Przypisy

k rzeczy (starop.) — odpowiednio (do rzeczy), słusznie. [przypis redakcyjny]

k rzeczy (starop.) — słusznie, mądrze powiedziane. [przypis redakcyjny]

krzywe żelaza (starop.) — sierpy do żęcia zboża. [przypis redakcyjny]

krzyw [jest] (starop.) — szkodzi. [przypis redakcyjny]

krzyw, krzywy (starop.) — winien. [przypis redakcyjny]

krzyw (starop.) — winien. [przypis redakcyjny]

krzywy (starop.) — [tu:] winny. [przypis redakcyjny]

ksieni (starop.) — księżna, przełożona (Prozerpina). [przypis redakcyjny]

ksze (starop.) — skrócenie słowa: księże. [przypis redakcyjny]

k'temu (starop.) — po to, dlatego. [przypis redakcyjny]

którzy ty koty igrawają (starop.) — [którzy] temu się oddają. [przypis redakcyjny]

kuglarz (starop.) — oszust. [przypis redakcyjny]

kuglować (starop.) — bawić się. [przypis redakcyjny]

kur (starop.) — kogut. [przypis redakcyjny]

kuźnik (starop.) — kowal. [przypis redakcyjny]

kwartana (starop.) — febra co 4 dzień. [przypis redakcyjny]

kwesty (starop.) — zabiegi, środki. [przypis redakcyjny]

kwoli (starop.) — ze względu na, z powodu. [przypis redakcyjny]

kwoli temu (starop.) — z powodu tego, dla tego; temu wieku: chodzi tu o dzieci. [przypis redakcyjny]

łacno (starop.) — bez trudu, łatwo. [przypis redakcyjny]

łacno (starop.) — łatwo. [przypis redakcyjny]

łagodności (starop.) — słodycze, powaby. [przypis redakcyjny]

łapać się szeliny (starop.) — [łapać się] gałęzi, krzaków nadbrzeżnych, ratując się z upadku w wodę. [przypis redakcyjny]

łaska (starop.) — miłość. [przypis redakcyjny]

Łatwiej szaloną Wisłę nakierować (starop.) — w oryginale: volubil' onda presso Caridi. [przypis redakcyjny]

łogosz (starop., z węg. lógós) — koń obok wprzężony; łagoszem spięte cztery jednoroszcze: [wprzęgnięte] wpobocz. [przypis redakcyjny]

łoński (starop.) — przeszłoroczny. [przypis redakcyjny]

łotrowskie (starop.) — po łotrowsku. [przypis redakcyjny]

łuczyć (starop.) — trafiać, ugadzać, dosięgać; [strzelać z łuku]. [przypis redakcyjny]

łudarka (starop.) — zwodnica; [oszustka]. [przypis redakcyjny]

łykanie (starop.) — łkanie. [przypis redakcyjny]

łyścowie (starop.) — starcy łysi. [przypis redakcyjny]

łża zadać (starop.) — kłamstwo zadać. [przypis redakcyjny]

larma (starop.) — trwoga, wezwanie do broni. [przypis redakcyjny]

lato (starop.) — tu: wiek. [przypis redakcyjny]

lato (starop.) — [tu:] wiek. [przypis redakcyjny]

lato (starop.) — wiek, rok życia; w którymkolwiek lecie: w którymkolwiek roku życia, w jakimkolwiek wieku. [przypis redakcyjny]

lec (starop.) — lejc, powódek. [przypis redakcyjny]

ledwe (starop.) — ledwie, zaledwie. [przypis redakcyjny]

ledwe (starop.) — ledwo, ledwie. [przypis redakcyjny]

ledwie sie kiedy (starop.) — rzadko się kiedy. [przypis redakcyjny]

lekki* (starop.) — mało ważny, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]

lekki* (starop.) — posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]

lekkość (starop.) — krzywda, niesława. [przypis redakcyjny]

lekkość (starop.) — lekceważenie, poniżenie, złe obchodzenie. [przypis redakcyjny]

lemięz (starop.) — lemiesz. [przypis redakcyjny]

lepak (starop.) — [na] opak, przeciwnie, zasię. [przypis redakcyjny]

lepak (starop.) — zasię [tzn. lecz, ale, natomiast, zaś; red. WL]. [przypis redakcyjny]

lepak (starop.) — znowu. [przypis redakcyjny]

lepy (starop.) — płaty; zsiadłe ze krwie lepy: przepyszne określenie stylistyczne na oznaczenie lepkiej, skrzepłej krwi. [przypis redakcyjny]

lesz (starop.) — zamszowa skóra. [przypis redakcyjny]

letniczek (starop.) — letnia suknia kobieca. [przypis redakcyjny]

leży choro (starop.) — użycie właściwe przysłówka przy czasowniku [tj. leży jak?], zamiast dziś używanego przymiotnika; [dziś: leży jaki, jaka, jakie?, chory, chora itd.; red. WL]. [przypis redakcyjny]

licha tkaneczka (starop.) — sukienka ze skromnej tkaniny lub opaska wiążąca włosy. [przypis redakcyjny]

lichmaniną (starop.) — lada czym. [przypis redakcyjny]

lichotarz (starop.) — licho, źle czyniący. [przypis redakcyjny]

lichy* (starop.) — mały. [przypis redakcyjny]

liczbę czynić (starop.) — [robić] rachunek sprawy. [przypis redakcyjny]

limunije (starop.) — sok cytryny, sok limoniowy. [przypis redakcyjny]

liście (starop.) — r.n. [tj. to liście, ono]. [przypis redakcyjny]

ludzie nic ci nie krzywi (starop.) — [nic ci] nie wykroczyli. [przypis redakcyjny]

luna (starop.) — [tu:] blask; [łuna]. [przypis redakcyjny]

lutni (starop.; W. lp) — lutnio. [przypis redakcyjny]

lutość* (starop.) — litość (obecnie rzadko używa się wyrazu luty w znaczeniu srogi; por. nazwę drugiego miesiąca w roku). [przypis redakcyjny]

mać uboga (starop.) — biedna, nieszczęśliwa matka. [przypis redakcyjny]

macharzyna (starop.) — worek skórzany. [przypis redakcyjny]

macierzyńskim szladem (starop.) — śladem matki, drzewa macierzyńskiego, zwanego tu sadem (w. 1). [przypis redakcyjny]

maciora (starop.) — matka, kobieta rodząca dzieci. [przypis redakcyjny]

maczuga (starop.) — [tu:] kij. [przypis redakcyjny]

Makon (starop.) — prorok Mahomet. [przypis redakcyjny]

mała nie dostawa (starop.) — mało brakuje. [przypis redakcyjny]

mało (…) co (starop.) — zaledwie, trochę. [przypis redakcyjny]

mało przed tym (starop.) — niedawno. [przypis redakcyjny]

mało (starop.) — trochę. [przypis redakcyjny]

małowierny [rozum] (starop.) — mało mający wiary. [przypis redakcyjny]

mandat (starop.) — [tu:] rozkaz. [przypis redakcyjny]

mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]

marnotratność (starop.) — marnotrawstwo. [przypis redakcyjny]

masia (starop.) — maże, czyli wóz na posługi pańskie przeznaczony. W Litwie jest rodzaj szlachty zubożałej czy kmieci wolnych, bojarami zwanych, tych powinnością jedyną za grunt posiadany czynsz, droga wielka od 50 do 100 mil i 2 małe od 24 do 50, nadto z kolei stójka u pana komisarza, ekonoma, wozem swym i końmi na wszelkie posyłki mniejsze przez tydzień. Do tej powinności tu przyrównanie; snać gonną masia lub mazią na Rusi Czerwonej, Podolu albo Ukrainie za Reja była nazywana. [przypis redakcyjny]

maszkarować się (starop.) — w maski ubierać [się]. [przypis redakcyjny]

masz za co (starop.) — nie lekceważysz. [przypis redakcyjny]

mdlejszy (starop.) — słabszy. [przypis redakcyjny]

męża rządzi (starop.) — rządzi mężem. [przypis redakcyjny]

meszkita (starop.) — meczet. [przypis redakcyjny]

miąższy (starop.) — gruby. [przypis redakcyjny]

miasto* (starop.) — zamiast. [przypis redakcyjny]

Międzyziemne Morze (starop.) — Morze Śródziemne. [przypis redakcyjny]

mię ledwie staje (starop.) — ledwie żyję. [przypis redakcyjny]

mieć po woli (starop.) — mieć w swojej mocy. [przypis redakcyjny]

mieć przed kim (starop.) — przewyższać kogo. [przypis redakcyjny]

miedzy insze (starop.) — między innych, pośród innych. [przypis redakcyjny]

miejsce swe osiędzie (starop.) — zajmie godne siebie (czy: należne sobie) miejsce. [przypis redakcyjny]

mienić (starop.; tu forma 3 os. lm: mienią) — mówić, nazywać. [przypis redakcyjny]

mierny (starop.) — [tu:] dobrze mierzący do celu [o oku]. [przypis redakcyjny]

mierzieć (starop.) — przykro być; [odstręczać]. [przypis redakcyjny]

mierziony (starop.) — obmierzły, obrzydły. [przypis redakcyjny]

mierzkało (starop.) — zmierzchało. [przypis redakcyjny]

mieszanina (starop.) — [zamieszanie; tu:] bitwa bezładna; [oną mieszaniną: w tej bezładnej bitwie; red. WL]. [przypis redakcyjny]

mieszek (starop.) — worek. [przypis redakcyjny]

mieszek (starop.) — worek [tu: na pieniądze; sakiewka]. [przypis redakcyjny]