Przypisy

isk (z ros. иск) — skarga, pozew; tu: kara, madat. [przypis edytorski]

I służyli [królowie] Chrystusowi wedle Psalmu — Ps 2, 10–11. [przypis edytorski]

I słychać jęk szatanów w sosen szumie — Juliusz Słowacki, Beniowski, Pieśń V A, w. 172. [przypis edytorski]

I słyszę szum, i słyszę jęk, / Drgające słyszę głosy; / I w sercu mam złowieszczy lęk, / A oczy pełne rosy. / — fragment wiersza Marii Konopnickiej *** (Przy oknie siedzę w cichą noc…). [przypis edytorski]

islamcy — muzułmanie, wyznawcy islamu. [przypis edytorski]

Islam nie broni go nawet od pijaństwa, ponieważ Koran nie przewidział wódki — zarówno Koran, jak i wypowiedzi przypisywane przez tradycję Mahometowi (hadisy), potępiają wino i ogólnie odurzanie się, co jest interpretowane jako bezwzględny zakaz picia alkoholu, bez względu na rodzaj trunku. [przypis edytorski]

Isle-de-France — daw. nazwa wyspy Mauritius na Oceanie Indyjskim, używana w latach 1715–1810, kiedy wyspa była kolonią francuską. [przypis edytorski]

isleño (hiszp.) — wyspiarz. [przypis edytorski]

Islington — dzielnica mieszkalna ok. 6 km od centrum Londynu, od połowy XIX do połowy XX w. zaniedbana i zamieszkiwana głównie przez biedotę. [przypis edytorski]

Ismailia — miasto w Egipcie, nad Kanałem Sueskim, w połowie drogi pomiędzy Port Saidem na północy a Suezem na południu; założone w 1863 jako baza przy budowie tego kanału. [przypis edytorski]

Ismenias (IV w. p.n.e.) — polityk tebański, doszedł do władzy po wojnie peloponeskiej, prowadził politykę antyspartańską, przyjął Ateńczyków wygnanych przez Trzydziestu Tyranów; kiedy w 382 p.n.e. Spartanie zajęli Teby, kazali go stracić za współpracę z Persami: miał być jednym z trzech miejscowych polityków, którzy przyjęli pieniądze perskie za zwalczanie Sparty (Ksenofont, Hellenika III 5). W Państwie Platona wymieniony wśród bogatych i wpływowych osób o słabej moralności. [przypis edytorski]

Ismenias (IV w. p.n.e.) — polityk tebański, doszedł do władzy po wojnie peloponeskiej, prowadził politykę antyspartańską; w Menonie Platona wymieniony jako przykład człowieka, który w krótkim czasie dorobił się wielkich pieniędzy. [przypis edytorski]

Isn’t, old boy (ang.) — skrócone: Isn't it, old boy? (nieprawdaż, stary?). [przypis edytorski]

Isokrates (436–338 p.n.e.) — grecki mówca, zaliczany w starożytności do 10 najwybitniejszych mówców Attyki; wniósł wielki wkład do retoryki swoim nauczaniem i pismami. [przypis edytorski]

Isokrates (436–338 p.n.e.) – staroż. grecki mówca, zaliczany w starożytności do 10 najwybitniejszych mówców Attyki; wniósł wielki wkład do retoryki swoim nauczaniem i pismami. [przypis edytorski]

isola (wł.) — wyspa. [przypis edytorski]

Ispahan (daw.) — dziś popr.: Isfahan, trzecie co do wielkości miasto Iranu, ok. 340 km na płd od Teheranu; stolica prowincji. [przypis edytorski]

I speak suahili (ang.) — mówię w suahili. [przypis edytorski]

I sprawia (…) wiek przeminie — te dwa wersy nie występują w pierwszej opublikowanej wersji wiersza. [przypis edytorski]

isprawnik — urzędnik wchodzący w skład sądu ziemskiego. [przypis edytorski]

isprawnik (z ros.) — urzędnik stojący czele powiatu (ujezdu) w carskiej Rosji. [przypis edytorski]

isprawnik (z ros.) — urzędnik stojący czele powiatu (ujezdu) w carskiej Rosji; razem z dwoma asesorami tworzył tzw. niższy sąd ziemski. [przypis edytorski]

Israëls, Jozef (1824–1911) — holenderski malarz i grafik, autor romantycznych obrazów o tematyce biblijnej i historycznej, później realistycznych scen z życia miejskiej biedoty; za życia uznawany za najbardziej poważanego holenderskiego artystę. [przypis edytorski]

Issachar — piąty wspólny syn Jakuba i Lei (Rdz 30,17–18), zgodnie z błogosławieństwem Jakuba ród Issachara zostanie niewolnikami. [przypis edytorski]

Issedon — staroż. kraina zamieszkiwana przez Issedonów, opisywany przez Herodota lud koczowniczy, zbliżony do Scytów; obszary Środkowej Azji, być może zach. Syberii. [przypis edytorski]

istą — istotną, prawdziwą. [przypis edytorski]

I stałem długo przed tą klepsydrą, w pustej ulicy krakowskiej, w błoto i w deszcz, niczym Hamlet nad czaszką Yoricka. — tu w tekście umieszczono dwie ilustracje z podpisami: Sztuka a życie: p. Sulima w roli Racheli z Wesela; Sztuka a życie: Rachela autentyczna w kawiarni. [przypis edytorski]

I stanąwszy z tyłu u nóg Jego (…) namaszczała olejkiem — cytat z Biblii (Łk 7,38). [przypis edytorski]

Istar — imię dziewczyny może być nawiązaniem do imienia głównej bogini panteonu mezopotamskiego, bogini Isztar, która patronowała wojnom oraz miłości cielesnej. Z boginią Isztar utożsamiano planetę Wenus. [przypis edytorski]

Istar, Isztar — babilońska i asyryjska bogini wojny, miłości i płodności, związana przede wszystkim z seksualnością. Pani Nieba, utożsamiana z gwiazdą zaranną (planetą Wenus). Stała się główną boginią Mezopotamii, spokrewnioną z zachodniosemicką Astarte. [przypis edytorski]

Iste scyphus praeclarus plenus de bono mero (łac.) — ten przesławny kielich pełen [jest] samego dobra. [przypis edytorski]

ist es möglich (niem.) — czy to możliwe. [przypis edytorski]

Ist gut (niem.) — To dobrze. [przypis edytorski]

istienno (z ros.) — zniekszt., właśc. istinno (истинно): prawdziwie, zaiste. [przypis edytorski]

Istm — Przesmyk Koryncki, łączący półwysep Peloponez z główną częścią Grecji. [przypis edytorski]

istm — przesmyk, wąski pas lądu pomiędzy dwoma morzami. [przypis edytorski]

Istmus — Przesmyk Koryncki, wąski pas lądu łączący półwysep Peloponez z główną częścią Grecji; postawiony na nim słup wyznaczał granicę między strefami wpływów Sparty i Aten. Odległość od Aten do Koryntu, na płd. końcu przesmyku, wynosi ok. 75 km. [przypis edytorski]

istmus — przesmyk, wąski pas lądu między dwoma morzami. [przypis edytorski]

istm (z łac.) — przesmyk. [przypis edytorski]

istnąć — dziś popr.: istnieć. [przypis edytorski]

istnący — dziś popr.: istniejący. [przypis edytorski]

istną — dziś popr.: istnieją. [przypis edytorski]

istneż — wzmocnione „istne”. [przypis edytorski]

istnie — dziś popr. forma: istnieje. [przypis edytorski]

istnie — dziś popr.: istnieje. [przypis edytorski]

istnieją na planecie — który — wyraz „planeta” występuje tu w rodzaju męskim. [przypis edytorski]

istność (daw.) — istnienie. [przypis edytorski]

istność (daw.) — istota. [przypis edytorski]

istność (daw.) — to, co istnieje, rzeczywistość. [przypis edytorski]

istność — dziś popr.: istnienie. [przypis edytorski]

istoczyć — tu: wchłaniać, podporządkowywać sobie. [przypis edytorski]

Istomina, Awdotia Iliczniczna (1799–1848) — sławna rosyjska tancerka baletowa; grała m.in. rolę Czerkieski w balecie Jeniec kaukaski. [przypis edytorski]

Istos Sardos! (kors.) — ci Sardyńczycy. [przypis edytorski]

Istotą kompleksu niższości (węzłowiska upośledzenia) jest (…) całość bytu ludzkiego w danym społeczeństwie na wyższe szczeble podnosi — fragment ten został opublikowany jako artykuł pt. Węzłowisko upośledzenia (Wyjątek z „Niemytych dusz”) w dwumiesięczniku literackim „Skawa” nr 2, luty 1939. [przypis edytorski]

istota dwunożna bez pierza — definicja człowieka podawana przez Platona; kiedy w odpowiedzi Diogenes z Synopy przyniósł oskubanego koguta, Platon dodał do niej: „oraz o płaskich paznokciach” (Diogenes Laertios, Żywoty sławnych filozofów, VI 40). [przypis edytorski]

istota — tu: rzeczywistość. [przypis edytorski]

istota — tu: znaczenie. [przypis edytorski]

istotny — tu: rzeczywisty. [przypis edytorski]

istoty organiczne, oryg. ang.: organic beings — termin techniczny używany zamiast powszechniejszego określenia: istoty żywe. [przypis edytorski]

ist sehr gut (niem.) — to bardzo dobrze. [przypis edytorski]

I stworzył Bóg człowieka na obraz swój, na obraz Boga stworzył go; mężczyznę i niewiastę stworzył ich (…) na ziemi — Rdz 1,27–28. [przypis edytorski]

isty (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

istynni — istotni, rzeczywiści. [przypis edytorski]

i syn z strzałą w ręku — Kupidyn, rzymski bóg miłości. [przypis edytorski]

Isysa, Anubisa — chodzi o Isis (Izydę) macierzyńską boginię płodności, opiekunkę rodzin oraz Anubisa, boga o głowie szakala, syna Seta i Neftydy, opiekującego się zmarłym w jego drodze w zaświaty. [przypis edytorski]

Isz, kakaja tonkaja! (ros.) — To taka chuda! [przypis edytorski]

iszpański (starop.) — hiszpański. [przypis edytorski]

Isztar — imię głównej bogini panteonu mezopotamskiego, bogini Isztar, która patronowała wojnom oraz miłości cielesnej. Z boginią Isztar utożsamiano planetę Wenus, którą wtedy nazywano gwiazdą. Wenus jest jednym z jaśniejszych obiektów na nieboskłonie. [przypis edytorski]

Isztar — mezopotamska bogini miłości i wojny. [przypis edytorski]

Isztar (mit.) — babilońska i asyryjska bogini wojny, miłości i płodności, związana przede wszystkim z seksualnością. Pani Nieba, utożsamiana z gwiazdą zaranną (planetą Wenus). Stała się główną boginią Mezopotamii, spokrewnioną z zachodniosemicką Astarte. [przypis edytorski]

Iszutin, Nikołaj (1840–1879) — rewolucjonista ros., od 1863 r. studiował na uniwersytecie w Moskwie, w l. 1863–1866 był przywódcą organizacji rewolucyjnej (tzw. iszutinowców); został aresztowany po nieudanym zamachu na cara Aleksandra II dokonanym przez przyrodniego brata Iszutina, Dmitrija Karakozowa 16 IV 1866; skazany na karę śmierci, zamienioną tuż przed egzekucją (co było częstą praktyką carską) na dożywotnią katorgę, był więziony do 1868 w Twierdzy Szlisselburskiej, następnie nad rzeką Karą na Syberii. [przypis edytorski]

Itajahy Assù, właśc. Itajaí-Açu — rzeka w stanie Santa Catarina w Brazylii, przepływająca przez jedno z głównych miast tego stanu, Blumenau. [przypis edytorski]

Itajahy — dziś popr.: Itajaí, miasto w Brazylii, w stanie Santa Catarina. [przypis edytorski]

Itajahy, właśc.: Itajaí — miasto i gmina w stanie Santa Catarina w Brazylii. [przypis edytorski]

Itaka — wysepka na Morzu Jońskim; jej legendarnym władcą był Odyseusz, który w Odysei wracał do niej z wojny trojańskiej przez 10 lat. [przypis edytorski]

Itaka — wysepka na Morzu Jońskim, obecnie nazywana Theaki. [przypis edytorski]

Itaka — wysepka na Morzu Jońskim, obecnie nazywana Theaki; w Odysei Homera stanowiła dom Odyseusza, który wracał tam przez 10 lat. [przypis edytorski]

Itak, Neritos, Polyktor — trzej herosi Itaki, synowie Pterelaosa, przybyli na wyspę z Kefallenii. [przypis edytorski]

I tak potępiano o to na śmierć ludzie w Piśmie ś., iż Boga zbluźnili i króla — por. 1 Krl 21, 13. [przypis edytorski]

…i tak przesie- — następnego wiersza tekstu brak we wszystkich wydaniach. [przypis edytorski]

Itak — przydomek Odyseusza (od rządzonej przez niego Itaki). [przypis edytorski]

I tak trwali — tu: cytat ze sceny miłosnej w powieści Henryka Sienkiewicza Pan Wołodyjowski (rozdz. XX). [przypis edytorski]

Itak — Ulisses, król Itaki. [przypis edytorski]

I tak wiatrem nadziane puknęły nadzieje — z Kochanowskiego. [przypis edytorski]

ita (łac.) — tak, w ten sposób, więc. [przypis edytorski]

[Italia] farà da se (wł.) — Włochy same sobie poradzą. [przypis edytorski]

italiano (wł.) — Włoch; tu forma M. lm: italiani. [przypis edytorski]

Italii (…), kędy z Jowisza potęga mojego rodu — przodek Eneasza, Dardanus, miał pochodzić z Italii; w ten sposób uzasadniać się miało osiedlenie wygnańców z Troi pod wodzą Eneasza na Płw. Apenińskim: jako powrót do daw. siedzib rodowych. [przypis edytorski]

Italiję — dziś: Italię; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Italiji — Italii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

it (ang.) — to. [przypis edytorski]

Itapavo — prawdopodobnie chodzi o miejscowość Itaipava w stanie Santa Catarina w Brazylii. [przypis edytorski]

It avails not (…) I was refresh'd (ang.) — Bez znaczenia czas i miejsce, odległość nie ma znaczenia. / Tak jak ty czujesz się, gdy patrzysz na rzekę i niebo, tak i ja się czułem; / Tak jak ty jesteś jednym z tłumu żyjących, i ja byłem jednym z tłumu; / Tak jak ciebie odświeżyła radość rzeki i blask, / Tak i ja byłem odświeżony. [przypis edytorski]

itd. — w kresowej wymowie Słowackiego „i tak daléj” rymuje się z „rwali”. [przypis edytorski]

I tę wśród bohaterów dał Kronid wspaniałość — poniżej znajdujący się fragment końcowy Księgi II, zawierający katalog sił greckich i wyliczenie okrętów z różnych krain, został uzupełniony według innego wydania Iliady w tłumaczeniu Dmochowskiego. [przypis edytorski]

item a. itidem (łac.) — również, podobnie, a także. [przypis edytorski]

Ite missa est (łac.) — idźcie, msza jest [skończona]; słowa kończące mszę św. w Kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]

ite missa est (łac.) — idźcie, ofiara spełniona; ostatnie słowa mszy. [przypis edytorski]

Ite missa est (łac.) — słowa kończące mszę. [przypis edytorski]

item (łac.) — a także; również. [przypis edytorski]