Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
grecka litera Π — tu: szubienica (ze względu na podobieństwo kształtu. [przypis edytorski]
Greckie — dziś popr. małą literą: greckie. [przypis edytorski]
Greckie „e” — tzn. ręcznie pisana litera „e” o kształcie podobnym do greckiej litery epsilon (є). [przypis edytorski]
greco a. grecale — w klimacie śródziemnomorskim: wiatr południowy. [przypis edytorski]
Greco niks bandito. Greco gut — Grek nie bandyta. Grek dobry. [przypis edytorski]
Grecyi — dziś popr. Grecji. [przypis edytorski]
Grecyi — zgodnie z melodią wiersza wyraz ten należy czytać jak trzysylabowy: Gre-cy-i. [przypis edytorski]
Grecy, Ormianie — były ich spore kolonie w niektórych miastach polskich południowych, z tych które po r. 1772 pozostały przy Rzeczypospolitej, zwłaszcza w Kamieńcu. [przypis redakcyjny]
Grecy wymogli na królu perskim, że będzie zawsze się trzymał na jeden bieg konia od brzegów morza — Król Persów zobowiązał się traktatem nie żeglować na żadnym statku wojennym poza Skały Scyjanejskie i Wyspy Chelidońskie. (Plutarch, Żywot Cymona). [przypis autorski]
Grecy wysyłali, jakeśmy mówili, kolonie na Propondytę i na Morze Czarne: zachowały one pod Persami swoje prawa i wolność. Aleksander, który wyruszył jedynie przeciw barbarzyńcom, nie zaczepił ich — zatwierdził wolność miasta Amizy, kolonii ateńskiej, która cieszyła się rządem ludowym nawet pod królami Persji. Lukullus, który zdobył Synopę i Amizę, wrócił im wolność i przywołał mieszkańców, którzy uciekali na swoje statki. [przypis autorski]
„Grecyzmy” Hebrarda — wierszowana gramatyka grecka Ewerarda z Bethuno (1212). [przypis tłumacza]
Greczyn — bohater grecki pod Troją, jak wynika z następnego wiersza. [przypis redakcyjny]
gredytura — gruby, ciężki materiał jedwabny. [przypis edytorski]
greenfrog — zielona żabka, w przenośni używane przez traperów przezwisko: nowicjusz, pyszałek. [przypis autorski]
Green Park (ang. Zielony Park) — jeden z królewskich parków (ang. Royal Parks) w Westminsterze, w przeszłości teren rekreacyjny rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
Greenwich — daw. przedmieście Londynu, ob. dzielnica tego miasta, słynne z Królewskiego Obserwatorium Astronomicznego, przez które przechodzi linia południka zerowego, nazywanego także „południkiem Greenwich”. [przypis edytorski]
Greenwich Pier (ang.: Przystań Greenwich) — przystań na Tamizie w londyńskiej dzielnicy Greenwich. [przypis edytorski]
Greenwich — przywrócono pisownię oryginalną; w wydaniu źródłowym: Grinwicz. [przypis edytorski]
Grefsen — obecnie dzielnica norweskiej stolicy, Oslo. [przypis edytorski]
Grefsenveien — historyczna ulica w Oslo. [przypis edytorski]
Grefteos — Γεφθέος (N), Γυφθαῖος (D). [przypis tłumacza]
Gregor Samsa — bohater opowiadania Przemiana Franza Kafki; w spisie treści wiersz występuje jako żyletki. [przypis edytorski]
Greki — dziś popr. forma B.lm: Greków. [przypis edytorski]
Greki — dziś popr. forma M. lm.: Grecy. [przypis edytorski]
Grek — Irydion. [przypis redakcyjny]
Grekowie — dziś popr.: Grecy. [przypis edytorski]
Grekowie i rzymskiej historiej pisarze etc. — sam Mickiewicz napisał Żywilę archaizowaną polszczyzną, co wymusiło nietypowe decyzje redakcyjne. Uaktualniono zatem interpunkcję i fonetykę, unikając zmian składniowych i leksykalnych, a bardzo ostrożnie modyfikując fleksję. Innymi słowy, tekst docelowo ma sprawiać wrażenie archaizacji dokonanej współcześnie. [przypis edytorski]
Grek — [tu:] kochanek Fiametty. [przypis redakcyjny]
Grek — tu w znaczeniu „zdrajca” bądź „filozof”. [przypis edytorski]
grelinga — rodzaj fali (u Kaszubów). [przypis autorski]
grelingi — rodzaj fal. [przypis autorski]
gremialne — masowe. [przypis edytorski]
gremialnie — masowo. [przypis edytorski]
gremialny — ogólny, masowy. [przypis edytorski]
grenada — dziś: granat. [przypis edytorski]
Grenada — miasto na południu Płw. Iberyjskiego, u podnóża gór Sierra Nevada, w dolinie rzeki Genil; założone w 711; w 1238–1492 stolica emiratu Grenady, jedynego od 1248 państwa muzułmańskiego na Płw. Iberyjskim; największe i najbogatsze ówcześnie miasto półwyspu; w 1492 zajęta przez Kastylię jako ostatni punkt oporu muzułmańskiego. [przypis edytorski]
grenada — owoc granatu. [przypis edytorski]
grenadier — od XVIII w.: żołnierz doborowego oddziału przeznaczonego do ataków na bagnety; na grenadierów wybierano rosłych i silnych mężczyzn. [przypis edytorski]
grenadierskie — przeznaczone dla grenadierów, czyli członków wojskowych oddziałów pieszych, których zadaniem było rzucanie granatów ręcznych. [przypis edytorski]
grenadier — żołnierz, należący do rodzaju pieszej formacji bojowej. [przypis edytorski]
grenadier (z fr.) — członek pieszej formacji wojskowej wyspecjalizowanej początkowo w miotaniu granatów ręcznych, a od wieku XVIII w atakach na bagnety. [przypis edytorski]
grenadyjer — grenadier; w XVIII w.: żołnierz oddziałów wyborowych, przeznaczonych do ataków na bagnety. [przypis edytorski]
Grenlandia — autonomiczne terytorium zależne Danii, położone na wyspie. [przypis edytorski]
Grenoble — francuska miejscowość i gmina w regionie Owernia-Rodan-Alpy, w departamencie Isère. [przypis edytorski]
Grenobli którą Ludwik XVIII nazywał Grelibre — Dowcip oparty na grze słów; gre noble znaczy: szlachetna wola, gre libre: wolna wola. [przypis redakcyjny]
grepą — kupą. [przypis autorski]
Gresset, [Jean-Baptiste-Louis] (1709–1777) — wybitny komediopisarz, autor doskonałej sztuki pt. Złośliwy (le Méchant). [przypis tłumacza]
Gretchen an Spinnrade — Małgorzata przy kołowrotku, pieśń Schuberta z 1814 do fragmentu tekstu z dramatu Faust Goethego. [przypis edytorski]
Gretchen — Małgorzata, postać z Fausta Johanna Wolfganga Goethego. [przypis edytorski]
Gretchen (niem.) — Małgosia, Gosia; zdrobn. od imienia: Małgorzata, odwołanie do bohaterki Fausta Goethego. [przypis edytorski]
Gretchen — niem. zdrobn. Małgorzata; bohaterka dramatu J.W. Goethego Faust; synonim pełnej oddania kochanki. [przypis edytorski]
Gretchen — ukochana głównego bohatera dramatu Faust J. W. Goethego; w sztuce jest używana także pełna forma jej imienia: Margarete, czyli Małgorzata. [przypis edytorski]
Gretna Green — miejscowość w Szkocji, tuż przy granicy z Anglią. [przypis edytorski]
Greuze, Jean-Baptiste (1725–1805) — francuski malarz i rysownik, wolnomularz; autor portretów i sentymentalnych scen rodzajowych o wymowie moralizatorskiej. [przypis edytorski]
Greuze, Jean Baptiste (1725–1805) — rokokowy malarz francuski; autor licznych, ocierających się o kicz obrazów dzieci ze zwierzętami oraz portretów młodych dziewcząt, których przedstawienia podszyte są niezdrowym erotyzmem (np. stałym motywem u Greuze'a jest naga, odsłonięta mimowolnie, nie w pełni jeszcze ukształtowana pierś dziewczęca); jednym z jego obrazów jest Milkmaid (Dojarka, 1780). [przypis edytorski]
Greuze, Jean Baptiste (1725–1805) — rokokowy malarz fr.; autor licznych, ocierających się o kicz obrazów dzieci ze zwierzętami (kotami, pieskami, gołębiami itp.) oraz portretów młodych dziewcząt, których przedstawienia podszyte są niezdrowym erotyzmem (np. stałym motywem u Greuze'a jest naga, odsłonięta mimowolnie, nie w pełni jeszcze ukształtowana pierś dziewczęca). [przypis edytorski]
Greuze, Jean Baptiste (1725–1805) — rokokowy malarz fr.; autor licznych, ocierających się o kicz obrazów dzieci ze zwierzętami (kotami, pieskami gołębiami itp.) oraz portretów młodych dziewcząt, których przedstawienia podszyte są niezdrowym erotyzmem (np. stałym motywem u Greuze'a jest naga, odsłonięta mimowolnie, nie w pełni jeszcze ukształtowana pierś dziewczęca). [przypis edytorski]
Grevius, Johannes a. Johann Greve (1584–1622) — niemiecki pastor, teolog; w 1621 opublikował pracę Tribunal reformatum, w której potępił tortury jako niezgodne z prawem Bożym i naturalnym oraz chrześcijańską miłością, ponadto nieefektywne z powodu bezwartościowości zeznań uzyskanych tą metodą, co ukazywał na przykładach procesów, w większości domniemanych czarownic. [przypis edytorski]
griaduszczyj cham (ros.) — nadchodzący cham (tytuł utworu Dmitrija S. Mereżkowskiego z 1906 r.). [przypis edytorski]
Grieg, Edvard Hagerup (1843–1907) — norweski kompozytor, pianista i dyrygent, autor lirycznych, nastrojowych utworów, twórca narodowej szkoły norweskiej w muzyce. [przypis edytorski]
Grieg, Edvard Hagerup (1845–1907) — norweski kompozytor, pianista i dyrygent, autor lirycznych, nastrojowych utworów, twórca narodowej szkoły norweskiej w muzyce. [przypis edytorski]
Grieg Edward (1843–1907) — kompozytor norweski. [przypis redakcyjny]
Grieg, Edward (1845–1907) — wybitny kompozytor norweski; w swojej twórczości czerpał motywy z pieśni ludowych. [przypis redakcyjny]
Grienberger obszerne studium (…) pisemku poświęcił — Archiv fur slavische Philologie XVIII, 1896, s. 1–86. Objaśnienia Akielewicza wyszły w Lelewela Polsce V, są nieraz wcale trafne i dowcipne. Wobec bogactwa tej literatury, nie myślimy całości na nowo przedstawiać; zaznaczamy jednak, że nie wolno, co Grienberger i Mannhardt czynią, Laskowskiego Pretoriuszem poprawiać, dlatego że Pretoriusz sam głównie z Laskowskiego czerpie, jego niezrozumiałe słowa i nazwy dowolnie poprawiając. [przypis redakcyjny]
Grifonetto Baglioni (…) Astorr (…) Atalanta — członkowie rodziny szlacheckiej kontrolującej włoskie miasto Perugię, bohaterowie krwawej rzezi i zemsty w roku 1500. [przypis edytorski]
Grillparzer, Franz (1791–1872) — austriacki dramatopisarz i prozaik, autor m.in. sztuki Die Jüdin von Toledo (Żydówka z Toledo, 1851), opartej na historii romansu pomiędzy królem Alfonsem VIII Kastylijskim (1155–1214) a Żydówką Rachelą la Fermosa (właśc. Rachel Esra, ok. 1165–1195). [przypis edytorski]
Grillparzer, Franz (1791–1872) — austriacki dramatopisarz. [przypis edytorski]
Grillparzer — jeden z najznakomitszych nowszych dramatyków niemieckich, autor znanej także na naszej scenie: Matki Rodu. [przypis tłumacza]
Grimm, Friedrich Melchior (1723–1807) — francuskojęzyczny dziennikarz i krytyk sztuki, współpracownik Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]
Grimm, Friedrich Melchior von (1723–1807) — niemiecki pisarz, wydający w Paryżu dziennik „Correspondance litteraire”; przyjaciel Diderota i Rousseau, który później uważał go za swego wroga. [przypis edytorski]
Grimm, [Friedrich Melchior von (1723–1807] — Niemiec z urodzenia, wydający w Paryżu dziennik „Correspondance litteraire”, był zrazu przyjacielem Russa, który go później uważał za swego najcięższego wroga. [przypis tłumacza]
Grimm, Fryderyk Melchior (1723–1807) — syn pastora luterańskiego, zaaklimatyzował się w Paryżu, gdzie zabłysnąwszy ciętym piórem w Małym proroku, objął po księdzu Raynal wydawnictwo czasopisma „Correspondance littéraire” (por. Od tłumacza), które prowadził blisko 30 lat. Umysł krytyczny, wytrawny, lecz chłodny. Grimm załatwiał też różnorodne sprawy dyplomatyczne powierzane mu przez dwory Europy. Był fanatycznym wielbicielem i chwalcą Katarzyny II. [przypis tłumacza]
Grimm — tu: Fryderyk (1723–1807), niem. pisarz i krytyk literacki, piszący po francusku. [przypis tłumacza]
Grimm wybrał się tam raz z nami — Skoro poniechałem opowiedzenia tutaj drobnej, ale pamiętnej przygody, jaką miałem z tymże panem Grimmem jednego ranka, kiedy wybraliśmy się na obiad do Saint-Vandrille, nie będę do niej wracał; ale kiedy później zastanawiałem się nad tym, doszedłem, iż wówczas już planował w głębi serca spisek, urzeczywistniony później z tak przedziwnym skutkiem. [przypis autorski]
Grimod de la Reynière, Alexandre Balthazar Laurent (1758–1838) — fr. pisarz i znany kawalarz; podczas swojego awanturniczego życia pisał o literaturze, uciechach życia i gastronomii. [przypis edytorski]
grimoire (fr.) — księga magiczna, zwł. stara. [przypis edytorski]
Grimsby — angielskie miasto w hrabstwie Lincolnshire. [przypis edytorski]
Grimsel — przełęcz w Alpach Berneńskich. [przypis edytorski]
Gringamur — w oryginale ang.: Gringamore. [przypis edytorski]
gringo (hiszp., lm: gringos) — cudzoziemiec, osoba dla której językiem ojczystym nie jest hiszpański. [przypis edytorski]
Gripenberg, Alexandra (1857–1913) — fińska publicystka i feministka, założycielka pierwszego w Finlandii stowarzyszenia działającego na rzecz praw kobiet. [przypis edytorski]
Grischala — Γίσχαλα, dziś el-Dżisz, wieś, גּוּשׁ חָלָב. [przypis tłumacza]
Grisi, Julia (1811–1869) — włoska śpiewaczka operowa. [przypis edytorski]
Grito de dolores — krzyk boleści. [przypis autorski]
grizzled Giant (ang.) — dosł. szpakowaty olbrzym. [przypis edytorski]
Grłuchowsko — a. Głuchowsko; dziś: Głuchów, wieś na zach. od Rawy. [przypis redakcyjny]
grób arcykapłana Retemenofa — dziś popr.: grobowiec Pedamenopeta, wysokiego rangą kapłana żyjącego na przełomie XXV i XXVI dynastii. Największy z grobowców w nekropoli tebańskiej, składa się z 22 połączonych korytarzami pomieszczeń, położonych na trzech poziomach. Setki metrów ścian pokryto freskami i tekstami religijnymi. Zbadany i obszernie opisany w XIX w., powstał czterysta lat po wydarzeniach przestawianych w powieści. [przypis edytorski]
grób Cheopsa — piramida Cheopsa (Chufu, ok. 2580 p.n.e.), drugiego faraona IV dynastii. Największa z piramid na płaskowyżu Giza, licząca 149 m wysokości. [przypis edytorski]
grób Cheopsa — piramida faraona Cheopsa panującego około 2800 p.n.e. [przypis redakcyjny]
grób Chrystusów (daw.) — grób Chrystusowy. [przypis edytorski]
Grób Potockiéj — niedaleko pałacu Chanów wznosi się mogiła, w guście wschodnim zbudowana, z okrągłą kopułą. Jest powieść między pospólstwem w Krymie, że ten pomnik wystawiony był przez Kerim Giraja dla niewolnicy, którą nadzwyczajnie kochał. Niewolnica miała być Polka, z domu Potockich. Autor uczenie i pięknie napisanej Podróży po Krymie, Murawjew–Apostoł, utrzymuje, że powieść ta jest bez zasady i że grobowiec kryje zwłoki jakiejś Gruzinki. Nie wiemy, na czem opiera swoje mniemanie; bo zarzut, iż Tatarowie w połowie ośmnastego wieku tak łatwo niewolnic z domu Potockich uprowadzać nie mogli, nie jest dostateczny. Wiadome są ostatnie zaburzenia kozackie na Ukrainie, skąd niemało ludu uprowadzono i przedano sąsiednim Tatarom. W Polsce liczne są familje szlacheckie imienia Potockich, i wspomniana branka niekoniecznie mogła należeć do możnego domu dziedziców Humania, który najazdom tatarskim lub rozruchom kozackim mniej był dostępnym. Z powieści gminnej o grobowcu bakczysarajskim poeta rossyjski Aleksander Puszkin z właściwym sobie talentem napisał powieść: Fontanna Bakczysarajska. [przypis autorski]
gród aklimatyzacyjny — tu: ogród zoologiczny, ogród dla zwierząt egzotycznych. [przypis redakcyjny]
Gród Boży — De civitate Dei; historiozoficzne dzieło Augustyna z Hippony (354–430), jednego z tzw. ojców kościoła. Dziś przyjęto, że łaciński tytuł tłumaczy się jako: O państwie Bożym. [przypis redakcyjny]
„gród buntowników ujarzmionych” (…) gdzie „niewolni jeńce” leżeli przygnieceni duszy bezwładem i rozpaczą — L. Staff, Pisma, Warszawa 1931, I, s. 138 (Sny o potędze). [przypis autorski]
gród Frygów — Troja. [przypis edytorski]
gród Gedymina — Wilno; Gedymin (ok. 1275–1341), wielki książę litewski (1316–1341), założyciel dynastii Giedyminowiczów, twórca mocarstwowej potęgi Litwy, dziad Jagiełły. [przypis edytorski]
gród Gedymina — Wilno. [przypis edytorski]
gród Grajów — gród grecki, Pallanteum na Palatynie. [przypis edytorski]
gród Krywiczan — Nowogródek. [przypis autorski]
gród krzywoprzysięski (mit. gr.) — o Troi; bo król trojański Laomedon nie wypłacił Neptunowi umówionej nagrody za zbudowanie murów Troi. [przypis edytorski]
