Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7506 przypisów.
dalmatyka — długa, szeroka szata, ubiór pochodzący z Dalmacji, krainy hist. na wsch. wybrzeżu Adriatyku; ob. nazwa pochodzącej od tego stroju szaty liturgicznej w obrządku rzymskim. [przypis edytorski]
dalmatyka — długa, szeroka szata z krótkimi rękawami, popularny w cesarstwie rzymskim ubiór pochodzący z Dalmacji, krainy hist. na wsch. wybrzeżu Adriatyku; ob. nazwa pochodzącej od tego stroju chrześcijańskiej wierzchniej szaty liturgicznej, używanej w Kościele katolickim i niektórych Kościołach protestanckich. [przypis edytorski]
dalmatyka — szata liturgiczna. [przypis edytorski]
dalmatyka (z łac.) — długi, biały strój wierzchni z rękawami u starożytnych Rzymian. [przypis redakcyjny]
Dalmatyńcy (daw.) — Dalmatyńczycy, mieszkańcy Dalmacji, krainy historycznej obejmującej przybrzeżne wyspy i pobrzeże wsch. części Adriatyku (ob. w Chorwacji), w XIX w. należącej do Austrii. [przypis edytorski]
Dalniewostoczny Kraj właśc. Dalekowschodni Okręg Federalny — federalny okręg Rosji, najbardziej wysunięty na wschód. [przypis edytorski]
Dalston — dzielnica Londynu. [przypis edytorski]
dalsze Ci przyszlę moje zawiadomienia i prośby — Krasiński przywiózł ze sobą pierwsze trzy Psalmy Przyszłości do druku. [przypis redakcyjny]
Dalsze dzieje Ani z Zielonego Wzgórza i Ani z Avonlea — w oryg. ang. autorka dedykuje powieść dziewczętom z całego świata, które domagały się kontynuacji przygód Ani (ang. to all the girls all over the world who have ”wanted more” about Anne). [przypis edytorski]
Dalsze koleje i koniec Lucjana znajdzie Czytelnik w powieści Blaski i nędze życia kurtyzany, Jak kochają ladacznice, Po czemu miłość wypada starcom. [przypis tłumacza]
Dalsze losy bohaterów opisuje autor w powieści . [przypis edytorski]
dalszem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: dalszym. [przypis edytorski]
dalszy ciąg Marynki — Kasia i Marynka, powieść Żmichowskiej, w którą weszło wiele z jej rozmów z Wandą. [przypis redakcyjny]
Dalszy ciąg opowiadania o „Trzech Muszkieterach” znajdą czytelnicy w romansie pod tytułem: W dwadzieścia lat później. [przypis autorski]
dalszy (starop. forma) — dziś M.lm: dalsi. [przypis edytorski]
daltonizm (med.) — nierozróżnianie kolorów, zaburzenie wrodzone polegające na niezdolności do spostrzegania różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami, które normalnie są dostrzegane przez inne osoby. [przypis edytorski]
daltonizmu moralnego, którego tyle przykładów można odszukać i w naszych dzisiejszych komediach. Okazuje się, że ten symptom ma arcypolski i szlachecki rodowód i bardzo czcigodne tradycje — Por. mój szkic pt. Robak wojskowy i cywilny, „Wiadomości Literackie” Nr 563. [przypis autorski]
Dalton, John (1766–1844) — angielski fizyk i chemik, twórca nowożytnej atomistycznej teorii materii, odkrywca wady wzroku zwanej dziś daltonizmem. [przypis edytorski]
Dalybyście (gw.) — twarda wymowa grypy -li-, charakterystyczna dla dialektu mazowieckiego. [przypis edytorski]
Damajanti — wierna i kochająca młoda małżonka króla Nala w słynnym epizodzie indyjskiej epopei Mahabharata. [przypis edytorski]
dama kameliowa — kurtyzana; od określenia głównej bohaterki powieści Aleksandra Dumasa Dama kameliowa (1848). [przypis edytorski]
Dama kameliowa — tytułowa bohaterka powieści Aleksandra Dumasa (syna) z 1848: kurtyzana Małgorzata Gautier; pierwowzór bohaterki opery Giuseppe Verdiego La Traviata powstałej na podstawie tej powieści. [przypis edytorski]
Dama kameliowa — utwór Alexandre'a Dumasa syna z 1848 r. [przypis edytorski]
Dama Pikowa — opera Piotra Czajkowskiego z 1890 r. [przypis edytorski]
damara — miękka żywica naturalna pozyskiwana z drzew z rodziny Dipterocarpaceae, rosnących w Indonezji i Malezji, używana do wyrobu werniksów i lakierów. [przypis edytorski]
damasceńska stal — wielokrotnie przekuwana stal wysokiej jakości, stosowana dawniej do wyrobu broni. [przypis edytorski]
damasceńska szabla — broń z wyjątkowo twardej, a zarazem sprężystej stali, wyrabiana w okolicach Damaszku w Syrii. [przypis edytorski]
damasceńska szabla — szabla ze stali produkowanej w Damaszku w Syrii. Ta bardzo ceniona stal była wytwarzana od X do XVI w., potem technologia została zapomniana. [przypis edytorski]
damasceński — wykonany z bardzo cenionej, twardej stali produkowanej w okolicach Damaszku w Syrii; powierzchnię stali damasceńskiej pokrywały powstałe w procesie produkcji charakterystyczne wstęgowate wzory. [przypis edytorski]
damascenka — szabla ze słynnej z twardości i elastyczności stali damasceńskiej, o charakterystycznych wzorach na powierzchni. [przypis edytorski]
Damasipp — z Juvenalis. [przypis autorski]
damaskinaż — technika zdobienia metalowych przedmiotów, zwykle zbroi i broni, przez wypełnianie naciętych rowków złotem lub srebrem. [przypis edytorski]
Damaszek — Δαμασκὸς, דַּמֶּשֶׂק, w klinach: di-ma-as-ki, dziś Esz-Szâm , także Dimiszk. [przypis tłumacza]
Damaszek — jedno z najstarszych miast na Bliskim Wschodzie, zamieszkałych nieprzerwanie od XV w. p.n.e do dzisiaj. Za panowania króla Salomona, stolica państwa aramejskiego zwanego Aramem (2Krl 5,1). [przypis edytorski]
Damaszek — stolica Syrii. [przypis edytorski]
dame à la faux (fr.) — dosł. dama z kosą; odmiana figury danse macabre. [przypis edytorski]
dame de compagnie (fr.) — dama do towarzystwa. [przypis edytorski]
dame (fr.) — dama. [przypis edytorski]
Damen und Herren, jetzt Totalansicht (niem.) — panie i panowie, a teraz ujęcie totalne. [przypis edytorski]
Damen und Herren, still (niem.) — panie i panowie, spokojnie. [przypis edytorski]
Damiata — miasto w dolnym Egipcie nad odnogą Nilową. [przypis redakcyjny]
Damiata — miasto w dolnym Egipcie nad odnogą Nilu. [przypis redakcyjny]
Damiens, Rober François (1714–1757) — w 1757 roku dokonał nieudanego zamachu scyzorykiem na Ludwika XV; po dochodzeniu skazany na śmierć w męczarniach, co wówczas uchodziło za warte zobaczenia widowisko. [przypis edytorski]
Damietta — miasto portowe w Egipcie nad jednym z ramion delty Nilu o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
Damietta — miasto portowe w Egipcie nad jednym z ramion delty Nilu o tej samej nazwie; z powodu strategicznego znaczenia od wczesnego średniowiecza wielokrotnie atakowane i zdobywane, m.in. przez krzyżowców. [przypis edytorski]
Damietta — miasto we wschodniej części delty Nilu, ok. 200 km na płn. od Kairu. [przypis edytorski]
Damietta — miasto wschodnie, tu jest figurą bałwochwalstwa. Roma, Rzym, wzięta jest figurycznie [figuralnie; red. WL] za zwierciadło, w którym jak w ognisku odbijają najświetliściej promienie światła wiary chrześcijańskiej. [przypis redakcyjny]
da mihi potum (łac.; żart.) — daj mi popić (być pijanym). [przypis edytorski]
Damis — uczeń i towarzysz podróży Apoloniusza. [przypis tłumacza]
Damis z Niniwy (I w.) — uczeń i wieloletni towarzysz pitagorejskiego filozofa Apoloniusza z Tiany. [przypis edytorski]
damli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: jeśli dam. [przypis edytorski]
damn (ang.) — cholera. [przypis edytorski]
damn! (ang.) — cholera, psiakrew. [przypis edytorski]
Damn — angielskie przekleństwo. [przypis edytorski]
damned (ang.) — przeklęty; cholerny. [przypis edytorski]
damned Clipperton Island. A lot of damned islands (ang.) — przeklęte Wyspy Clippertona. Wiele przeklętych wysp. [przypis tłumacza]
Damned, cursed destiny, damned, damned (ang.) — Przeklęty, diabelski losie, przeklęty, przeklęty. [przypis redakcyjny]
da mnie — dziś popr.: da mi. [przypis edytorski]
damnificatio Reipublicae (łac.) — szkoda Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
damnifikacja — uszczerbek, szkoda. [przypis redakcyjny]
damo, damo… — jest to refren ze starej ballady. [przypis redakcyjny]
Da Mohilevo — list pisany, rozumie się, z pod Mohilewa naddnieprzańskiego. [przypis redakcyjny]
damoiselle (fr.) — dama. [przypis edytorski]
Damon, Aryst — konwencjonalne imiona nadużywane przez bardzo częste powtarzanie w utworach literackich XVII i XVIII w., zwłaszcza w sielankach dworskich oraz w satyrach i komediach. [przypis redakcyjny]
Damon i Pitias a. Pytiasz — filozofowie greccy, żyjący rzekomo około V wieku p.n.e., sławni z powodu łączącej ich przyjaźni i wzajemnej lojalności. [przypis edytorski]
Damon — wg Cycerona, Damon i Pytiasz mieli być żyjącymi w V w. p.n.e. dwoma słynnymi z lojalności przyjaciółmi, filozofami i zwolennikami Pitagorasa. [przypis edytorski]
Damon z Aten (V w. p.n.e.) — grecki teoretyk muzyki, doradca Peryklesa. [przypis edytorski]
Dampirów — forma posesywna (mowa o pułku Dampira). [przypis edytorski]
Dampir — właśc. Henri Duval, hrabia Dampierre (1580–1620), dowódca wojskowy pozostający na służbie Habsburgów od 1602 roku. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dam sobie pociągnąć — dam więcej pieniędzy niż dotąd było umówione. [przypis redakcyjny]
Dam wam nowego ducha, i stworzę w was nowe serce — Ez 36: 26. [przypis tłumacza]
Damy egipskie podczas Bakchanalii (…) tym członkiem, który, co do miary, przewyższał całą resztę ciała — por. Herodot, Dzieje II, 48, gdzie jednak mowa o tym, że był niewiele mniejszy niż reszta ciała. [przypis edytorski]
damy fotele zaszczytne, i mięso, i pełne puchary — Iliada VIII 162; cytat zmieniony: Hektor woła za uciekającym Nestorem, że dotychczas Grecy czcili go w ten sposób, ale teraz przestaną. [przypis edytorski]
damżana (z fr.: dame-jeanne) — gąsior, duże, pękate naczynie szklane z wąską szyjką, często owijane w wiklinę, służące do przechowywania płynów, szczególnie wina. [przypis edytorski]
dań — danina. [przypis edytorski]
dań (daw.) — danina, dar. [przypis edytorski]
dań (daw.) — danina, dar. [przypis edytorski]
dań (daw.) — danina. [przypis edytorski]
Dańko z Jawura — utwór Żmichowskiej. [przypis redakcyjny]
dań (starop.) — danina, lenno. [przypis edytorski]
danaańscy mieczownicy — prawdopodobnie chodzi o Tuatha Dé Danann. [przypis edytorski]
Dana, Danu — w mitologii irlandzkiej boska pramatka. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swego dziadka. Jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza. Król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza. Uratowani, żyli na wyspie Serifos. Po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka; jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza; król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza; uratowani, żyli na wyspie Serifos, a po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, uwięziona przez ojca, bo według przepowiedni jej syn miał zabić swojego dziadka. Jednak za sprawą Zeusa, który przybrał postać złotego deszczu, Danae została matką herosa Perseusza. Król zamknął więc córkę i wnuka w skrzyni i wrzucił do morza. Uratowani, żyli na wyspie Serifos. Po latach Perseusz zabił króla Argos przypadkiem podczas igrzysk. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — królewna z Argos, zamknięta przez ojca w wieży, za sprawą Zeusa, który przyjął postać złotego deszczu, została matką Perseusza. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — matka Perseusza; jego ojcem był Zeus, który zapłodnił Danae pod postacią złotego deszczu. [przypis edytorski]
Danae (mit. gr.) — zakochany Zeus przedostał się do niej, zamkniętej w wieży, w postaci złotego deszczu. [przypis edytorski]
Danae — postać z mitologii greckiej, z którą Zeus (pod postacią złotego deszczu) spłodził syna, Perseusza. [przypis edytorski]
Danae (…) W grobowej skryta komorze — Danae została zamknięta przez ojca Akryzjosa w podziemnym lochu, by nie urodziła złowróżbnego syna. Tu ją jednak zapłodnił złotym deszczem Zeus i urodziła słynnego Perseusza. [przypis redakcyjny]
Danaida (mit. gr.) — jedna z 50 córek Danaosa, skazanych za zabicie mężów na napełnianie beczki bez dna. [przypis edytorski]
Danaida — rzeźba Augusta Rodina z 1885 roku, przedstawia jedną z pięćdziesięciu córek Danaosa, które w noc poślubną zabiły swoich mężów, za co zostały skazane na wieczne męki w Tartarze. [przypis edytorski]
Danaidy — 49 sióstr, które w noc poślubną pomordowały swych mężów. [przypis edytorski]
Danaidy (mit. gr.) — córki Danaosa skazane na czerpanie wody sitem, zatem na pracę daremną i bez sensu. [przypis redakcyjny]
Danaidy (mit. gr.) — córki króla Argos, Danaosa; za zamordowanie swoich mężów w dzień ślubu zostały skazane na wieczne wykonywanie daremnej pracy w Hadesie: napełnianie wodą beczki bez dna. [przypis edytorski]
Danaidy (mit. gr.) — córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane w świecie zmarłych na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach. [przypis edytorski]
Danaidy (mit. gr.) — córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane w Tartarze na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach. [przypis edytorski]
Danaidy — opera Antonio Salieriego z roku 1784, na podstawie greckiego mitu o córkach króla Argos, Danaosa. [przypis edytorski]
Danaidy, Syzyf (mit. gr.) — osoby, które za popełnione za życia zbrodnie ponosiły męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych; Danaidy: córki króla Danaosa, za zamordowanie w noc poślubną swoich mężów zostały skazane na napełnianie beczki bez dna wodą, noszoną w sitach; Syzyf: przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]
Danaje — Grecy (dosł.: mieszkańcy Argos, założonego przez Danaosa). [przypis edytorski]
