Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158268 przypisów.
zwrót — dziś: zwrot a. nawrót (powrót). [przypis edytorski]
z wróżbami pierwszymi — chodzi o wróżby (omina), które wg obyczajów staroż. Rzymian każdorazowo poprzedzały ślub. [przypis edytorski]
z wrogi — dziś popr. forma N. lm: z wrogami. [przypis edytorski]
zwrotniczowa — żona zwrotniczego, pracownika kolei obsługującego zwrotnicę, która pozwala kierować pociągi na właściwy tor w miejscu, gdzie droga się rozwidla. [przypis edytorski]
zwrotny — przewrotny. [przypis redakcyjny]
zwrot od jednego dualizmu do drugiego — [Komentarz autora z Uwag.] Temu przesunięciu się dualizmów wcale nie przypisuję znaczenia ewolucji ideowej; jest to tylko zmiana tematu rozmowy na rynku literackim, rozmowy, którą nie kierują najtęższe głowy. Są tzw. ewolucje umysłowe, które są nimi tylko dla tłumów. Dualistyczny szablon: „rozum-uczucie”, dziś u nas modny i dla wielu wygodny, jest w literaturze starym wynalazkiem. W epoce Goethego nazywał się: „naiwnością-sentymentalnością”. A jeszcze Hebbel na jednym miejscu w swych pismach skarży się: „(…) ten rozum, którym to się dziś tak skwapliwie pomiata, chociaż go nigdzie nie ma za dużo”. Widocznie pół wieku temu grasowały na świecie takie same banalności jak teraz, bo wszystkie tego rodzaju „idee” wciąż czekają u stołu i raz jedna, raz druga karmi się uwagą ludzi. W Pałubie nie idzie mi o dokładne pod względem historycznym określenie fluktuacji prądów umysłowych w Polsce, ale o punkty zetknięcia się ich z niższymi szablonami krążącymi tymczasem u dołu między ludźmi. Zresztą oficjalną historię tych prądów umysłowych u nas trudno nawet napisać, bo musi ona wciąż iść zygzakami, a posługiwać się insynuacją. Oto chaotyczna próbka. Schopenhauer (źródło ogólne, ale z patriotyzmu przemilczane) postawił dualizm: intelekt-wola, przyznając intelektowi piękniejszą rolę; lecz już Nietzsche obrócił kota ogonem. Ale Nietzsche podobno miał krew słowiańską w żyłach, Niecki, szlachcic: aha, więc nasz styl, styl, i tu skok do Krasińskiego, Słowackiego. Równolegle na wzór Francji imitacja przełamania nauki, realizmu, pary i elektryczności: wiwat fantazja, uczucie, pierwotność! Przybyszewski uzuchwala kobiece zabobony, filologia biblijna kwitnie, jest i skok do Rousseau'a: Niemojewski, K. Tetmajer (Słońce), W. Tetmajer kombinuje nadczłowieka z ludowością, Kisielewski wydrwiwa psychologiczne pocenia się Ibsena i wielbi wielką prostą sztukę Japończyków itd. Ale modernizm nie może wypowiedzieć ostatniego słowa i wyperswadować, że jest właściwie siłą (Szczepański, Staff), już go przekrzyczeli inni, hasło: „hajże na cywilizację!”, w imię którego modernizm zwyciężył, okazuje się obosiecznym, obraca się przeciw tzw. dekadentom. Ktoś zaczyna sobie przypominać, że to w domu umarłego dzieją się takie orgie, Wyspiański pluje w pysk nastrojom litość swoję, wszyscy przychodzimy z radością do przekonania, że jesteśmy zgnili: Gustaw-Konrad, Kordian, Anty-Hamlet, Cyrano, Zawisza Czarny. Zbierzchowski wita wschód słońca i modli się o siłę, Nowaczyński w Mieczyku kawiarnianym robi tajemny rachunek sumienia i uchyla głowę przed naszościami. Irzykowski… cóż to? Recydywa kierunku pozytywizmu! Reakcja! Ależ to są zapatrywania przedwczorajsze: ignorant… Tę bajkę urągającą chronologii można kilka razy inaczej opowiedzieć, bo każdy pisarz ma po kilka twarzy. Pierwotniaki, siłacze, subtelniaczki, górale, bramini: maskarada; wszystko niby spontaniczne, a wszystko ma w tajemnej ostatniej instancji korzenie, tj. filozoficzne uzasadnienie gdzieś za granicą. Mieszać się do tych sporów nie śni mi się tak samo, jak by mi się nie śniło mieszać do sporu dzieci, z których jedno utrzymuje, że oś ziemska zrobiona jest z drzewa, a drugie, że ze złota. Moim zdaniem, ci, którzy bronią różnych mód modernistycznych, i ci, co je zwalczają, właściwie zgadzają się z sobą, bo mają te same orientacje; podobnie jak np. Polacy, hakatyści i Rusini stoją teraz na tym samym poziomie orientacyjnym w kwestii narodowości i rasy. [przypis autorski]
zwrot — powrót. [przypis redakcyjny]
zwrot przez sztag — dziobem ku wiatrowi. [przypis autorski]
zwrot przez sztag — zwrot, przy którym dziób jednostki pływającej przecina linię wiatru. [przypis edytorski]
z wschodniej przyszłe ziemi olbrzymów plemie w bursztynowych brzegach usiadło — mity litewskie. [przypis edytorski]
z wschodu — dziś popr.: ze wschodu. [przypis redakcyjny]
z współbraćmi — dziś dla ułatwienia wymowy: ze współbraćmi. [przypis edytorski]
Z wszech sfer wybłysła światłość tak świecąca (…) — Tą światłością jest Jan Ewangelista. [przypis redakcyjny]
z wszelkimi zaszczyty — dziś popr. forma N. lm: z wszelkimi zaszczytami. [przypis edytorski]
z wszystkimi szczegóły (daw.) — dziś popr. forma: z wszystkimi szczegółami. [przypis edytorski]
z wybuchem rewolucji w 1905 roku „Młoda Polska przez jedną noc posiwiała” — K. Irzykowski, Czyn i słowo, Lwów 1913, s. 7; przypuszczenie, że „doba neoromantyzmu chyli się ku kresowi”, wypowiedział Feldman już w roku 1908 pod wrażeniem zgonu Wyspiańskiego i klęski rewolucji (Współczesna literatura polska. Wyd. V, Warszawa 1908, s. 604). [przypis autorski]
z wychowania i z przykładu samolubni i oschli — odczytać stronicę Andrzeja Chénier, Dzieła, s. 370; lub otworzyć oczy na świat, co jest trudniej: „Na ogół ci, których nazywamy patrycjuszami, dalsi są niż inni ludzie od kochania czegokolwiek” — powiedział Marek Aureli (Myśli, s. 50,). [przypis autorski]
zwycięstwach odniesionych w Delfach i na Istmie, i w Nemei — na wielkich, ogólnogreckich igrzyskach pityjskich w Delfach w Grecji Środkowej, w Istmii na Przesmyku Korynckim oraz w Nemei w Argolidzie, na płd.-zach. od Koryntu; z czwórki igrzysk ogólnogreckich niewymienione zostały tylko odbywające się w Olimpii. [przypis edytorski]
zwycięstwo Anglików w Afganistanie — w walkach z Afganistanem Anglicy odnieśli zwycięstwo, 26 maja 1879 r. został zawarty korzystny dla Anglii, ale krótkotrwały pokój. Do zajęcia Kabulu, stolicy Afganistanu, przez Anglików wówczas nie doszło. Kabul został zdobyty przez gen. F. S. Robertsa dopiero w nowej kampanii, 3 października 1879 r. [przypis redakcyjny]
Zwycięstwo bezpieczne, to triumf bezsławny — Na tym zdaniu kończy się Przestroga w wyd. 1751 r. [przypis tłumacza]
Zwycięstwo (mit. gr.) — tu: bogini Nike (w mit. rzym. Wiktoria). [przypis edytorski]
Zwycięstwo nad śmiercią — 1 Kor 17, 55–57. [przypis tłumacza]
zwycięstwo pod Kaługą — chodzi o zwrot w ofensywie niemieckiej na Moskwę w dniach 5–6 grudnia 1941 r., który zadecydował o niepowodzeniu operacji Tajfun; pod Kaługą 131 batalion policyjny dowodzony przez majora Ortha został całkowicie rozbity przez Armię Czerwoną. [przypis edytorski]
zwycięstwo pod Zamą — Pod Zamą Scypion Afrykański zbił na głowę Hannibala. [przypis autorski]
Zwycięstwo — tu: Wiktoria, rzym. bogini uosabiająca zwycięstwo, odpowiednik gr. Nike. [przypis edytorski]
zwycięstwy — dziś N lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]
zwycięstwy — dziś popr. forma D.lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]
zwycięstwy — dziś popr. forma N.lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]
zwycięstwy — dziś popr. forma N. lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]
zwyciężam twoich oczu siłę; nie dziw się, robi to wzrok doskonały — Wzrok doskonały, to znaczy doskonały pogląd oczyma duszy naszej rodzi miłość, a oboje szczęśliwość, która się podnosi i w pełniejszym blasku się objawia, im doskonalszy był wzrok duchowy. A każdy krok zrobiony naprzód w zapatrywaniu się duchowym, jest szczeblem dalszego jej postępu. [przypis redakcyjny]
zwyciężca (daw.) — r.ż. [tj. ta zwyciężca; dziś: zwycięzca]. [przypis redakcyjny]
zwyciężca — dziś popr. pisownia: zwycięzca. [przypis edytorski]
zwyciężca — dziś popr.: zwycięzca. [przypis edytorski]
zwyciężca — dziś: zwycięzca. [przypis edytorski]
zwyciężca (starop. forma) — dziś: zwycięzca. [przypis edytorski]
zwyciężca (starop. forma) — zwycięzca. [przypis edytorski]
zwyciężny (daw.) — zwycięski. [przypis redakcyjny]
zwyciężon jest świat — List do Rembowskiego. [przypis autorski]
zwyciężyła na wyścigach rydwanami — pierwsza kobieta, która brała udział w olimpijskich wyścigach. Powoził oczywiście woźnica. Jego pomnik spiżowy ustawiono w Olimpii obok pomnika wozu i „zwycięskiej” właścicielki. [przypis tłumacza]
zwyciężył lewe skrzydło wrogów — na lewym skrzydle stoją sprzymierzeńcy [Spartan]: Beoci, Eubejczycy i inni, pod wodzą Beoty Trazondasa (Beoci dają największy kontyngent okrętów, bo 25, po nich Koryntyjczycy, 15). [przypis tłumacza]
Zwyciężyliście go, gdyż większy jest Ten, co w was jest, niż ten, co na świecie — Kronikarz Turowego Rogu ten szczególny dokument rozpacznej walki o własną Jaźń podaje bez żadnych komentarzy. [przypis autorski]
zwycięzać — prawdopodobnie pomyłka w druku źródła; dziś popr. pisownia: zwyciężać. [przypis edytorski]
zwycięzcą-m nie spoczął — będąc zwycięzcą nie spocząłem. [przypis edytorski]
Zwycięzca to odziedziczy i będę Bogiem dla niego, a on dla mnie będzie synem. A dla tchórzów, niewiernych, obmierzłych, zabójców, rozpustników, guślarzy, bałwochwalców i wszelkich kłamców: udział w jeziorze gorejącym ogniem i siarką. To jest śmierć druga — Ap 21, 7-8 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]
zwycięzce — dziś: zwycięzcy. [przypis edytorski]
zwycięzce (starop. forma) — dziś: zwycięzcy. [przypis edytorski]
zwycięzki — dziś popr. pisownia: zwycięski. [przypis edytorski]
zwycięzko — dziś popr. pisownia: zwycięsko. [przypis edytorski]
zwycięztwie — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: zwycięstwie. [przypis edytorski]
zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]
zwycięztwo — dziś popr.: zwycięstwo. [przypis edytorski]
zwycięztwy — dziś popr. forma N. lm: zwycięstwami; zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]
zwyczaić (daw.) — przyzwyczajać. [przypis edytorski]
zwyczai — dziś popr. forma D. lm: zwyczajów. [przypis edytorski]
zwyczaj — łac. usus, od czego pochodzi dzisiejsze „uzus”. [przypis edytorski]
zwyczajmi twarzy nic nie zelżyła — nie przyniosła ujmy. [przypis redakcyjny]
zwyczajną szerokością kompanii — kompania, po grecku lochos, ma cztery plutony (enomotie), ustawione marszu jeden za drugim; zwyczajna szerokość tzn. szerokość plutonu. [przypis tłumacza]
zwyczajne sobie — zwykłe dla siebie. [przypis edytorski]
Zwyczajne symptoma gniewu u Turków. W roku 1809, na audiencji dyplomatycznej, nagle wąsy Kapu–dana Baszy najeżyły się jak u tygrysa; drogmani pobledli od strachu, szczęściem wąs powoli opadł i obwisnął; zostało więc na karkach może tyle głów, ile było włosów w owych wąsach. [przypis autorski]
Zwyczajne u dworu… — magnaci urządzali swoje dwory na wzór dworu królewskiego, ustanawiając szereg urzędów. Obok oficjalistów, którzy byli płatni, hierarchia dworska obejmowała również nie obarczonych żadnymi stałymi funkcjami dworzan, z których część związana była jednak z dworem służbowo, przeważnie na całe życie, i pobierała wynagrodzenie zależnie od ilości posiadanej służby i koni. Cały dwór, liczący niekiedy kilkaset osób, dzielił się zasadniczo na dwie części: właściwy dwór szlachecki i służbę pochodzenia plebejskiego. I tak np. oficjalnie zarządzał stajnią pańską koniuszy, w rzeczywistości wyręczający się masztalerzami, starszymi stajennymi. Pośrednie stanowisko na dworze zajmowali specjaliści, np. architekci, lekarze, muzycy, którzy jako przeważnie cudzoziemcy nie byli szlachtą, korzystali jednak z przywilejów dworzan. [przypis redakcyjny]
zwyczajnie — tu: zazwyczaj, najczęściej. [przypis edytorski]
zwyczajny czegoś (daw., gw.) — przyzwyczajony do czegoś. [przypis edytorski]
zwyczajny (daw., gw.) — przyzwyczajony; tego zwyczajny: przyzwyczajony do tego. [przypis edytorski]
zwyczajowiec — prawdopodobnie: konserwatysta. [przypis edytorski]
Zwyczaj palenia się żon [w Indiach] trwał do niedawna jeszcze — zwyczaj ten, zwany sati, był zakazywany przez kolejnych władców i władze Indii, od XVI w. począwszy. Współcześnie, pomimo dużej liczby surowych zakazów i ustaw, ceremonia sati nadal jest w Indiach sporadycznie praktykowana przez pojedyncze osoby, bez wyraźnego nacisku społecznego; jeden z ostatnich przypadków miał miejsce w roku 2008. [przypis edytorski]
Zwyczaj sekundantów w pojedynkach — sekundanci bili się w pojedynkach między sobą, równocześnie ze swoimi klientami. [przypis tłumacza]
zwyczaju, nie rozumu, potwory — wytwory (duchowe) li tylko tradycji, nie umiejące patrzeć na rzeczy krytycznie. [przypis redakcyjny]
Z wydaniem sądu czekaj — Elmira pozwala sobie na odwet tą gryzącą ironią. [przypis tłumacza]
zwydrzyć się (daw.) — rozwydrzyć się, znarowić się. [przypis edytorski]
z wyjątkiem paru krajów północnej okolicy, które od niejakiego czasu zaczęły mącić bajorko patykiem — kraje reformowane. [przypis tłumacza]
z wyjątkiem Samijczyków; ci (…) dzierżyli miasto w swej mocy — Ateńczycy w uznaniu wierności Samijczyków nadali wszystkim prawo obywatelstwa. [przypis tłumacza]
zwykła była rozmawiać — daw. forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, powtarzalnej; znaczenie: miała w zwyczaju rozmawiać niegdyś (tzn. przed czasami opisywanymi). [przypis edytorski]
zwykła była tracić — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; dziś tylko: traciła. [przypis edytorski]
zwykł byłeś — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]
zwykł był obraz wspólnego boga trzymać pod oczy wkrótce mimo to padającemu nieprzyjacielowi — to jest, mimo że Mars i jego miał chronić, bronić. [przypis redakcyjny]
zwykł był (…) snuć — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zwykł snuć dawniej (przed inną czynnością, zdarzeniem itp. wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym). [przypis edytorski]
zwykł był wracać — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia) zwykł wracać. [przypis edytorski]
zwykłem był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłem (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]
zwykłeś był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]
zwykłych — tych, do których przywykliśmy. [przypis redakcyjny]
zwykłymi sposoby — dziś popr. forma N. lm: zwykłymi sposobami. [przypis redakcyjny]
zwyknąć — przywyknąć, być przyzwyczajonym. [przypis edytorski]
zwyknąć — robić coś zazwyczaj, mieć w zwyczaju. [przypis edytorski]
zwyk — nawyk. [przypis edytorski]
z wyłączeniem imienia — tu: oprócz dysponowania mieniem, majątkiem. [przypis redakcyjny]
z wylaniem (daw.) — wylewnie; serdecznie, dając wyraz uczuciom. [przypis edytorski]
z wylaniem (daw.) — wylewnie, tj. demonstracyjnie okazując serdeczność. [przypis edytorski]
z wylaniem (daw.) — wylewnie, z uczuciem. [przypis edytorski]
z wylaniem — dziś popr.: wylewnie. [przypis edytorski]
z wylaniem — uczuciowo, szczerze, z wylewnością. [przypis edytorski]
z wylaniem — wylewnie; okazując serdeczność. [przypis edytorski]
z wylękiem — dziś raczej: z lękiem a. z zalęknieniem. [przypis edytorski]
z wymysłem — wymyślnie, wykwintnie. [przypis edytorski]
z wyraźnymi kształty — dziś popr. N.lm: (…) kształtami. [przypis edytorski]
zwyrtny (reg.) — obracający się szybko. [przypis edytorski]
zwysić (daw.) — zyskać, wygrać. [przypis edytorski]
Z wysokich parnasów (…) A pfe, mościa panno, być taką! — jedna z wersji tradycyjnego poloneza staroszlacheckiego. [przypis edytorski]
z wyspy Kos ma strój — gr. wyspa Kos była znana z wyrobu delikatnych tkanin. [przypis edytorski]
z wyspy Kos — τὸν Κῷον. [przypis tłumacza]
z wyspy olbrzymskiej — t. j. cyklopskiej, Sycylii. [przypis redakcyjny]