Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8856 przypisów.
macierz (daw.) — matka. [przypis edytorski]
macierze (daw. forma) — dziś: (dla) macierzy; tj. dla matki. [przypis edytorski]
macierze — dziś popr. forma D.lp: macierzy; matki. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp: macierzy; tj. matki. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: macierzy; tzn. matki; wielka macierz: ziemia. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (z) macierzy; tzn. (z) matki. [przypis edytorski]
macierz ma, Temis i Gaia (mit. gr.) — Temida była córką Gai; tu: obie zostały utożsamione. [przypis edytorski]
Macierz — Polska Macierz Szkolna, także: Macierz Polska a. Macierz Szkolna, społeczna organizacja kulturalno-oświatowa działająca na terenie Królestwa Polskiego w l. 1905–1907, której idea narodziła się wśród inteligencji warszawskiej zajmującej się pracą oświatową; celem organizacji było krzewienie i wspieranie oświaty w duchu chrześcijańskim i narodowym poprzez zakładanie i prowadzenie instytucji wychowawczo-oświatowych; ochronek, szkół powszechnych, seminariów nauczycielskich, szkół średnich (w tym progimnazjów i gimnazjów) i szkół wyższych, organizowanie czytelni, bibliotek, uniwersytetów ludowych, urządzania odczytów, wykładów, pogadanek, przedstawień publicznych, wydawania i rozpowszechniania książek (przez własne wydawnictwa oraz sieć drukarni i księgarni); działała legalnie, na mocy prawa zezwalającego na prowadzenie szkół prywatnych, w 1907 r. stała się największą organizacją oświatową w Królestwie, liczyła ponad 900 kół zrzeszających 110 tys. członków, prowadziła 681 szkół początkowych (dla 63 tys. osób), 317 ochronek (dla 14 tys. dzieci) oraz 505 bibliotek, Uniwersytet Ludowy PMS zgromadził na swych wykładach ponad 8 tys. osób; 14 grudnia 1907 rosyjski generał-gubernator warszawski zawiesił działalność Polskiej Macierzy Szkolnej; reaktywowana, funkcjonowała następnie na terenie całego kraju w l. 1916–1939. [przypis edytorski]
macierz (tu daw.) — matka. [przypis edytorski]
macierz — tu: matka. [przypis edytorski]
macierzyńskiém — dziś popr. forma N. lp. przym.: macierzyńskim. [przypis edytorski]
macierzyńskimi skrzydły — dziś popr. N.lm: (…) skrzydłami. [przypis edytorski]
macierzyńskim szladem (starop.) — śladem matki, drzewa macierzyńskiego, zwanego tu sadem (w. 1). [przypis redakcyjny]
macierzyn — matczyny. [przypis edytorski]
macierzystym dziedziczeniu nazw, totemów — to znaczy zwierzęcia będącego wspólnym przodkiem całego klanu. Przy tym ściśle przestrzegana jest egzogamia, czyli prawo żenienia się i wychodzenia za mąż tylko poza obrębem klanu, jako środek instynktowy przeciw degeneracji; siostra jest największym „tabu”. [przypis autorski]
macież (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy macie. [przypis edytorski]
macież (daw.) — no macie, macie przecież; macież go — oto on; proszę, jaki on jest. [przypis edytorski]
macież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy macie. [przypis edytorski]
Macilente — jedna z postaci dramatu Bena Jonsona (1573–1637) pt. Every Man out of His Humour. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
maciora (daw.) — matka. [przypis redakcyjny]
maciora (starop.) — macierz, matka. [przypis edytorski]
maciora (starop.) — matka, kobieta rodząca dzieci. [przypis redakcyjny]
maciuperny (gw.) — maleńki. [przypis edytorski]
maciuśka — tu: stalówka marki „Maciuś” (zapewne słowo wymyślone na bieżąco przez autora). [przypis edytorski]
Mackay, John Henry (1864–1933) — autor powieści o literacie-anarchiście Die Anarchisten z 1891; debiut prozatorski w 1885 to: Kinder des Bochlands, poetycki w 1886 to anarchistyczno-radykalne Dichtungen; w szkicach Fortgang i Sturm zawarł swoje rozważania o Maksie Stirnerze. [przypis edytorski]
macki (daw.) — czułki, ruchliwe wyrostki na głowie owada, służące jako narząd dotyku (czucia), często także węchu i smaku. [przypis edytorski]
Mackiewicz, Antoni (1826 lub 1828–1863) — ksiądz, jeden z inicjatorów i przywódców powstania styczniowego na Litwie. [przypis edytorski]
Mackiewicz, Stanisław, pseud. Cat (1896–1966) — polski publicysta, wydawca i pisarz, z wykształcenia prawnik, propagator idei konserwatywnych; redaktor wydawanego w Wilnie dziennika „Słowo” w l. 1922–1939; w czasie II wojny światowej przebywał we Francji oraz Wielkiej Brytanii, działał w strukturach uchodźczych władz Rzeczypospolitej Polskiej; zwolennik pryncypialnie antyradzieckiej postawy, był zajadłym przeciwnikiem polityki gen. Władysława Sikorskiego, a następnie Stanisława Mikołajczyka; w l. 1954–1955 premier rządu londyńskiego; w 1956 powrócił do Polski. [przypis edytorski]
Mac Leennan wystawiał rozmaite sole na wpływ promieni katodalnych (…) — [por.] „Philosophical Magazine”, luty 1902. [przypis autorski]
Mac Mahon, Marie Edme Patrice de (1808–1893) — marszałek Francji, prezydent Republiki (1873–1879); sympatyk monarchizmu. [przypis edytorski]
Mac-Mahon, Marie Edme Patrice de (1808–1893) — marszałek Francji, prezydent Republiki (1873–1879); sympatyk monarchizmu. [przypis edytorski]
MacMahon, Patrice (1808–1893) — marszałek Francji, dowodził wojskami wersalczyków przeciw Komunie Paryskiej, następnie jako prezydent republiki (1873–1879) usiłował przywrócić monarchię. [przypis redakcyjny]
MacMahon upadł, prezydentem rzeczypospolitej został… Grévy… — w wyborach do senatu francuskiego (5 stycznia 1879 r.) odnieśli zwycięstwo republikanie. Na skutek konfliktu z republikańską większością dotychczasowy prezydent MacMahon podał się do dymisji. 30 stycznia prezydentem został wybrany umiarkowany republikanin Jules Grévy. [przypis redakcyjny]
MacMahon z Ducrotem układali w styczniu zamach stanu — August Aleksander Ducrot (1817–1882) generał francuski, monarchista. Jako dowódca korpusu w Bourges brał udział w przygotowaniach do monarchistycznego zamachu stanu, który nie powiódł się jednak, m.in. wskutek niezdecydowanego stanowiska MacMahona. Skompromitowany Ducrot otrzymał dymisję 18 stycznia 1878 r. [przypis redakcyjny]
macocha — określenie żony ojca przez jego dzieci. [przypis edytorski]
macocha — żona ojca dla dzieci z poprzedniego małżeństwa. [przypis edytorski]
Macpherson, James (1736–1796) — poeta szkocki, wydał w r. 1765 Pieśni Osjana, podając je jako swój przekład na angielski z języka gaelickiego (celtyckiego). W rzeczywistości były to jego własne utwory. [przypis redakcyjny]
Macrauchenia (biol.) — wymarły trójpalczasty ssak o długich kończynach i szyi, znany dzięki pozostałościom w Ameryce Płd. z okresu pomiędzy 7 mln a 10 tysięcy lat temu; nazwę Macrauchenia (dosł.: wielka lama) nadał mu Darwin, który odkrył jego szczątki podczas podróży statkiem Beagle. [przypis edytorski]
Macrobius — Ambrosius Theodosius Macrobius (żył na przełomie wieku IV i V), erudyta i gramatyk rzymski; w dialogach Saturualium convivorum libri septem znajdują się komentarze do Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
macrocelides (biol.) — ryjkonosy, niewielkie ssaki o wydłużonym, elastycznym nosie w kształcie ryjka i cienkich kończynach, zamieszkujące Afrykę. [przypis edytorski]
macte (łac.) — brawo, bardzo dobrze. [przypis edytorski]
Macte! (łac.) — brawo! dobrze! [przypis edytorski]
Macte virtute estote, carissimi! Diabolus claudicans sum, vulgo (łac.) — Dzielnie spisaliście się, najdrożsi. Jestem diabeł kulawy, pospolicie [w domyśle: pospolicie mówiąc; red. WL]. [przypis redakcyjny]
macuco (łac. Tinamus solitarius) — kusacz samotny, rodzaj ptaka z rodziny kusaczy. [przypis edytorski]
maczan — skrócona farma od: maczany; umoczony. [przypis edytorski]
maczicza a. matchiche — zmysłowy, żywiołowy taniec, podobny do samby, popularny na pocz. XX w., dziś zwany tangiem brazylijskim; tu mowa najprawdopodobniej o skocznej fr. melodii tanecznej La Mattchiche, której autorem był Charles Borel-Clerc. [przypis edytorski]
maczuga — gruba pałka, używana jako broń. [przypis autorski]
maczuga (starop.) — [tu:] kij. [przypis redakcyjny]
madagaskarskie „drzewo podróżnika” (…) Urania speciosa — w obecnej klasyfikacji Ravenala madagascariensis, pielgrzan madagaskarski. [przypis edytorski]
Madagaskar — wyspiarskie państwo w Afryce. [przypis edytorski]
Madaliński, Antoni Józef (1739–1804) — polski generał, dowódca kawalerii; uczestnik konfederacji barskiej, poseł na Sejm Czteroletni; jeden z dowódców insurekcji kościuszkowskiej. [przypis edytorski]
Madama Butterfly — oryginalne brzmienie tytułu opery Giacomo Pucciniego. [przypis edytorski]
madam (ang., z fr. madame, od ma dame: moja damo) — pani. [przypis edytorski]
madam (daw., z fr.) — pani, tytuł grzecznościowy nauczycielki. [przypis edytorski]
madame Blavatsky — Helena Pietrowna Bławatska (1831–1891), słynna spirytystka i teozofka. [przypis edytorski]
Madame de La Fayette, właśc. Marie-Madeleine Pioche de la Vergne, hrabina de La Fayette (1634–1693) — pisarka francuska okresu baroku, autorka Księżnej de Clèves, pierwszej francuskiej powieści psychologicznej poświęconej romansowi kobiety zamężnej. [przypis edytorski]
Madame de Maintenon, właśc. Françoise d'Aubignéde, markiza Maintenon (1635–1719) — ostatnia kochanka, a później druga żona króla Francji Ludwika XIV, poślubiona w sekrecie. [przypis edytorski]
Madame de Staël — właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817), francuska publicystka i powieściopisarka, propagatorka pojęcia Romantyzmu, przeciwniczka polityczna Napoleona wydalona przez niego z kraju. [przypis edytorski]
Madame de Staël, właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817) — francuska publicystka i powieściopisarka. [przypis edytorski]
Madame de Staël, właśc. Anne-Louise Germaine Necker, baronowa de Staël (1766–1817) — francuska publicystka i powieściopisarka; autorka rozpraw krytycznoliterackich, które rozpropagowały romantyzm we Francji, m.in. De l'Allemagne (Niemcy, 1813), dzieł społeczno-politycznych oraz powieści feministycznych. [przypis edytorski]
Madame de Thèbes (1845–1916) — pseudonim Anne Victorine Savigny, fr. jasnowidzącej i chiromantki (tj. czytającej z linii papilarnych dłoni); przyjmowała klientów w swoim pokoju przy Avenue de Wagram 29 w Paryżu; na każde Boże Narodzenie publikowała swoje wróżby w specjalnym almanachu, cieszącym się dużym powodzeniem; miała przewidzieć m.in. wojnę burską, wojnę rosyjsko-japońską oraz I wojnę światową. [przypis edytorski]
Madame de Thèbes (pseud.), właśc. Anne Victorine Savigny (1845–1916) — francuska jasnowidząca i chiromantka (tj. czytająca z linii papilarnych dłoni); co roku publikowała swoje wróżby w specjalnym almanachu, cieszącym się dużym powodzeniem; miała przewidzieć m.in. wojnę burską, wojnę rosyjsko-japońską oraz I wojnę światową. [przypis edytorski]
Madame du Deffand, właśc. Marie de Vichy-Chamrond, markiza du Deffand (1697–1780) — francuska dama epoki oświecenia, prowadząca (od 1754 wraz z siostrzenicą, Julią de Lespinasse) literacki salon paryski, w którym przyjmowała grono wybitnych pisarzy i filozofów. [przypis edytorski]
Madame est servie (fr.) — Panią podano. [przypis edytorski]
Madame (fr.) — Pani. [przypis edytorski]
madame (fr.) — pani. [przypis edytorski]
Madame (fr.) — pani. [przypis edytorski]
madame (fr.) — pani; tu: guwernantka, wychowawczyni domowa. [przypis edytorski]
Madame, je suis tout joyeux (fr.) — pani, jestem pełen radości. [przypis edytorski]
Madame Pac — z pewnością Krzysztofowa Pacowa, kanclerzyna litewska. [przypis autorski]
Madame Sans-Gêne (Pani bez żenady) — komedia Victoriena, której bohaterką jest Cathérine Lefèbvre, żona napoleońskiego marszałka, dawna oberżystka i praczka, znana na dworze cesarskim z bezceremonialnego zachowania i niewyszukanego języka. [przypis edytorski]
Madame se meurt (daw. fr.) — Pani umarła; wykrzyknienie z najbardziej znanej mowy żałobnej słynnego francuskiego mówcy Bossueta, wygłoszonej po śmierci Henrietty Anny Stuart (1644–1670), żony Filipa I Burbona, księcia Orleanu (brata króla Ludwika XIV). [przypis edytorski]
Madame — tu: tytuł bratowej króla Francji, drugiej żony Filipa I Orleańskiego, Elżbiety Wittelsbach (1652–1722), księżniczki Palatynatu Reńskiego, której ogromna korespondencja zawiera szczegółowe uwagi na temat dworu Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Madame — tu: tytuł bratowej króla Francji. [przypis edytorski]
madapolam — delikatna tkanina bawełniana. [przypis edytorski]
madapolam — miękka, gładka tkanina bawełniana produkowana z cienkiej przędzy. [przypis edytorski]
Made [ang. stworzyłem; Red. WL.] 14 stron 2 lipca od piątej do siódmej. Nie mógłbym równie szybko pisać powieści, np. Czerwone i czarne. [przypis autorski]
Madej — bajkowy zbój, bohater międzynarodowego motywu „Madejowe łoże”, włączanego w niektórych krajach do regionalnych legend o zbójnikach (np. w Polsce). [przypis edytorski]
Madej — legendarny zbój z Gór Świętokrzyskich. [przypis edytorski]
madejowe łoże — narzędzie tortur w kształcie łoża a. ławy, z baśni o zbóju Madeju. [przypis edytorski]
Madej rozbójnik — bajkowy zbój, bohater międzynarodowego motywu „Madejowe łoże”. [przypis edytorski]
Madej — rozbójnik, bohater znanej baśni. [przypis edytorski]
Madeleine (fr.) — Magdalena. [przypis edytorski]
Mademoiselle de La Quintinie — powieść George Sand (1863), będąca odpowiedzią na Histoire de Sibille Oktawa Feuillet, przeciwstawiająca wolną i oświeconą kobietę czułostkowej religijności tego pisarza. [przypis redakcyjny]
Mademoiselle est charmante, très jolie (fr.) — panienka jest czarująca, bardzo urocza. [przypis edytorski]
mademoiselle (fr.) — panienka. [przypis edytorski]
mademoiselle (fr.) — panna, panienka. [przypis edytorski]
Mademoiselle (fr.) — panna. [przypis edytorski]
mademoiselle (fr.) — panna. [przypis edytorski]
mademoiselle (fr.) — panna (tu jako grzecznościowy zwrot do nauczycielki domowej). [przypis edytorski]
mademoiselle (fr.) — panna, zwrot grzecznościowy używany w stosunku do niezamężnych kobiet. [przypis edytorski]
Mademoiselle la Comtesse (fr. ) — panna hrabianka. [przypis edytorski]
Mademoiselle Lucette, voici notre voisin, monsieur (fr.) — panno Lucette, oto nasz sąsiad, pan [Górski]. [przypis edytorski]
Madera — portugalski archipelag na Oceanie Atlantyckim, położony ok. 1000 km na płd.-zach. od Płw. Iberyjskiego; także: największa z wysp tego archipelagu. [przypis edytorski]
madera — portugalskie wino wzmacniane destylatem, zawierające 17–20% alkoholu, pochodzące z atlantyckiej wyspy Madera. [przypis edytorski]
Madera — portugalski region autonomiczny na wyspach Atlantyku. [przypis edytorski]
madera — rodzaj mocnego wina portugalskiego z atlantyckiej wyspy Madera. [przypis edytorski]
madera — rodzaj mocnego wina portugalskiego z atlantyckiej wyspy Madera; wino znane w Europie od XVIII w., wytrawne lub słodkie, dojrzewające w wysokich temperaturach, wzmacniane do uzyskania 17–22% alkoholu. [przypis edytorski]
madera — rodzaj mocnego wina z Portugalii. [przypis edytorski]
Madison Square Garden — hala sportowo-widowiskowa w Nowym Jorku, na Manhattanie. [przypis edytorski]
