Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4140 przypisów.
Jury — po polsku Sąd przysięgłych. [przypis autorski]
jurysdykcja (daw.) — tu: władza sądowa. [przypis edytorski]
jurysdykcja patrymonialna — pełna władza sądownicza właściciela ziemskiego (patrymonium: majątek rodowy) nad swoimi chłopami; w Polsce od 1518 ludność chłopska podlegała wyłącznie sądom panów. [przypis edytorski]
jurysdykcja — prawo do rozstrzygania sporu. [przypis edytorski]
jurysdykcja — prawo sądzenia; sądownictwo; także: zakres terytorialny, osobowy lub rzeczowy danej władzy sądowniczej. [przypis edytorski]
jurysdykcja — prawo sądzenia; sądownictwo; także: zakres terytorialny, osobowy lub rzeczowy danej władzy sądowniczej; tu: władza. [przypis edytorski]
jurysdykcja — tu: władza. [przypis edytorski]
jurysdykcja — władza sądowa. [przypis edytorski]
jurysdykcja (z łac., praw.) — władza sądownicza; sądownictwo. [przypis edytorski]
jurysprudencja — prawoznawstwo, doktryna prawa. [przypis edytorski]
jurysprudencja — prawoznawstwo. [przypis edytorski]
jurysta — człowiek znający prawo. [przypis edytorski]
jurysta (daw.) — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (daw.) — prawnik. [przypis redakcyjny]
jurysta (daw., z łac.) — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (daw. z łac.) — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (z łac.) — daw. uczony biegły w prawie, prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (z łac. ius, iuris) — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (z łac.) — prawnik. [przypis edytorski]
jurysta (z łac., przest.) — prawnik. [przypis edytorski]
jurzyć się (daw.) — gniewać się. [przypis edytorski]
jurzyć się (daw., gw.) — zapalać się, gniewać się; por. jurny: ognisty, gwałtowny. [przypis edytorski]
juścić (daw., gw.) — juści: tak, owszem (potwierdzenie).tak, owszem (potwierdzenie), wzmocnione partykułą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
juścić (gw.) — owszem. [przypis edytorski]
juścić — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, podwojoną w skróconej do -ć i dodaną do gwarowego „juści”: owszem. [przypis edytorski]
juścić — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: a jakże, pewnie. [przypis edytorski]
juścić — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „-ci”, skróconą do „-ć”; znaczenie: a jakże, pewnie. [przypis edytorski]
juścić — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: rzeczywiście, pewnie. [przypis edytorski]
juścić — owszem. [przypis edytorski]
juści, co (gw.) — pewnie, że. [przypis edytorski]
juści (daw., gw.) — jużci. [przypis edytorski]
juści (daw., gw.) — pewnie, oczywiście. [przypis edytorski]
juści (daw., gw.) — tak, owszem (potwierdzenie). [przypis edytorski]
Juści (gw.) — istotnie, z całą pewnością. [przypis edytorski]
juści (gw.: już ci) — oczywiście, rzeczywiście, w istocie. [przypis edytorski]
juści (gw.: już ci) — tu: wzmocnione już. [przypis edytorski]
juści (gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]
juści (gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]
juści (gw.) — oczywiście, rzeczywiście, w istocie. [przypis edytorski]
juści (gw.) — owszem, pewnie, oczywiście. [przypis edytorski]
juści (gw.) — owszem. [przypis edytorski]
juści (gw.) — owszem. [przypis edytorski]
juści (gw.) — owszem, właśnie tak. [przypis edytorski]
juści (gw.) — pewnie, oczywiście. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
juści (gw.) — pewnie, owszem. [przypis edytorski]
juści (gw.) — pewnie. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
juści (gw.) — tak, pewnie (potwierdzenie). [przypis edytorski]
juści — pewnie, na pewno, oczywiście. [przypis edytorski]
jus primae noctis (łac. ius primae noctis: prawo pierwszej nocy) — przywilej dający panu feudalnemu prawo do spędzenia nocy poślubnej i zdeflorowania żony swego poddanego. W średniowiecznej Europie znany był na obszarach Francji i Włoch i najczęściej funkcjonował jako rodzaj podatku, ponieważ poddani wykupowali się panu z tego przywileju. Gdzieniegdzie dochodziło jednak do rodzaju transakcji pozwalającej poddanemu, w zamian za odstąpienie swej żony na noc poślubną, upolować w pańskim lesie jelenia. Stąd zapewne pochodzi zwyczaj określania zdradzanego męża mianem jelenia a. rogacza. [przypis edytorski]
Jussieu, Bernard de (1699–1777) — francuski botanik, należący do rodziny znanych botaników; założyciel ogrodu botanicznego w Trianon koło Wersalu. [przypis edytorski]
„Jus suffragii” — oficjalny organ Międzynarodowego Związku Kobiet (International Alliance of Women), miesięcznik publikowany w latach 1906–1924. [przypis edytorski]
juste-milieu (fr.) — sprawiedliwy, słuszny środek. [przypis redakcyjny]
juste milieu (fr.) — umiar, złoty środek. [przypis edytorski]
Justin Biber (właśc. Bieber, Justin, ur. 1994 r.) — kanadyjski wokalista popowy, w 2011 r. magazyn Forbes umieścił Biebera na 2. miejscu listy najlepiej opłacanych postaci show-biznesu poniżej 30. r.ż., a w 2012 r. wyróżnił go na 3. pozycji zestawienia najbardziej wpływowych postaci show-biznesu. [przypis edytorski]
Justine — powieść markiza de Sade (1740–1814), zawierająca, zgodnie ze stylem tego pisarza motywy perwersji seksualnej. [przypis edytorski]
Justum et tenacem propositi virum… (łac.) — początek ody Horacego (Ody III, 3, 1): Męża sprawiedliwego i niewzruszonego… (nikt nie zwiedzie z drogi i nic nim nie zachwieje). [przypis edytorski]
Justus ex fide vivit (łac.) — Św. Paweł, Rz 1, 18. [przypis tłumacza]
Justus z Tyberiady (ok. 35–ok.100 n.e.) — historyk żydowski, pochodzący z Tyberiady w Galilei, przeciwnik Józefa Flawiusza; autor Historii wojny żydowskiej oraz Kroniki królów żydowskich, obejmującej okres od Mojżesza do śmierci Heroda Agryppy; jego dzieła nie zachowały się. [przypis edytorski]
justycja (łac. iustitia) — sprawiedliwość. [przypis edytorski]
justycjariusz (daw.) — oprawca, urzędnik powołany do ścigania, przeprowadzenia śledztwa i sądzenia zawodowych złodziei oraz rabujących na drogach. [przypis edytorski]
justycjariusz — w dawnej Polsce — urzędnik sądowo-policyjny. [przypis edytorski]
justycja (z łac.) — sprawiedliwość. [przypis edytorski]
justycja (z łac.) — sprawiedliwość. [przypis redakcyjny]
justyfikacja — tutaj: osądzenie. [przypis redakcyjny]
justyfikacja — usprawiedliwianie się. [przypis redakcyjny]
justyfikacja — usprawiedliwienie. [przypis redakcyjny]
justyfikacji — usprawiedliwiania się. [przypis redakcyjny]
Justyn a. Justyn Męczennik (ok. 100–165) — filozof i apologeta wczesnochrześcijański; występował w obronie nowej wiary przeciwko poganom i żydom; pierwszy filozof chrześcijański. [przypis edytorski]
Justyn a. Justyn Męczennik (ok. 100–165) — filozof i autor wczesnochrześc.; występował w obronie nowej wiary przeciwko poganom i żydom; pierwszy filozof chrześc., zaadoptował stoicką doktrynę „zapładniającego Słowa”, stwierdzając, że prawda objawiona została zaszczepiona wszystkim ludziom, jej elementy można znaleźć również poza chrześcijaństwem, w naukach największych filozofów. [przypis edytorski]
Justyna miała już urządzone mieszkanie — chodzi o mieszkanie w Rabce (gmina w województwie małopolskim). [przypis edytorski]
Justyna podrywa się (…) trzeba się zabrać do roboty. — fragment ten powtarza się na końcu dłuższego passusu wspomnień, z niewielkimi modyfikacjami: Justyna > Justa, jakaś > jaka, wzbiera w niej > w niej wzbiera; Dość już wypoczynku, trzeba (…) > Dość już wypoczynku. Trzeba (…). Zdecydowano się nie usuwać żadnej z wersji, stanowiących rodzaj refrenu lub klamry, choć możliwe, że nie jest to zabieg kompozycyjny, ale błąd źródła. [przypis edytorski]
Justyna — słynna powieść margrabiego de Sade. [przypis tłumacza]
Justyna, właśc. Gusta Dawidsohn-Dränger a. Gusta Dawidson Draenger, a. Gusta Dawidsohn-Draengerowa (1917–1943) — autorka tekstu Pamiętnik Justyny, działaczka krakowskiej grupy ŻOB (Żydowskiej Organizacji Bojowej). [przypis edytorski]
Justynian I Wielki (483–565) — cesarz bizantyński (od 527); za jego czasów Cesarstwo Bizantyńskie osiągnęło największą świetność; odzyskał utraconą zachodnią część historycznego Imperium Rzymskiego, usystematyzował i unowocześnił prawo rzymskie (Kodeks Justyniana), aktywnie zwalczał pozostałości religii pogańskich. [przypis edytorski]
Justynian I Wielki (483–565) — cesarz bizantyński (od 527); za jego czasów Cesarstwo Bizantyńskie osiągnęło największą świetność; odzyskał utraconą zachodnią część historycznego Imperium Rzymskiego, usystematyzował i unowocześnił prawo rzymskie (Kodeks Justyniana), aktywnie zwalczał pozostałości religii pogańskich. [przypis edytorski]
Justyn Męczennik, Justinus Martyr (Flavius) — ur. w Palestynie z rodziców greckich, wychowany w pogaństwie, poznał dokładnie filozofię platońską i stoicką, nawrócił się później na chrześcijaństwo. Umarł śmiercią męczeńską około 165 r. w Rzymie. Z licznych przypisywanych mu dzieł zachowały się w całości tylko następujące niewątpliwie autentyczne: 1) Apologia większa, 2) Apologia mniejsza, 3) Rozmowa z żydem Tofronem. [przypis autorski]
Jusuf i Zulejka — biblijna historia o Józefie i żonie Potifara, zakochanej w nim Egipcjance, zawarta także w Koranie (sura XII), który nadaje kobiecie imię Zulejka, stanowi temat wielu perskich poematów romantycznych; najstarszą wersję przypisuje się słynnemu poecie Ferdousiemu (940–1020), zaś najbardziej znana pochodzi ze zbioru Dżamiego (1414–1492). [przypis edytorski]
juszka (daw.) — polewka, zupa a. sos. [przypis redakcyjny]
juszka — właśc. jucha, tj. krew. [przypis edytorski]
juszka — zdrobniale od słowa jucha. Krew zwierzęca. [przypis edytorski]
juszka — zdr. od jucha: krew. [przypis edytorski]
juszyć — krwawić. [przypis edytorski]
juta — tkanina z włókien rośliny o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
Jutlandczyk — mieszkaniec Jutlandii, półwyspu położonego w północnej Europie, administracyjnie należącego do Danii i Niemiec. [przypis edytorski]
Jutlandia — Półwysep Jutlandzki, położony w płn. Europie, administracyjnie należący do Danii oraz Niemiec. [przypis edytorski]
Jutowie — plemię germańskie z Jutlandii, które w V w. n.e. po wycofaniu się Rzymian osiadło w Południowej Anglii. [przypis edytorski]
jutroć — wyraz jutro z partykułą wzmacniającą -ć. [przypis edytorski]
jutro febry nie mam — niektóre choroby, jak febra czyli malaria, objawiają się regularnymi atakami dreszczy co 3 lub 4 dni. Ma to związek z namnażaniem się wirusa we krwi chorego. [przypis edytorski]
Jutro, powiada, dla wszystkich bogów i Zeusa ofiary złożywszy,/ Wyładuję porządnie okręty i znów je na morze zaciągnę… — Iliada IX 357 i nast. [przypis edytorski]
jutrzejszego. [przypis redakcyjny]
jutrzejszym (…) dzień naznaczył (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: jutrzejszy dzień naznaczyłem. [przypis edytorski]
jutrzeńce — dziś popr.: jutrzence. [przypis edytorski]
jutrzeńka — dziś popr. pisownia: jutrzenka. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
jutrzeńka (gw.) — dziś popr.: jutrzenka. [przypis edytorski]
jutrzeńki — jutrzenki. [przypis edytorski]
Jutrzenka i tak zwana święta gwiazda Hermesa biegną po kole z taką samą szybkością jak Słońce, ale dostały prędkość jemu przeciwną. Dlatego doganiają się nawzajem i bywają doganiane, tak samo Słońce i gwiazda Hermesa, i Jutrzenka — zapewne autor ma na myśli pozorny ruch wsteczny obu planet. Ruch Wenus na tle gwiazd jest przez pewien czas szybszy od ruchu Słońca i planeta coraz bardziej oddala się od Słońca: jest wówczas widoczna na zachodnim niebie po zachodzie Słońca, a więc na wschód od niego. Po osiągnięciu maksymalnego oddalenia prędkość Wenus stale maleje i planeta zaczyna się zbliżać do Słońca, aż wreszcie zaczyna poruszać się na niebie wstecz, dochodząc do swego maksymalnego oddalenia po przeciwnej stronie: jest wówczas widoczna na wschodnim niebie przed wschodem Słońca, a więc na zachód od niego. Ruch Merkurego względem Słońca wykazuje tę samą osobliwość. [przypis edytorski]
Jutrzenka (mit. gr.) — Iryda a. Irys, bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Jutrzenka — określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]
jutrzenka — określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]
