Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161961 przypisów.
bosiny — obchodzenie żałoby po zmarłym (u Żydów). [przypis redakcyjny]
Boska Komedia — średniowieczny poemat włoskiego poety Dantego Alighieri, opisujący podróż w zaświaty: poprzez kolejne kręgi piekła, czyśćca i nieba. [przypis edytorski]
Boska komedia — średniowieczny poemat włoskiego poety Dantego Alighieri, opisujący podróż w zaświaty: poprzez kolejne kręgi piekła, czyśćca i nieba. [przypis edytorski]
boskali sprawa, ludzkali to była (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy była to boska czy ludzka sprawa. [przypis edytorski]
boska matka… Eneasza — chodzi o Wenus. [przypis edytorski]
boska Sofia — Sofia, σοφεια mądrość po grecku, stąd φιλοσοφεια, miłość mądrości. [przypis autorski]
boski Cezar — Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.), wódz rzymski, jako pierwszy sięgnął po jedynowładztwo w staroż. Rzymie; z jego rozkazu rozpoczęto odbudowę Koryntu w 46 p.n.e., szanował kulturę grecką, jeszcze na początku swej kariery politycznej doprowadzał do procesów rzym. dowódców, którzy dopuścili się łupiestwa i nadużyć w Grecji i Macedonii, czym zdobył sobie popularność. [przypis edytorski]
boskiéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
„boskie dziecię” — Wiktor Hugo. [przypis tłumacza]
boskiej (…) liry — Lira symbolicznie tu wzięta za samego archanioła w chwili, kiedy zanucił pieśń pochwalną, koronując Marię Dziewicę, która jak najpiękniejszy szafir świeciła w Empireum. [przypis redakcyjny]
boskiet (neol., z fr. bosquet) — gaj, park. [przypis edytorski]
Boski Sen (mit.gr.) — Hypnos, bóg i uosobienie snu, syn bogini nocy, Nyks, i boga otchłani Tartara (a. Ereba), brat-bliźniak boga śmierci, Tanatosa, ojciec boga marzeń sennych, Morfeusza. [przypis edytorski]
boski staruch — Proteusz, syn Posejdona, bóstwo morskie świadome przyszłości i posiadające zdolność zmiany kształtu. [przypis edytorski]
boski syn Mai — chodzi o Hermesa. [przypis edytorski]
Bosko czarnoksiężnik — książka opisująca sztuczki magiczne, inspirowana postacią sławnego włoskiego magika Bartolomeo Bosco (1793–1863), którego występy dostarczały rozrywki monarchom europejskim w I połowie XIX w. [przypis edytorski]
Bosko — sławny kuglarz czarnoksiężnik. [przypis redakcyjny]
bosman — najstarszy stopniem podoficer na statku, bezpośrednio kierujący załogą. [przypis edytorski]
bosman — starszy marynarz. [przypis edytorski]
bosman — starszy marynarz. [przypis redakcyjny]
bosman (z niem. Bootsmann) (daw.) — flisak, osoba kierująca łodzią, zatrudniona przy rzecznym spławianiu towarów. [przypis edytorski]
bosmen, popr.: boss man (ang.) — szef. [przypis edytorski]
Bo sobie pomyślił: „Będzie-li ten lud mój jednej wiary z ludem Roboamowym (…) a mnie zabiją” — 1 Krl 12, 26–27. [przypis edytorski]
Boson de Talleyrand-Périgord, książę de Sagan (Żagania) (1859–1937) — słynny francuski salonowiec; w 1858 poślubił Jeanne Seillière (1839–1905), która zasłynęła z wdzięku i wpływów we francuskim życiu towarzyskim XIX w. [przypis edytorski]
bos piger (łac.) — leniwy wół. [przypis edytorski]
Bospor a. państwo bosporańskie — starożytne państwo grecko-scytyjskie we wsch. części Krymu oraz na wybrzeżu M. Azowskiego, powstałe w 480 p.n.e.; pierwsze państwo, w którym różnorodna etnicznie ludność przyjęła język i kulturę grecką. [przypis edytorski]
Bosporu (…) nazwisko — nazwę cieśniny wywodzono błędnie od słów boos poros, oznaczających przeprawę krów (tj. nimfy Io przemienionej w krowę). [przypis edytorski]
Bosques del Casiquiare — lasy (puszcze) nad rzeką Casiquiare. [przypis edytorski]
Bosra a. Bostra — miasto w Syrii, 140 km na płd. od Damaszku. [przypis edytorski]
boss (ang.) — szef, zwierzchnik, przełożony. [przypis edytorski]
Bosse, Abraham (1602–1676) — malarz i grafik francuski. [przypis redakcyjny]
Bossey — wioska ok 5 km na płd. od Genewy. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — biskup katolicki, nadworny kaznodzieja Ludwika XIV, wychowawca jego syna; teolog, wyraziciel myśli tradycjonalistycznej, wykorzystanej następnie przez konserwatyzm; uzasadniał sakrę władzy królewskiej (absolutyzmu) poprzez wykład porządku naturalnego świata i pochodzenie władzy świeckiej bezpośrednio od Boga oraz przedstawił Kościół jako instrument Opatrzności Bożej pozwalający harmonijnie spoić historię świętą z polityką; jednocześnie stworzył podstawy teorii spiskowej dziejów, występując przeciw jezuitom; prowadził korespondencję filoz. z Leibnizem; dążył do nawrócenia protestantów z powrotem na katolicyzm (nawrócił marszałka Turenne'a). [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski biskup, kaznodzieja i pisarz, teoretyk absolutyzmu, wybitny mówca. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski duchowny katolicki, biskup, teolog, wybitny mówca, wychowawca i nadworny kaznodzieja Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część druga
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski kaznodzieja, teolog i biskup. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — fr. biskup katolicki, nadworny kaznodzieja Ludwika XIV, wychowawca jego syna; wybitny mówca, teolog, autor licznych traktatów apologetycznych. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — kaznodzieja i biskup francuski, wychowawca Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — kaznodzieja i biskup francuski, wychowawca Ludwika XIV; teoretyk absolutyzmu, wybitny mówca. [przypis edytorski]
boston — gra karciana. [przypis edytorski]
Boston — miasto w płn.-wsch. części Stanów Zjednoczonych, położone na Wschodnim Wybrzeżu, stolica stanu Massachusetts. [przypis edytorski]
boston — odmiana wista; gra w karty. [przypis edytorski]
boston — rodzaj tańca pochodzenia amerykańskiego, także muzyka do niego. [przypis edytorski]
boston — rodzaj tańca pochodzenia amerykańskiego, także muzyka do niego. [przypis edytorski]
boston — taniec towarzyski pochodzący ze Stanów Zjednoczonych, rodzaj powolnego walca. [przypis edytorski]
boston, wist — gry karciane. [przypis edytorski]
Boswell, James (1740–1795) — pamiętnikarz szkocki. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
bosych i nagich po trosze — żart. aluzja do niektórych strojów zakonnych, np. karmelici bosi i bernardyni chodzili przez cały rok w sandałach zakładanych na gołą stopę, zaś pod habitem nie nosili żadnego ubrania. [przypis edytorski]
bosymi stopy — dziś popr. forma: bosymi stopami. [przypis edytorski]
boszofag (żart.) — wróg Niemców. [przypis edytorski]
bo takie było wówczas imię tego wielkiego człowieka — w „Journal de Paris” z 7 IV 1814 znalazła się wzmianka, że Bonaparte miał jakoby na imię Mikołaj, a nie Napoleon. [przypis redakcyjny]
bo tak widno musi (gw.) — bo tak, widać, być musi. [przypis autorski]
botanomancja — wróżenie z ziół. [przypis tłumacza]
Botany Bay — zatoka na wsch. wybrzeżu Australii, w której pod koniec XVIII w. Anglicy planowali utworzyć kolonię karną; mimo dokonanej na miejscu zmiany planów i założenia osady na północ od niej, w Wielkiej Brytanii nazwa Botany Bay funkcjonowała jako zastępcze określenie kolonii karnej w Australii. [przypis edytorski]
botas — botagas. [przypis edytorski]
Bo ten zbyt nisko w kole głupców stoi (…) obłąkać się gotów — Przez to porównanie poeta mówi: kto idzie szukać prawdy, nie wiedząc naprzód, przez jakie środki ją znajdzie, ten nie tylko powraca z niczym, a ponadto jeszcze zamiast prawdy błąd z sobą przynosi. Dowodem czego są wymienieni tu filozofowie, których teorie o słońcu i ruchu ciał niebieskich poeta uznaje za fałszywe, a także kacerze nazwani tu po imieniu, którzy Pismo Święte kaleczyli wykrzywiając fałszywym wykładem myśli jego, których nie pojęli albo według własnych czasowych widoków pojmowali. Kończy zaś to upomnienie przez usta świętego Tomasza nauką moralną: że ludzie tam, gdzie nie widzą jasno, powinni w sądach swoich być ostrożni i przezorni. [przypis redakcyjny]
Bo też to człowiek (…) no, człowiek i kwita — W oryg. fr. C'est un homme… qui… Ha! Un homme. … un homme enfin!. Wiersz ten sławny jest w literaturze. Orgon jak gdyby nabiera tchu do powiedzenia wszystkiego, co myśli o Tartufie, i jak gdyby z nadmiaru niezdolny jest nic powiedzieć. [przypis tłumacza]
botforty — długie buty do jazdy konnej. [przypis edytorski]
botforty (z fr. bottes fortes: mocne buty) — sięgające za kolana buty używane w Europie Zachodniej w XVI–XVIII w., ich cechą charakterystyczną była cholewa podwyższona z przodu dla ochrony kolana jeźdźca; buty rajtarskie, w Polsce rozpoznawalny element stroju cudzoziemskiego. [przypis edytorski]
Botha, Louis (1872–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier utworzonego w 1910 Związku Południowej Afryki (ob. RPA). [przypis edytorski]
Botha, Luis (1862–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier tego kraju, uczestnik II wojny burskiej. [przypis edytorski]
bother (ang.) — kłopot, udręka. [przypis edytorski]
Both statements of Professor Seligman in the Melanesians (p. 89) are in entire agreement with the information I obtained among the Mailu. See „Transactions of the Royal Society of S. Australia”, 1915, pp. 620-629, [przypis autorski]
Bothwell, James Hepburn (1534–1578) — 1. Diuk Orkney i 4. Earl Bothwell, trzeci mąż królowej Marii I Stuart (1542–1587), oskarżany o zabicie jej poprzedniego męża, Henryego Stuarta; mimo formalnego uniewinnienia budzące kontrowersje małżeństwo Bothwella z królową podzieliło państwo i spowodowało jego ucieczkę do Norwegii wobec rodzącej się rebelii; aresztowany, spędził resztę życia w więzieniu w Danii. Bothwell to tytuł sztuki (drugiej części trylogii) angielskiego poety Algernona Charlesa Swinburne'a (1837–1909), opublikowany w Londynie w 1874 r. [przypis edytorski]
Boticelli, Sandro (zm. 1510) — malarz, czołowy przedstawiciel włoskiego malarstwa renesansowego. [przypis edytorski]
bo to córka twej babki — w późn. wyd. poprawiono tłumaczenie na: „bo syn twej babki”. [przypis edytorski]
Botokudzi — plemię Indian z Ameryki Południowej znane ze względu na duże, drewniane krążki umieszczane w rozciągniętych uszach i dolnych wargach. [przypis edytorski]
Botokudzi (z port.) — ogólna nazwa nadana przez portugalskich kolonizatorów koczowniczym Indianom Ameryki Południowej, prowadzącym myśliwsko-zbieracki tryb życia w małych grupach, często noszącym w rozciągniętych uszach i dolnych wargach duże drewniane krążki (port. botoque: szpunt). [przypis edytorski]
bo to w czwartych księgach Mojżesza dostatecznie wypisano w rozdziale 35. — 4. Mojż 35, 31-33. [przypis edytorski]
Bo to wyrokiem Syna Bożego jest postanowiono, aby, kto się powyższa, był uniżon; a kto się uniża, był powyższon — Łk 14, 11. [przypis edytorski]
botsman (daw.) — bosman. [przypis edytorski]
Botteniga — rzeka, biorąca początek w okolicach Treviso. [przypis edytorski]
Botticelli, Sandro (1445–1510) — właśc. Alessandro di Mariano Filipepi, włoski malarz epoki odrodzenia, przedstawiciel szkoły florenckiej; malował obrazy i freski na tematy mitologiczne i religijne. Jest autorem takich dzieł jak: Narodziny Wenus, Primavera czy fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. [przypis edytorski]
Botticelli, Sandro (1447–1510) — malarz wczesnego renesansu florenckiego. [przypis edytorski]
bottomless perdition (ang.) — zupełna zguba. [przypis redakcyjny]
bo — tu daw. partykuła wzmacniająca o znaczeniu zbliżonym do: przecież. [przypis edytorski]
Botwel — właśc. James Hepburn, hrabia Bothwell. [przypis edytorski]
bot, właśc. bat — łódź rybacka o jednym maszcie. [przypis edytorski]
Bo tym nieprzystojna / Wyniosłość, którzy u innych w niewoli — nie przystoi wyniosłość tym, którzy są u innych w niewoli (tj. od innych zależni). [przypis edytorski]
Botzaris, Markos (1788–1823) — jeden z najdzielniejszych przywódców powstania greckiego przeciw Turkom. Otoczony w Missolungi, które się poddać musiało, napadł z 200 żołnierzami na obóz turecki, dokonał w nim krwawej rzezi wrogów, ale sam padł od kuli. [przypis redakcyjny]
Boucaniers — Piraten der Antillen im 17. und 18. Jh. [przypis edytorski]
bouchée (fr.) — kęs, kąsek. [przypis edytorski]
bouchées à la reine (fr.) — dosł.: przekąski królowej; paszteciki z ciasta francuskiego faszerowane mięsem. [przypis edytorski]
Boucher (1703–1770) — jeden z najcelniejszych malarzy francuskich XVIII stulecia. [przypis tłumacza]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz, grafik i dekorator, jeden z najbardziej znanych przedstawicieli rokoka. [przypis edytorski]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz rokokowy. [przypis edytorski]
Boucher, François (1703–1770) — francuski malarz rokokowy. [przypis edytorski]
Boucheron — paryski sklep z luksusową biżuterią i zegarkami, zał. w 1858 przez Frédérica Boucherona (1830–1902). [przypis edytorski]
Boudet, Antoine (1715–1787) — francuski drukarz i księgarz; wydawca m.in. czasopisma „Journal oeconomique ou Mémoires, notes et avis sur les arts, l'agriculture et le commerce” (tj. Dziennik ekonomiczny czyli Pamiętniki, notatki i opinie na temat sztuki, rolnictwa i handlu; 1751–1772). [przypis edytorski]
Boudin, Eugène (1824–1898) — francuski malarz pejzaży nadmorskich, prekursor impresjonizmu. [przypis edytorski]
Bouffé, Hugues (1800–1888) — francuski aktor komiczny. [przypis edytorski]
Boufflers, właśc. Louis-François de Boufflers (1644–1711) — francuski wojskowy, diuk de Boufflers, marszałek Francji, jeden z dowódców armii Ludwika XIV. [przypis edytorski]
bouffonnerie (fr.) — błazenada, bufonada. [przypis edytorski]
bougainvillia — roślina podzwrotnikowa, nazwana na czcić Bougainville'a, podróżnika francuskiego XVIII w. [przypis tłumacza]
Bouguereau, William Adolphe (1825–1905) — malarz francuski, przedstawiciel akademizmu, autor wielkich kompozycji figuralnych o tematyce religijnej, mitologicznej i historycznej. [przypis edytorski]
bouillotte — dawna francuska hazardowa gra karciana, popularna w XIX w. [przypis edytorski]
Boulanger, Georges Ernest Jean-Marie (1837–1891) — generał i polityk fr., uczestnik wojny fr.-austr. w 1859 i wojny fr.-pruskiej w l. 1870–1871, brał udział w tłumieniu Komuny Paryskiej w 1871, za co dostał Komandorię Legii Honorowej; w 1884 dowodził wojskami fr. w Tunezji; w latach 1886–1887 minister wojny; popularny kręgach antyrepublikańskich i nacjonalistycznych, nawoływał do wprowadzenia dyktatury oraz odzyskania Alzacji i Lotaryngii; w 1889 r. jego zwolennicy podjęli nieudaną próbę zamachu stanu, po tych wydarzeniach Boulanger zbiegł do Belgii, gdzie zmarł śmiercią samobójczą; jego radykalne poglądy polityczne i ich społeczne powodzenie dały podstawę do stworzenia terminu bulanżyzm (fr. boulangisme) na określenie fr. nacjonalistycznego ruchu politycznego w końcu XIX w. [przypis edytorski]
Boulanger, Nicolas Antoine (1722–1759) — francuski inżynier i filozof, autor rozpraw na temat naturalnego pochodzenia wierzeń i praktyk religijnych, opublikowanych po jego śmierci, głównie Recherches sur l'origine du despotisme oriental (Badania nad pochodzeniem wschodniego despotyzmu, 1761) oraz L'Antiquité dévoilée par ses usages, ou Examen critique des principales opinions, cérémonies et institutions religieuses et politiques des différents peuples de la terre (Starożytność odkryta przez swe zwyczaje, czyli badanie krytyczne głównych poglądów, obrządków i instytucji religijnych i politycznych różnych ludów ziemi, 1766). [przypis edytorski]
Boule, André Charles (1642–1732) — najsłynniejszy francuski projektant i wytwórca artystycznych mebli; pracował na dworze Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Boule de suif (fr.) — tytuł pol.: Baryłeczka; opowiadanie G. de Maupassanta z 1808 r. o francuskiej prostytutce, która najpierw namawiana do spędzenia nocy z pruskim oficerem, by uwolnić zatrzymanych współtowarzyszy i umożliwić im dalszą podróż przez okupowaną Francję, później za ten czyn zostaje przez nich potępiona. [przypis edytorski]
Boulestin — gatunek fr. koniaku. [przypis edytorski]
