Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8696 przypisów.
Madonna di Monte-Negro — Montenegro to Czarnogóra, państwo na Bałkanach. Chodzi raczej o Madonnę ze znanego sanktuarium w Montenero we Włoszech, położonego na wzgórzu niedaleko portu Livorno w Toskanii, skąd pochodził statek, na którym powracał Słowacki. [przypis edytorski]
Madonna — Maryja. [przypis edytorski]
madonna — tu: kobieta. [przypis edytorski]
Madonna Wandykowa — madonna z barokowego obrazu flamandzkiego artysty Antona van Dycka (1599–1641) Madonna z kuropatwami (znanego też jako Odpoczynek w drodze do Egiptu), znajdującego się w Ermitażu. [przypis edytorski]
Madonna (wł.) — moja pani. [przypis edytorski]
madonna (wł.) — tu: kobieta, moja pani. [przypis edytorski]
madonna (wł.) — tu: pani, kobieta, moja pani. [przypis edytorski]
Madonno — tu: kobieto, moja pani (w oryginale: madonna, a nie Madonna). [przypis edytorski]
ma dość mocy zeń (daw.) — na niego, (tj. tyle, ile on). [przypis redakcyjny]
Madras — wielkie miasto w Indiach, nad Zatoką Bengalską. [przypis edytorski]
Madre de Dios (hiszp.) — Matka Boska. [przypis edytorski]
madrepora — polip koralowy, którego biała koralowina, jakby z drobnych listeczków złożona, tworzy obszerne ławice podwodne, rafy i wyspy koralowe. [przypis redakcyjny]
madrepory — inaczej korale madreporowe; wytwarzają masywny szkielet wapienny. [przypis edytorski]
madrygał — dawna włoska pieśń o tematyce sielankowej. [przypis edytorski]
madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego na cześć damy serca. [przypis edytorski]
madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego z motywami sielankowymi. [przypis edytorski]
madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego z motywami sielankowymi; także: wokalny utwór wielogłosowy, oparty na poetyckim tekście o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]
madrygał (lit.) — krótki poemat miłosny na cześć damy serca, wywodzi się ze średniowiecznych Włoch. [przypis edytorski]
madrygał — miłosny sielankowy utwór poetycki, niekiedy także muzyczny. [przypis edytorski]
madrygał — rodzaj sielankowej pieśni miłosnej lub krótkiego utworu poetyckiego. [przypis edytorski]
madrygał — rodzaj utworu poetyckiego, zwykle o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]
madrygał — rodzaj wyrafinowanej pieśni wielogłosowej. [przypis edytorski]
madrygał (wg oryg.: мадригал) — tu: wiersz nagrobny, epitafium. [przypis edytorski]
madrygał (z wł.) — rodzaj utworu poetyckiego, zwykle o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]
Madryt — stolica i największe miasto Hiszpanii. [przypis edytorski]
Madura — indonezyjska wyspa na M. Jawajskim, przy płn.-wsch. wybrzeżu Jawy. [przypis edytorski]
mad. — węg. [przypis edytorski]
madżzub — ekstatyk. [przypis autorski]
Madziarów — dziś: Magierów; wieś pod Stobnicą. [przypis redakcyjny]
madziarski — węgierski. [przypis edytorski]
Madziary, przed czterystu laty osiadłe w Europie, przechowywały jeszcze wspaniałości Azjatów — (dziś popr. forma m.os.: Madziarowie… osiadli… przybyli…) Madziarowie, czyli Węgrzy, należący do grupy ludów ugrofińskich (niespokrewnionych językowo z indoeuropejską ludnością Europy), przybyli na Nizinę Panońską na przełomie IX i X w. ze stepów środkowej Azji. [przypis edytorski]
Mädchen (niem.) — dziewczyna (lp); dziewczyny (lm). [przypis edytorski]
Mädchen! (niem.) — Dziewczyna! [przypis edytorski]
Mädchen (niem.) — dziewczyna. [przypis edytorski]
mädel (niem.) — dziewczyna. [przypis edytorski]
Mährisch Weisskirchen a. Hranice — miasto w Czechach, położone niedaleko Ołomuńca. [przypis edytorski]
Maeotis (gr. Μαιῶτις λίμνη: jezioro Maiotis) — Morze Azowskie. [przypis edytorski]
maestoso (muz., wł.) — tempo w muzyce: majestatycznie. [przypis edytorski]
maesto — (wł. termin muz.) majestatycznie, triumfalnie. [przypis edytorski]
maestro de capella (z wł. maestro di capella) — kapelmistrz. [przypis edytorski]
maestro (wł.) — mistrz; często w znaczeniu: dyrygent. [przypis edytorski]
maestro (wł.) — mistrz. [przypis edytorski]
maestro (wł.) — mistrz; tu: dyrygent. [przypis redakcyjny]
Maeterlinck, Maurice (1862–1946) — pisarz belgijsko-francuski, którego symboliczno-nastrojowe poezje i dramaty wywarły wielki wpływ na światową literaturę modernizmu. Pisał także utwory o treści przyrodniczo-filozoficznej. W r. 1911 uzyskał nagrodę Nobla. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramatopisarz, eseista, pisał po francusku. Odznaczony literacką Nagrodą Nobla. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1911. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista, piszący po francusku, jeden z czołowych przedstawicieli symbolizmu. Laureat Nagrody Nobla (1911). [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz, dramaturg, twórca dramatu symbolicznego, laureat Nagrody Nobla (1911). [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz, dramaturg, twórca dramatu symbolicznego, np. Peleas i Melizanda z 1893 roku. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911 r.; autor m.in. dramatów: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911 r. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. Dzieła: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. Dzieła: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911; autor m.in. dramatów: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]
Maeterlinck, Maurycy (1861–1949) — pisarz belg.; jego twórczość dramatyczna wywarła duży wpływ na literaturę europejską przełomu XIX i XX wieku. [przypis redakcyjny]
Maeterlinck nazywał symbol ni mniej, ni więcej tylko siłą natury (…) oprzeć się jego prawom — J. Huret Enquête sur l'évolution littéraire, Paris 1891, s. 125. [przypis autorski]
Mae West, właśc. Mary Jane West (1893–1980) — amerykańska aktorka i piosenkarka; popularna szczególnie w latach 30. XX w., słynęła ze skandalizujących ról jako symbol niekonwencjonalnej i prowokacyjnej kobiecości. [przypis edytorski]
Mae West, właśc. Mary Jane West (1893–1980) — amerykańska aktorka teatralna i filmowa, piosenkarka, dramatopisarka, scenarzystka i komiczka; szczyt jej popularności przypadł na lata 30. XX w., jednakże ostatni raz zagrała w filmie Sextette (1978); słynęła ze skandalizujących ról i swobodnego trybu życia, przełamywania tabu (szczególnie dotyczących seksualności) w swoich sztukach teatralnych oraz w życiu; była symbolem seksu; w kinie zadebiutowała w Night After Night (1932), największym sukcesem stał się film Nie jestem aniołem (I'm No Angel, 1933); wspomniany przez Egona Kischa skandal wiąże się z pierwszą napisaną i wyreżyserowaną przez Mae West sztuką teatralną pt. Sex (1926), w której zagrała swą pierwszą rolę broadwayowską: aktorkę oraz resztę obsady aresztowano i postawiono przed sądem pod zarzutem obrazy moralności, a w kwietniu 1927 Mae West została skazana na 10 dni więzienia, wyrok skrócono ze względu na dobre sprawowanie, sprawa nadała jej rozgłos i zapewniła rozwój kariery jako aktorki i autorki tekstów scenicznych (m.in. The Drug z 1927 r., poruszająca temat miłości homoseksualnej, Diamond Lil z 1928 r., sukces komercyjny na Broadwayu). [przypis edytorski]
Mae West, właśc. West, Mary Jane (1893–1980) — amerykańska aktorka filmowa i teatralna, piosenkarka, dramatopisarka, scenarzystka i komiczka; w latach 30. XX wieku była symbolem seksu, a jednocześnie skandalistką, swoim stylem bycia na scenie, na ekranie i w życiu prywatnym oraz w swoich sztukach teatralnych przełamującą kolejne tematy tabu. [przypis edytorski]
Mafia — ob. Assinie-Mafia, nadmorski kurort w płd.-wsch. części Wybrzeża Kości Słoniowej, 80 km na wsch. od Abidżanu. [przypis edytorski]
ma foi (fr.) — doprawdy, dalibóg, słowo daję. [przypis edytorski]
ma foi (fr.) — doprawdy. [przypis edytorski]
ma foi (fr.) — słowo daję, dalibóg, doprawdy. [przypis edytorski]
ma foi (fr.) — słowo daję, dalibóg, doprawdy. [przypis redakcyjny]
ma foi (fr.) — szczerze mówiąc. [przypis edytorski]
ma foi (fr.) — tu: słowo daję. [przypis edytorski]
Ma foi, il fait fort chaud. Je m'en vais à la cour, la grande affaire (fr.) — Słowo daję, jest bardzo gorąco. Idę na dwór, wielka mi sprawa. [przypis edytorski]
maftir — określenie czytających w bożnicy ostatnie partie Tory. [przypis tłumacza]
ma (…) fuzją (daw.) — dziś: ma fuzję. [przypis edytorski]
magać (gw.) — fikać. [przypis edytorski]
magać — szybko przewracać, fikać (koziołki itp.). [przypis edytorski]
magać — szybko przewracać, fikać (koziołki itp.). [przypis edytorski]
Magaddatesa — Μαγαδδάτου (N), Μαγαδάτου (D). [przypis tłumacza]
magadis —lidyjski instrument (harfa) o dwudziestu strunach, obejmujący dwie oktawy; prawa ręka wygrywała daną melodię, lewa ręka grała przy tym każdorazową oktawę jako akompaniament. Więc trębacz akompaniował, wygrywając oktawę. [przypis tłumacza]
Magańczyk — jeden z rodu z Magancy (Moguncji). [przypis redakcyjny]
Maganca — Moguncja; dom z Magancy był śmiertelnym wrogiem domu z Jasnej Góry (Clermont). [przypis redakcyjny]
Magasin des enfants (fr.) — magazyn dla dzieci. [przypis edytorski]
Magassar — Μαγάσσαρος (N), Μεγάσσαρος (D). [przypis tłumacza]
magazyn — dziś: magazynek, zasobnik z amunicją. [przypis edytorski]
magazynierka — tu: kobieta prowadząca sklep z tkaninami lub ze strojami. [przypis edytorski]
Magazyn Powszechny — tygodnik ilustrowany wydawany w Warszawie w l. 1834–1842, do roku 1839 z podtytułem „Dziennik Użytecznych Wiadomości”, później jako „Magazyn Powszechny Użytecznych Wiadomości”; jego wydawcami byli Bossange Père, Józef Kaczanowski, Jan Glücksberg oraz August Emanuell Glücksberg. [przypis edytorski]
magazyn — tu: magazyn bławatny lub magazyn mód; duży sklep handlujący tkaninami, modnymi strojami, galanterią. [przypis edytorski]
magazyn — tu: magazynek pistoletu, wewnętrzny zasobnik na naboje. [przypis edytorski]
magazyny — składy żywności, stosownie do ówczesnego systemu zaopatrzenia rozłożone tak, by wojsko zawsze mogło otrzymywać bezpośrednio ze składu wszystko, co mu potrzebne, nie wlokąc za sobą zbyt długich taborów; stąd wielka ilość magazynów. [przypis redakcyjny]
Magdalena — Maria z Magdali, postać biblijna, nawrócona nierządnica, która obmyła nogi Jezusa własnymi łzami. [przypis edytorski]
Magdalena — pierwodruk w miesięczniku warszawskim „Sfinks” z 1908 r. (zesz. 1). — Rzecz zastanawiająca, że ten utwór (jeden jedyny z drobnych utworów tego okresu) nie został wcielony ani do pierwszego, ani do drugiego wydania Snu o szpadzie. W bezimiennym wywiadzie z Żeromskim, zamieszczonym w „Wiadomościach Literackich” 6 stycznia 1924 r., jest wzmianka, że o Magdalenie „sam autor zapomniał”; nie wiemy, czy należy to rozumieć dosłownie, czy też może w ten sposób Żeromski wyraził niechęć do dawnego utworu. [przypis redakcyjny]
Magdalena Ribeiry — może chodzić o obraz Jusepe (José) de Ribery (1591–1652), zw. Lo Spagnoletto, hiszp. malarza barokowego, działającego we Włoszech w XVII w.; specjalizował się w wizerunkach świętych i scenach mitologicznych, szczególnie ukazujących ekspresję ciała i twarzy w obliczu męczeństwa (np. Apollo obdziera Marsjasza ze skóry powst. 1637, obecnie w Musées des Beaux-Arts w Brukseli, czy Męczeństwo świętego Filipa, powst. 1639, obecnie w Museo Prado w Madrycie). Istnieje obraz jego autorstwa przedstawiający św. Magdalenę (Santa Maria Magdalena en oracion Museo del Prado; Magdalena w więzieniu (obraz znany też pod tytułem alternatywnym Vanitas, powst. między 1609 a 1611 r.) [przypis edytorski]
Magdalena (…) w innym ogrodzie (…) „myślała, że to ogrodnik” — w Ewangelii wg Jana płacząca przed grobem Maria Magdalena, nie wiedząc o zmartwychwstaniu Jezusa, początkowo uznała go za ogrodnika (J 20, 11–15). [przypis edytorski]
magdalenka — tu: dziewczyna oddana na pobyt do sióstr magdalenek. [przypis redakcyjny]
magdalenki — siostry zakonu żeńskiego św. Magdaleny, które prowadziły domy poprawcze dla upadłych dziewcząt; niekiedy tak nazywano wychowanki tych domów. W Warszawie miały swą siedzibę przy ul. Żytniej (od r. 1862). [przypis redakcyjny]
Magenta — miejscowość w północnych Włoszech, gdzie 4 czerwca 1859 r. wojska francuskie i włoskie odniosły zwycięstwo nad armią austriacką. [przypis redakcyjny]
maggi — marka płynnej przyprawy, koncentrat zbliżony w konsystencji i smaku do sosu sojowego; dziś rzecz. ndm. [przypis edytorski]
Maggioli, właśc. Cesare Maggi (1881–1961) — malarz włoski, pejzażysta. [przypis edytorski]
Magiae naturalis libri XX (łac.) — Magii naturalnej ksiąg XX. [przypis edytorski]
magicae artes (łac.) — sztuki magiczne. [przypis edytorski]
magid (hebr.) — kaznodzieja. [przypis tłumacza]
magid — kaznodzieja. [przypis tłumacza]
magiel a. maglownica — maszyna służąca do prasowania przez przepuszczanie między ściśle do siebie przylegającymi walcami większych sztuk materiału: pościeli, obrusów i ręczników itp.; ten rodzaj prasowania zwany jest maglowaniem; tu: lm magle odnosi się zapewne do walców będących ważną częścią składową urządzenia. [przypis edytorski]
