ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7574 przypisów.
do wszystkich diabłów (in maxumam malam crucem) — dosłownie: „na największą i złą mękę na krzyżu”, kara na występnych niewolników i zbrodniarzy. Może też znaczyć to, co i nasze: „na złamanie karku” itp. [przypis tłumacza]
do wtoru — dziś do wtóru; jako towarzyszące muzyce. [przypis edytorski]
do wybrania pewnego zakonu, z którego nie będzie mógł więcej wystąpić, od kiedy wypowie słowa zwane ślubami — Zakon Maltański albo kawalerowie maltańscy, zakon rycerski, do którego posyłano młodszych synów, co miało zapewnić najstarszemu synowi spadek w postaci całości majątku. [przypis tłumacza]
do wydania tego, co Ci przyjaciel powierza — mowa o Nieboskiej Komedii. [przypis redakcyjny]
do wykończenia tego „Traktatu” (…) ciężka praca, głębokie rozmyślania i rozległa wiedza, wszystko to (…) pozwalało powoli go wysnuwać — W liście do J. Bouwmeestera (List 37, dawniej 42), pisze de Spinoza w końcu: „Pozostaje mi jeszcze zwrócić uwagę Pańską na to, że do tego wszystkiego [tj. do zdobycia metody kierowania naszymi jasnymi i wyraźnymi pojęciami, tudzież do powiązania ich] jest niezbędne wytrwałe rozmyślanie, a także niezachwiane usposobienie oraz zamierzenie, a do pozyskania tego trzeba koniecznie urządzić sobie pewien tryb życia i wytknąć sobie pewien cel (…)”. Zob. też wstępną część „Traktatu” oraz [fragmenty zaczynające się od słów: „Dalej, ponieważ stosunek pomiędzy dwiema ideami (…)” oraz „(…) a to dlatego, że prawda, jak wykazaliśmy, objawia siebie samą i wszystko dostawałoby mu się samojętnie”]. [przypis tłumacza]
Do wymawiania sipa zamiast sia — Bolończycy zamiast sia (tak, niech tak będzie) wymawiają sipa. [przypis redakcyjny]
do wysokiej sfery, a nikt go nie widzi w niej krążącego — nauka o sferach krążenia poszczególnych planet, rozpowszechniona dzięki Ptolemeuszowi i Platonowi, stanowiła podstawę popularnych poglądów astronomicznych, które mimo hipotezy Kopernika (1543) utrzymywały się aż do odkryć Keplera (1609), a i później były dość rozpowszechnione. [przypis tłumacza]
do wyspu żagle wielkie miece,/ Co wszerz Afrykę, wzdłuż ma Wulkanowe piece — poeta ma tu na myśli zapewne wysepkę Limosa, prawie w połowie drogi z Afryki do Sycylii, gdzie w Etnie są „wulkanowe piece”. [przypis redakcyjny]
do wyspy — mowa o Ogygii (lokalizacja niepewna). [przypis edytorski]
Do you know something about painter-medium Luigi Bellotti (ang.) — Czy wie pan o malarzu medium Luigi Bellotti? [przypis autorski]
Do you smoke? (ang.) — Palisz? [przypis edytorski]
Do you speak English? (ang.) — Mówisz po angielsku? [przypis edytorski]
Do źródeł duszy polskiej — tekst publicystyczny opublikowany w 1906 przez Tadeusza Micińskiego. [przypis edytorski]
do źródła Egeryi (…) zaopatrywanie świątyni w wodę jest jej świętą powinnością — świątynia Westy powinna była codziennie być skrapiana wodą, czerpaną ze źródła Egeryi, znajdującego się w lasku tegoż imienia, w pobliżu Rzymu. Guhl i Koner, str. 723. [przypis autorski]
doźrzeć — dziś popr.: dojrzeć. [przypis edytorski]
doźrzeć (starop.) — dojrzeć; tu: dopilnować. [przypis edytorski]
doża — naczelnik państwa w Republice Weneckiej, obierany dożywotnio. [przypis edytorski]
doża — naczelnik państwa w Wenecji (doge, duce, wódz). [przypis redakcyjny]
doża — naczelnik państwa w Wenecji. [przypis edytorski]
doża — tytuł przysługujący władcom (najwyższym urzędnikom) Republiki Weneckiej. [przypis edytorski]
dożera — troska, męka. [przypis autorski]
do życia jego — tj. dożywotnio. [przypis edytorski]
dożyczyć (starop.) — udzielić. [przypis redakcyjny]
do żywego ciała — τὰ σπλάγχνα, dosłownie: aż im się obnażyły wnętrzności; tak Clementz i inni. [przypis tłumacza]
do żywocie — dziś: dożywotnio. [przypis edytorski]
dożywocie — obowiązek utrzymywania starszej osoby aż do jej śmierci. [przypis edytorski]
dożywocie — tu: dożywotnie świadczenia pieniężne lub posiadanie czegoś. [przypis edytorski]
dożywocie — tu: świadczenie pieniężne wypłacane komuś dożywotnio na mocy testamentu. [przypis edytorski]
dożywocie — tu: zagwarantowane umową wyżywienie i opiekę do końca życia. [przypis edytorski]
do żywota puszczone — oddane dożywotnio (zwykle: w dzierżawę; tu: we władanie). [przypis edytorski]
do zabijania palów (daw.) — dziś popr.: do wbijania palów. [przypis edytorski]
do zapisu — tu: do biura Towarzystwa Kolonii Letnich, gdzie odbywały się zapisy na kolonie. [przypis edytorski]
do zawarcia powiek — do zamknięcia powiek, tj. do śmierci. [przypis edytorski]
do zawodów (starop.) — na wyścigi. [przypis redakcyjny]
do zbytku — nadmiernie, zbytecznie. [przypis edytorski]
do ziemie (daw. forma D.) — dziś: do ziemi. [przypis edytorski]
do Ziemi Świętej się udali, gdzie wiele bitew z niewiernymi Turkami stoczyli — w czasach króla Artura żyjącego w V–VI w. islam jeszcze nie istniał, zaś Jerozolima i Palestyna należały do chrześcijańskiego państwa bizantyjskiego, kontynuacji antycznego Imperium Rzymskiego; islam powstał w VII w., niedługo później muzułmańscy Arabowie podbili Palestynę i zajęli Jerozolimę (637), zaś w 1072 miasto zdobyli Turcy seldżuccy, również muzułmanie; wyprawy krzyżowe europejskiego rycerstwa przeciw muzułmanom w celu odzyskania odzyskania Ziemi Świętej (Palestyny) były organizowane w latach 1095–1291. [przypis edytorski]
do ziem z tej strony tej rzeki położonych — ἐπιτάδε; εἰς τὴν ἐπιτάδε (N), εἰς τὴν Μυσίαν, ἔπειτα δὲ πολλῇ (D), stąd inaczej u tłumaczów. [przypis tłumacza]
dozierać — doglądać; dozorować. [przypis edytorski]
do zimnej wody — do samobójstwa. [przypis redakcyjny]
Doznaję wrażenia, że pojmujesz tę twórczość jako jakiś absolutny początek — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 20. [przypis autorski]
doznaje rozkoszy fizycznej jedynie z mężczyzną, którego kocha — jeżeli u mężczyzny nie spotykamy tej właściwości, to stąd że nie musi on czynić doraźnej ofiary ze swego wstydu. [przypis autorski]
do znaku (daw.) — do cna, zupełnie. [przypis redakcyjny]
do znaku (daw., gw.) — całkowicie. [przypis edytorski]
do znaku — doszczętnie. [przypis edytorski]
doznałeś — tu: poznałeś. [przypis redakcyjny]
doznał straty pieniężnej — Stendhal liczył na spadek po ojcu, lecz Cherubin Beyle zmarł zrujnowany. [przypis redakcyjny]
do znanego już starożytnym fons Aponi, dzisiejszego Abano — do Abano (thermae Patavinae) jeździli w XVI w. dość często Polacy. Tak wedle Acta actorum ven. capit. crac., vol. IV, r. 1545, f. 103 towarzyszył chirurg Jakub Janowi Gamratowi, wojewodzie mazowieckiemu, „ad thermas Patavinas”; (z notatek Dra J. Lachsa); w r. 1555 (20 marca) przejeżdżała królowa Bona przez pewną miejscowość w „paese Stigliano” „per andar alli bagni di Padova” (ks. Jan Warchał, Materyały padewskie, rps.). W Ksiegach nacyi pol. w Padwie Windakiewicza spotykamy się też przy nazwiskach dawców dość często z dodatkiem, że ten lub ów był w Padwie „causa recuperandae valetudinis”. W słono-jodo-bromo-siarczanych cieplicach (24–66°R) abańskich leczono się w XVI w. na przymiot, podagrę i rozmaite reumatyzmy; która z tych chorób trapiła Kochanowskiego, nie podobna rozstrzygnąć. Ponieważ jednak współczesny Oczko niewiele sobie dla francy po cieplicach obiecuje (wyd. warszawskie 1881, s. 538), przeto większe prawdopodobieństwo przemawia za podagrą lub reumatyzmem. [przypis redakcyjny]
doznanej wiary — zaufanego; o sprawdzonej, doświadczonej wierności. [przypis edytorski]
doznawa — dziś popr.: doznaje. [przypis edytorski]
do Zoar — μέχρι Ζοάρων (Ζώαρα, Ζωώρ, Ζόαρα, Ζώιρα), LXX Ζηγώρ, Ζόγορα; צֹעַר (Rdz 14, 2); nie ma jedności między uczonymi w kwestii położenia tej miejscowości. [przypis tłumacza]
dozorca — tu: opiekun, wychowawca. [przypis edytorski]
dozorca — tu: wychowawca. [przypis edytorski]
do Zosie — dawn. D. l.p. rzeczowników r. ż. z osn. spółgł. podnieb.; stale u Sępa Szarzyńśkiego spotykany: do Zosie, do Anusie, do Kasie itp. [przypis redakcyjny]
do zwiesny (gw.) — do wiosny. [przypis edytorski]
do zwyczaju należało (…) pokpiwać sobie z arystokracji rodowej — [Komentarz autora z Uwag.] Zwyczaj ten był asekuracją kłamstwa, opisanego w poprzednim zdaniu. Dla dobrobytu swego życia intelektualnego człowiek zwykle obiera lub tworzy sobie jakichś przeciwników, nad których się wywyższa, na których zwala różne winy, których skutecznie zbija. Najgorszy literat ma kogoś lub coś, z czym walczy, co mu daje złudę, że on jest potrzebny na świecie, co stanowi tło korzystne dla jego osoby. Tak samo jest i w innych dziedzinach życia publicznego i prywatnego. Ale każdy z takich antagonizmów, chociaż ma rację bytu na pewien promień, w większym kole nic nie znaczy. [przypis autorski]
Do Zygmunta — w innej wersji tekstu tytuł wyraźniej jeszcze wskazuje adresata i brzmi: Do Z. Krasińskiego. [przypis edytorski]
Dozyteusz (zm. po 1191) — patriarcha Jerozolimy do 1191 r., patriarcha Konstantynopola w latach 1189–1191, osobisty przyjaciel cesarza bizantyjskiego Izaaka II Angelosa (ok. 1156–1204), 10 września 1191 r. zrzekł się obydwu stolic patriarszych. [przypis edytorski]
D. P. Camp — ang. Displaced Persons Camp, obóz dla dipisów, czyli osób, które w wyniku wojny znalazły się poza granicami swoich krajów i nie mogą do nich wrócić. [przypis edytorski]
D. P. — Delfina z Komarów Potocka. [przypis redakcyjny]
D. Pokitko, Własność w konstytucji III Rzeczypospolitej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, zeszyt 2, 2002 r., s. 188. [przypis autorski]
drąc — przedzierając [przypis edytorski]
drągi — dziś popr. N. lm: drągami. [przypis edytorski]
Drągiem to zową, kędy port zawarto — tzn. drągiem nazywane jest miejsce, w którym blokuje się i odblokowuje dla statków wejście do portu miejskiego; Sebastian Fabian Klonowic, Flis to jest spuszczanie statków Wisłą, strofa 412. [przypis edytorski]
drążkowe — najniższe w hierarchii godności senatorskie. [przypis edytorski]
drążkowy (starop.) — kasztelan mniej znacznego grodu, na sejmie zasiadający na ławie, nie na krześle. [przypis edytorski]
drążnia — cekropka, tropikalne drzewo południowoamerykańskie. [przypis edytorski]
drążnicy — husarzy z długimi kopiami, których wedle Kochowskiego miał Sobieski pod Wiedniem 36 chorągwi. [przypis redakcyjny]
drążnik — tu: pielgrzym. [przypis edytorski]
drabantami — gwardzistami. [przypis redakcyjny]
drabant a. trabant — żołnierz ze straży przybocznej. [przypis edytorski]
drabant (daw.) — żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]
drabant — polski taniec z XVII w., połączenie poloneza i mazura. [przypis edytorski]
drabant — staropolski taniec z przyśpiewkami. [przypis edytorski]
drabant (z niem. trabant) — żołnierz ze straży przybocznej wyższego oficera, gwardzista uzbrojony w halabardę. [przypis edytorski]
drabant (z niem.) — żołnierz pieszy, żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]
drabant (z wł.) — żołnierz ze straży przybocznej, gwardzista. [przypis redakcyjny]
drab (daw.) — żołnierz, pachołek, sługa. [przypis edytorski]
drab (daw.) — żołnierz piechoty, zbrojny pachołek, sługa. [przypis edytorski]
drabiak (daw.) — wóz drabiniasty. [przypis edytorski]
drabina — bok wozu w kształcie drabiny ustawionej poziomo, por. wóz drabiniasty. [przypis edytorski]
drabina Jakuba — zob. Rdz 28, gdzie opisany został sen patriarchy Jakuba o drabinie łączącej niebo z ziemią, po której chodzili aniołowie. [przypis edytorski]
Drabina Jakubowa — drabina do nieba, którą we śnie ujrzał Jakub. Por. Rdz 28:10–22. [przypis edytorski]
drabina Jakubowa — ze snu biblijnego patriarchy Jakuba, o drabinie łączącej niebo z ziemią, po której chodzili aniołowie (Rdz 28). [przypis edytorski]
drabinami (starop. forma) — tu: po drabinach. [przypis edytorski]
Drabina Tyryjczyków — Κλίμαξ Τυρίων, scala Tyriorum, dziś Râs-en-Nâkûra. [przypis tłumacza]
drabina ze snu Jakubowego — biblijna drabina widziana przez Jakuba we śnie, sięgająca do nieba, po której schodzili i wchodzili aniołowie; na jej szczycie Jakub ujrzał Boga. [przypis edytorski]
drabinkę — w oryg. bliższe elżbietańczykom a tackled stair, czyli schody sznurowe używane na okręcie. Dalszy ciąg tego samego marynarskiego obrazu, który wprowadził wyraz „żagiel”. Także w oryg. zamiast „do szczytu mego szczęścia” jest „do najwyższego masztu”. Paszkowski te zwroty, znane żeglarskiej Anglii, zmienił, ponieważ taka terminologia nie przemawiałaby do czytelników jego pierwszych przekładów. [przypis redakcyjny]
drabka — drabina. [przypis edytorski]
drabka — drabinka. [przypis edytorski]
drabka (gw.) — drabina. [przypis edytorski]
drabka (reg.) — drabina. [przypis edytorski]
drabka (reg.) — drabina; tu: wóz drabiniasty. [przypis edytorski]
drabka (reg., pot.) — drabina. [przypis edytorski]
drabki, drabiny — boczne ściany wozu drabiniastego, wykonane z drążków drewnianych. [przypis edytorski]
drabliny, drablinki a. wyblinki — krótkie, poziome linki łączące dwie sąsiednie wanty (liny stabilizujące maszt), tworzące w ten sposób szczeble drabiny linowej przeznaczonej do wspinania się na maszt. [przypis edytorski]
drabować — korygować. [przypis edytorski]
drabowie (starop.) — piechota. [przypis redakcyjny]
drab — postawny człowiek budzący strach. [przypis edytorski]
drab (pot.) — wysoki mężczyzna o wyglądzie wzbudzającym strach. [przypis edytorski]
