Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7774 przypisów.
drugi (daw.) — tu: niektóry. [przypis edytorski]
drugi — dziś raczej: inny. [przypis edytorski]
Drugie Cesarstwo Francuskie — okres w historii Francji od koronacji Napoleona III na Cesarza Francuzów (grudzień 1852) do jego detronizacji i proklamowania III Republiki Francuskiej (wrzesień 1870). [przypis edytorski]
drugie (daw., gw.) — inne. [przypis edytorski]
drugiego Erosa — Pauzaniasz w Sympozjon Platona wnioskuje, że istnieją dwa Erosy, jeżeli istnieją dwie Afrodyty: Eros gminny, przyziemny, zmysłowy, i Eros niebiański. [przypis tłumacza]
drugiego Karła, co na poduszczenie / Pasterskie gwałtowne wniósł za góry płomienie (…) Na głos mroków wieczornych lud jego przebrany / Duszę ze krwią wydycha przez okrutne rany — Karol Andegaweński, brat króla francuskiego, Ludwika IX, przybył „na poduszczenie” papieża Klemensa IV do Włoch, pokonał króla Neapolu, Manfreda, syna naturalnego cesarza Fryderyka II, a następnie wnuka tegoż cesarza, Konradyna (w tł. Konrada) i kazał go ściąć w Neapolu; w ten sposób został Karol królem Neapolu i Sycylii; ale nieznośny ucisk francuski wywołał na Sycylii sprzysiężenie, znane pod mianem nieszporów sycylijskich: wszyscy Francuzi zostali w jednym dniu wymordowani. [przypis redakcyjny]
drugiego (…) koła — Św. Franciszek z Asyżu. [przypis redakcyjny]
drugiego Mojżesza — Majmonidesa. [przypis autorski]
drugiego nieprzyjaciela — mowa o wojnie z Rosją, czego autor nie mógł w 1886 r. napisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis redakcyjny]
drugie (gw.) — inni. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
drugie (gw.) — tu: inni. [przypis edytorski]
drugie — inne. [przypis redakcyjny]
Drugiej nogę przystępujesz — umizgasz się do innej. [przypis redakcyjny]
drugiej takiej nie było za naszej pamięci — była to największa z bitew, w jakich Ksenofont brał udział [wg współczesnych szacunków wzięło w niej udział łącznie ok. 35 000 walczących]. Odbyła się z końcem sierpnia 394, jak to można obliczyć z zaćmienia słońca, podczas którego (14 sierpnia 394) Agesilaos otrzymał wiadomość o zwycięstwie Konona odniesionym nad flotą spartańską pod Knidos. [przypis tłumacza]
drugiem — daw. forma N. i Msc. lp liczebników r.n.; dziś tożsama z r.m.: drugim. [przypis edytorski]
drugie piętro wystawało ponad pierwsze, trzecie szersze było od drugiego — pierwsze piętro oznacza w Anglii to, co u nas nazywa się parterem, drugie piętro to nasze pierwsze, trzecie — nasze drugie itd. [przypis tłumacza]
drugie (z mniemań Kościoła) — Że religia jest jasna dla tych, którzy szukają szczerze. [przypis tłumacza]
drugi Karol — Karol Walezy, brat Filipa pięknego, króla Francji. [przypis redakcyjny]
drugi Karzeł — tu: Karol z domu andegaweńskiego, brat św. Ludwika, otrzymał w r. 1265 od papieża Klemensa II Neapol, pobiwszy Manfreda i Konradyna, kazał ich ściąć; w r. 1282 utracił Sycylię („nieszpory sycylijskie”), zm. 1284. [przypis redakcyjny]
Drugi Korpus a. 2 Korpus Polski (wojsk.) — jednostka organizacyjna Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943–1947, przeznaczona do prowadzenia wspólnych działań bojowych. [przypis edytorski]
drugi król — to jest Ferdynand, który potem był cesarzem (przypis źródła). [przypis edytorski]
drugi oddział Sztabu — potocznie „dwójka”, przedwojenny polski kontrwywiad. [przypis edytorski]
drugi odpowiada trybunowi ludu, iż „pora sprawiedliwości a wojny są różne” — Plutarch, Cezar, 35 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]
Drugi okręt, co uciekł w stronę Hellespontu, wymknął się — prowadził go Erasinides, który później jest wymieniony między wodzami biorącymi udział w bitwie u wysp Arginuz. W Mitylenie był więc zamknięty sam Konon. [przypis tłumacza]
drugi, okrutniejszy, w twarzy trafiać im kazał i wygrał, nieszczęśliwe ze krwie braterskiej wygranie — podczas rzymskiej wojny domowej w decydującej bitwie pod Farsalos (48 p.n.e.) Juliusz Cezar nakazał żołnierzom, żeby zamiast typowo ciskać oszczepami na szarżującą konnicę, wybiegali naprzeciw, uderzali nimi w górę i ranili twarze jeźdźców, ponieważ wiedział, że przystojni młodzi patrycjusze z kawalerii Pompejusza z obawy przed okaleczeniem i oszpeceniem uciekną z pola walki (Plutarch, Żywot Pompejusza 69 i 71). [przypis edytorski]
drugi pamiętnik, opisujący panowanie Stanisława Augusta (…) zapewne drukiem ogłoszony zostanie — tzw. Drugi pamiętnik Kilińskiego, znacznie obszerniejszy od pierwszego, został opublikowany w roku 1899. [przypis edytorski]
drugi port — mowa o budowie przez Polskę portu w Gdyni. [przypis edytorski]
Drugi przykład, tyczący Najświętszego Sakramentu. Wierzymy, iż skoro substancja chleba zmieniła się sposobem transsubstancji w ciało Zbawiciela (…) — Łk 21, 19. [przypis tłumacza]
Drugi środek polega na zobowiązaniu przedstawicieli, by ściśle trzymali się instrukcji i składali mocodawcom dokładne rachunki z zachowania się swego na sejmie — Mably występuje stanowczo przeciw instrukcjom poselskim. Radzi nawet zaniechać rozsyłania uniwersałów królewskich przed sejmami, by województwa nie były powiadamiane o sprawach, które mają być na sejmie wniesione, i nie mogły powziąć co do nich żadnych uchwał. Sejmiki mogą tylko poruczyć posłowi wniesienie na sejm spraw dotyczących specjalnie danego województwa. Utrzymuje Mably natomiast sejmiki relacyjne i przyznaje im nawet daleko idące uprawnienia (por. Wstęp I). [przypis redakcyjny]
Drugi sposób rozumowania p. Pluche'a — w powyższej cytacie. [przypis tłumacza]
drugi (starop.) — tu: inny. [przypis edytorski]
drugi to cel realny: szukanie prawdy — por. Riehl, op. cit., Achter Vortrag: Gegenwart und Zukunft der Philosophie. [przypis redakcyjny]
drugi… Trojańczyk — Ganimedes. Por. przyp. do Brody(Fragmenta [XXXII]), wers 41, t. II, s. 263. Fraszka podrwiwa sobie z uczonych objaśnień, którymi humaniści zaopatrywali dzieła pisarzy starożytnych. [przypis redakcyjny]
drugi (według innych relacji ten sam) — wpadł na słup transformatora i został przez Powstańców zdobyty, a później uruchomiony — Według niektórych źródeł mógł to być czołg typu PzKpfw IV lub PzKpfw V „Pantera”. [przypis edytorski]
drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik, daw. druga chronologicznie era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]
drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik (z gr: mesos: środkowy, zoe: życie), daw. druga chronologicznie (po najstarszym wówczas paleozoiku) era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]
drugstore (ang.) — apteka; dosł.: skład, sklep z lekami. [przypis edytorski]
drugys — maliarija, drebulys. [przypis edytorski]
druhóm — dziś popr. forma C. lm: druhom. [przypis edytorski]
druh — przyjaciel; tu: miecz. [przypis edytorski]
druh — tu: towarzysz, przyjaciel. [przypis edytorski]
druhy — dziś popr. forma M.lm: druhowie. [przypis edytorski]
druhy poświęcone — poświęceni (lub: ofiarni) przyjaciele. [przypis edytorski]
druid — a. druida; staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom rel., sprawowali sądy oraz przepowiadali przyszłość. [przypis edytorski]
druid — kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]
druid — kapłan celtycki. [przypis edytorski]
druid — staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]
Druidyczna to z głazów wielkich grota — druidzi byli kapłanami-wieszczami Celtów. Za czasów Słowackiego wierzono, że odkryte we Francji skalne pomniki monolityczne (z jednego głazu) są grobowcami celtyckimi. W okresie pisania Grobu Agamemnona i Lilii Wenedy pozostaje Słowacki pod silnym wpływem bohaterskiej poezji Osjana, w której wieszczowie-kapłani i ich harfy odgrywają wielką rolę. Stąd częste w tych utworach wspominanie harfy i jej dominująca rola w akcji. [przypis redakcyjny]
druidyczny — właściwy druidom, staroż. kapłanom celtyckim, którzy przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]
Drujdyczna (…) grota — grota druidów, kapłanów celtyckich, sprawujących w swej społeczności rolę sędziów, lekarzy i magów. [przypis edytorski]
drujki (gw.) — słodki. [przypis edytorski]
drukarnia Homanna — Homannische Offizin (niem.), historyczne wydawnictwo niemieckie. [przypis edytorski]
drukavotas — spausdintas. [przypis edytorski]
drukiem podać (daw.) — wydrukować. [przypis edytorski]
Drukowała się ona (daw.) — dziś popr. tylko z imiesłowem przymiotnikowym biernym: była drukowana, albo z formą bezosobową czasownika: drukowano ją. [przypis edytorski]
drukowałem poemat-dramat Wyspiańskiego „Warszawianka” — w „Życiu” z listopada 1898 r. nr 45 i 46. [przypis edytorski]
Drukowane obecnie w „Nowej Reformie” „Wspomnienia Sybiraka” — pamiętniki J. Bogusławskiego, ukazujące się w odcinkach od października do grudnia 1896 w krakowskim dzienniku „Nowa Reforma”. [przypis edytorski]
drukowany właśnie na łamach „Prawdy” przekład „Głodu” Hamsuna — K. R. Ż. Z Niemiec, s. 521: „Społeczeństwo ze swoimi stosunkami znikło i zostaje jedynie cierpiąca głód jednostka. Reszta postaci to tylko przydatki do owego »ja«, świadkowie męczarni, dekoracje teatralne”. — Polska recepcja Hamsuna przypada głównie na dziesięciolecia 1900–1930, stąd w omawianym okresie niewiele jej świadectw można przytoczyć. Pierwszym prawdopodobnie przekładem polskim Hamsuna był szkic psychologiczny Na lawach Newfoundandu („Myśl” 1891, nr 11–12). Ta sama tłumaczka, M. Posner-Garfeinowa, przełożyła z kolei Głód, publikowany w r. 1891 przez „Prawdę”, oraz Hazard („Prawda” 1892). (Najdawniejsza wzmianka o Głodzie — Ed. Dut. Romans o głodzie, „Przegląd Tygodniowy” 1890, s. 589). Na wydanie książkowe Głodu trzeba było czekać aż do r. 1906 (Lwów, „Biblioteka Powieściowa Księgarni Narodowej”. T. III). Kilka czasopism podało obszerniejsze streszczenie odczytu Hamsuna o ruchu literackim w Norwegii, ogłoszonego w paryskiej „Revue des Revues” („Tydzień” 1893, s. 410–412; „Wędrowiec” 1893, s. 841–842; 1894, s. 116–117); ponadto M. Mutermilch (Droga sztuki, „Ateneum” 1901, s. 326–333). Ta dosyć nikła recepcja Hamsuna pozostaje w oczywistej zgodzie z charakterem jego pisarstwa, dalekim od modernistycznej nastrojowości i liryzmu dziesięciolecia 1890–1900. [przypis autorski]
drukują się (…) w poczciwym miasteczku Tubingen — W Tubingen drukowało się za czasów Rabelais'go wiele heretyckich i we Francji zakazanych książek. [przypis tłumacza]
drumla — ludowy instrument muzyczny. [przypis edytorski]
drumla — mały, prymitywny instrument muzyczny, należący do idiofonów (tj. drgających całą powierzchnią). Składa się z elastycznej sztabki metalowej oprawnej w żelazną ramkę w kształcie podkowy. Do ramki przymocowana jest skórka albo sprężynka, za pociągnięciem której instrument zaczyna drgać, wydając w zasadzie jeden tylko dźwięk. Grający trzyma drumlę w ustach i odpowiednio modulując ich układ potrafi wzbogacać ten dźwięk o różne tony. [przypis redakcyjny]
drumla — prosty, niewielki ludowy instrument muzyczny, zbudowany z ruchomej podłużnej blaszki ujętej obejmą; grający zwykle wkłada nieruchomą obejmę do ust, językiem wprawiając w drgania blaszkę, przy czym jama ustna pełni rolę pudła rezonansowego. [przypis edytorski]
drumla — ustny (wargowy) szarpany instrument muzyczny, wykorzystywany w muzyce ludowej i folkowej w różnych regionach na świecie. [przypis edytorski]
drumlę — niezwykle prosty, niewielki ludowy instrument muzyczny z grupy idiofonów (tj. samodźwięcznych), zbudowany z ruchomej podłużnej blaszki ujętej obejmą; grający zwykle wkłada nieruchomą obejmę do ust, językiem wprawiając w drgania blaszkę, przy czym jama ustna pełni rolę pudła rezonansowego; drumla jest popularna w Europie (np. w kapelach cygańskich), Azji, na Alasce. [przypis edytorski]
drumlić (żart.) — grać (na instrumencie muz.); od drumla: prosty, niewielki ludowy instrument muzyczny, zbudowany z ruchomej podłużnej blaszki ujętej obejmą; grający zwykle wkłada nieruchomą obejmę do ust, językiem wprawiając w drgania blaszkę, przy czym jama ustna pełni rolę pudła rezonansowego. [przypis edytorski]
Drummonda lampa, właśc. światło Drummonda — także: światło wapienne; rodzaj sztucznego używanego oświetlenia w XIX w. (np. w teatrach dla podświetlenia sceny), wykorzystującego intensywne świecenie walca wykonanego z tlenku wapnia (wapna prażonego, CaO) pod wpływem ogrzewania go do wysokiej temperatury (termoluminescencja) za pomocą palnika tlenowo-wodorowego. [przypis edytorski]
Drumont, Édouard (1844–1917) — francuski nacjonalista, publicysta i pisarz, założyciel Ligue antisémitique de France (Liga antysemicka Francji) w 1889 oraz antysemickiej gazety paryskiej „La Libre Parole” w 1892, jeden z najzacieklejszych oskarżycieli Alfreda Dreyfusa. [przypis edytorski]
Drury Lane — teatr w Londynie, w Covent Garden, pierwotny budynek został wzniesiony w 1663; przez pierwsze dwa wieki swojej działalności był jednym z najważniejszych teatrów anglojęzycznych na świecie. [przypis edytorski]
Drusenheim — miejscowość znajdująca się obecnie we Francji, w departamencie Dolny Ren. [przypis edytorski]
druta — dziś popr. forma D.lp: drutu. [przypis edytorski]
drutem podszyta ta czujka — kurtka podbita drutem, zbrojona. [przypis edytorski]
drutem sposzyta powieka, jako dzikiemu robią sokołowi — Myśliwi chcąc ułagodzić dzikość sokoła i prędzej przyuczyć go do łowów, na czas jakiś zawiązują mu oczy. [przypis redakcyjny]
Drużbacka, Elżbieta (1695–1768) — poetka czasów saskich; cytowany utwór to satyra przeciw rozwodom Skargi kilku dam w spólnej kampanii będących, dla jakiej racji z mężami swymi żyć nie chcą. [przypis edytorski]
Drużbacka, Elżbieta (ok. 1695/1699–1765) — poetka polska epoki późnego baroku, zwana przez współczesnych „słowiańską Safoną”, „Muzą sarmacką”, ceniona przez czołowego twórcę polskiego oświecenia Ignacego Krasickiego, autorka m.in. Opisania czterech części roku, pierwszego polskiego poematu opisowego; pod koniec życia osiadła w klasztorze sióstr bernardynek w Tarnowie. [przypis edytorski]
drużba (daw.) — przyjaźń. [przypis edytorski]
Drużbaki — właśc. Drużbaki Wyżne miejscowość uzdrowiskowa w powiecie Lubowla na Słowacji. [przypis edytorski]
drużba mój cnotliwy — być może fraszka zwraca się do Jana Januszowskiego, drukarza-humanisty, wyraz drużba bowiem oznaczał imiennika. [przypis redakcyjny]
drużba — przyjaźń. [przypis edytorski]
drużbart, ćwik — gry karciane, popularne w XVIII w. [przypis edytorski]
drużbart (daw.) — gra w karty. [przypis edytorski]
drużbart — dawna gra karciana. [przypis edytorski]
drużba — tu: imienniczka. [przypis edytorski]
drużba — tu: ktoś, kto nosi to samo imię. [przypis redakcyjny]
drużba — tu : towarzystwo, drużyna, orszak. [przypis edytorski]
drużba — tu w znaczeniu zbiorowym: drużyna, poczet. [przypis redakcyjny]
drużba — życzliwość, przyjaźń; tu: grupa przyjaciół. [przypis edytorski]
drużbić się — przyjaźnić się, bratać się. [przypis edytorski]
druże (daw.) — przyjacielu. [przypis edytorski]
druże (ukr. друг: przyjaciel) — przyjacielu. [przypis edytorski]
drużka (daw.) — przyjaciółka. [przypis edytorski]
drużka — panna towarzysząca podczas ślubu pannie młodej. [przypis edytorski]
drużka — przyjaciółka. [przypis edytorski]
drużka (z ros.) — przyjaciel. [przypis edytorski]
drużka (z ukr.) — towarzyszka. [przypis edytorski]
drużok (ros. pot.) — koleżka; kumpel. [przypis edytorski]
drużyć (daw.) — przyjaźnić się. [przypis edytorski]
drużyć (daw., reg.) — drążyć. [przypis redakcyjny]
drużyna (daw.) — oddział wojska. [przypis edytorski]
drużyna […] dróg i pola pilnując — zamiast: pilnująca. [przypis redakcyjny]
Drużyna — Drużyna albo Srzeniawa, jeden herb o dwu nazwach (z gwiazdą lub bez niej nad rzeką), nazwa często przekształcana z łacińska na Druentia, z powodu pychy herbowej. [przypis redakcyjny]
