony się odezwą — na trwogę lub też pogrzebowe. [przypis redakcyjny]
dzwony wareńskie — Dzwony w Varennes, tradycyjne w starych opowiastkach, iż w dźwięku ich można było dosłuchać się wszystkiego, co się chciało. [przypis tłumacza]
dzwon Zygmuntów — daw. forma D., dziś: dzwon Zygmunta (Zygmuntowy dzwon); por. Psałterz Dawidów. [przypis edytorski]
dzyngi (daw.) — talerze (instrument perkusyjny). [przypis redakcyjny]
É. Bréhier, Problemy filozoficzne XX wieku, Warszawa 1958. [przypis autorski]
écarté (fr.) — dawna hazardowa gra karciana dla dwóch osób, popularna w XIX w. [przypis edytorski]
écarté (fr.) — ekarte, rodzaj dwuosobowej gry w karty, popularnej w XIX w. [przypis edytorski]
écarté (fr.) — gra karciana podobna do wista, której element stanowi wymiana kart. [przypis edytorski]
échantillon (fr.) — próbka. [przypis edytorski]
échauffée (fr.) — rozgorączkowana. [przypis edytorski]
École normale supérieure — prestiżowa uczelnia francuska, kształcąca elitę intelektualną, przede wszystkim naukowców, nauczycieli i przyszłych urzędników cywilnych. [przypis edytorski]
écoutez (fr.) — proszę posłuchać. [przypis edytorski]
écoutez (fr.) — słuchajcie (państwo). [przypis edytorski]
écraser l'infâme (fr.) — zmiażdżyć niesławne, zdeptać bezecne. Słowa Voltaire'a (1694–1778) z Traktatu o tolerancji (1767): Écrasez l'infâme! (Zdeptajcie bezecne!). Hasło wskazujące na potrzebę walki z nietolerancyjnym fanatyzmem typowym dla religii wyznaniowej. [przypis edytorski]
écrasez l'infâme (fr.) — zniszczcie tę hańbę. Wezwanie, które często powtarzał Voltaire w swoich listach. Hańbą były według Voltaire'a przesądy, zakłamanie, fanatyzm religijny. [przypis edytorski]
Écrasez l'infame! (fr.) — Zniszczcie nędznika! [przypis redakcyjny]
écrin magique (fr.) — magiczna szkatułka. [przypis edytorski]
écriture artiste (fr.: pisanie artystyczne) — impresjonistyczny styl prozy, dążący do oddania wrażliwości autora, często mało komunikatywny. [przypis edytorski]
Ἐκ Διὸς ἀρχώμεϑα — Z Zeusa zacznijmy. [przypis redakcyjny]
ἑκούσιον καὶ ἀκούσιον — zob. ustęp 42 niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]
élan vital (fr., filoz.) — pęd życiowy, w filozofii H. Bergsona czynnik stanowiący źródło aktywności wszystkich organizmów. [przypis edytorski]
Élisabeth de Gramont, księżna Clermont-Tonnerre (1875–1954) — francuska pisarka. [przypis edytorski]
Ἐμοὶ δὲ αἱ [σαὶ] μεγάλαι εὐτυχίαι οὐκ ἀρέσκουσι ἐπισταμένῳ, ὡς [τὸ Θεῖόν] ἐστι φθονερο (gr.) — nie cieszy mnie wielkie szczęście (wielkie sukcesy), wiem bowiem, że zagraża mi zazdrosne bóstwo; por. Herodot, Dzieje, t. III, 39 (40); historia o pierścieniu Polikratesa tyrana wyspy Samos, z listu Amasisa do Polikratesa. [przypis edytorski]
„Émaux et Camées” Gautiera, w wydaniu Charpentiera… — zbiór wierszy francuskiego pisarza i poety Teofila Gautiera (1811–1872), uważany za jego szczytowe osiągnięcie poetyckie; opublikowany po raz pierwszy w 1852, poszerzany w kolejnych wydaniach aż do ostatecznego wydania Charpentiera w 1872. [przypis edytorski]
Émile Augier (1820–1889) — fr. dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; pisał przede wszystkim komedie obyczajowe. [przypis edytorski]
Émile Faguet (1847–1916), René Doumic (1860–1937) i Georges Pellissier (1852–1918) — fr. krytycy literaccy. [przypis edytorski]
Émile François Loubet (1838–1929) — prezydent Francji w latach 1899–1906, współtwórca Ententy. [przypis edytorski]
Ἐν τῷ φρονεῖν γὰρ μηδὲν ἥδιστος βίος — Bo wśród nierozumności najsłodsze życie [red. WL: Sofokles, Ajas, w.554]. [przypis tłumacza]
ἐν τῷ φρονεῖν γὰρ μηδὲν ἥδιστος βίος (gr.) — Wśród nierozumności najsłodsze życie (Sofokles, Ajas 554, tłum. T. Boy-Żeleński w: Michel de Montaigne, Próby). [przypis edytorski]
ἐπέων (…) ἔνθα (gr.) — „Spór słowny za i przeciw, bez miary i końca” (Homer, Iliada, XX, 249; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ἔστ´ ἂν ὕδωρ(…) τέθαπται (gr.), Dum fluit (…) sepultum (łac.) — „Póki lekka fala płynie, wysokopienne rodzi się drzewo,/ Póki słońce wschodzi, księżyc promienny blaski na świat swe zsyła,/ Póki rzeki płyną w dale, a odboisko tonie zraszają,/ Póty wędrownikom prawię, że tutaj Midas, król, pogrzebany”. W pierwszym wydaniu był ostatni wiersz opuszczony, w przypuszczeniu, że go sobie czytelnik uzupełni. [epigramat przypisywany Kleobulosowi, opisywanemu przez Diogenesa Laertiosa (Żywoty i poglądy słynnych filozofów, księga I, rozdz. VI), red. WL]. [przypis tłumacza]
ésprit (fr.) — inteligencja, polot. [przypis edytorski]
établissement (fr.) — instytucja, placówka. [przypis edytorski]
établissement (fr.) — instytucja, zakład, przedsiębiorstwo. [przypis edytorski]
établissement (fr.) — prywatne przedsiębiorstwo rozrywkowo-rekreacyjne, poprzednik letnisk. [przypis edytorski]
é tanto carina (wł.) — jest tak urocza. [przypis redakcyjny]
états de crépuscule (fr.) — stany na pograniczu świadomości. [przypis edytorski]
Êtes-vous content de votre vie, monsieur (fr.) — czy jest pan zadowolony ze swojego życia, panie… [przypis edytorski]
étrangeté de la réalité (fr.) — dziwność rzeczywistości. [przypis edytorski]
être (fr.) — być. [przypis edytorski]
ę trua (zniekszt. fr. en troi) — we trzech. [przypis edytorski]
études (fr.) — etiudy. [przypis edytorski]
È una magia! (wł.) — Prawdziwy cud! [przypis redakcyjny]
évangile des humbles (fr.) — ewangelia nędzarzy. [przypis edytorski]
événement (fr.) — wydarzenie, zdarzenie. [przypis edytorski]
Ève, Clovis (ok.1565–1634) — renesansowy francuski introligator i księgarz. [przypis edytorski]
ευλογον εξαγογην — rozsądnym wyjściem. [przypis tłumacza]
Εύρηκα (gr.) — znalazłem, wiem. [przypis redakcyjny]
ę żeneral (zniekszt. fr.: en général) — w ogólności, głównie, generalnie. [przypis edytorski]
Ea (…) applicent — Livius Titus, Ab Urbe condita, 32, 21. [przypis tłumacza]
E. Aboud, podaję za: Lebau, Korespondencje Ekonomisty. Sprawozdanie z kongresu międzynarodowego w przedmiocie własności literackiej, „Ekonomista”, 18 listopada 1878, s. 2. [przypis autorski]
Eacyda — wnuk Eaka. [przypis edytorski]
Eacydy ród — królów macedońskich, którzy wywodzili się od Achillesa, wnuka Eaka. [przypis edytorski]
Eage, kontrolerze bone et fidelis… — Dałem sobie przetłumaczyć te słowa uczonemu o czterdziestu talarach; ucieszyły mnie. [Słowa te znaczą: „Odwagi, dobry i wierny kontrolerze; skoro byłeś wierny w małej rzeczy, mianuję cię generalnym dzierżawcą”. Jest to parodia Ewangelii św. Mateusza, XXV, 21 i 23; przyp. tłum]. [przypis autorski]
ea intentione (łac.) — w tym zamiarze. [przypis redakcyjny]
Eak a. Ajakos (mit. gr.) — król Myrmidonów (ludu zamieszkującego Eginę), po śmierci wraz z Minosem i Radamantysem sądził w Hadesie dusze zmarłych. [przypis edytorski]
Eak — (Ajakos) w mitologii greckiej syn Zeusa; jeden z sędziów w Hadesie. [przypis edytorski]
Ea (mit.) — babiloński bóg wód słodkich, mądrości i rzemiosł, jeden z bogów stworzycieli. [przypis edytorski]
Eam (…) parabitur (łac.) — „Człowiek cnotliwy i roztropny powinien wiedzieć, że jedynym prawdziwym zwycięstwem jest to, do którego może się przyznać honor i poczciwość” (Florus Lucius Anneus, Epitomae de Tito Livio bellorum omnium annorum septingentorum libri duo, I, 12; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ea res libera dicetur (…) existendum et operandum — ta rzecz będzie się nazywała wolną, która istnieje tylko dzięki konieczności swojej własnej natury i która tylko przez siebie samą zostaje spowodowana do działania; konieczną zaś lub raczej zmuszoną będzie się nazywała rzecz, którą jakaś inna rzecz powoduje do istnienia i działania. [przypis tłumacza]
