Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7669 przypisów.
dziecięctwo (daw.) — dzieciństwo. [przypis edytorski]
dziecięcych oczu — Melania Fogelbaum napisała ten wiersz, gdy była uwięziona w getcie łódzkim. Getto w Łodzi powstało 8 lutego 1940 roku, z czasem stało się ono najbardziej izolowanym gettem dla ludności żydowskiej w okupowanej Polsce i wielkim obozem pracy przymusowej. Przetrwało prawie 4,5 roku. Wśród 200 tys. więźniów tego getta znajdowały się też dzieci. To one stały się ofiarą jednej z najtragiczniejszych akcji nazistów, tzw. Wielkiej Szpery. Na początku września 1942 mieszkańcy getta dowiedzieli się, że do transportów trafią wszystkie dzieci. Jak wspomina Michał Mosze Chęciński na tę wiadomość, „z piersi tysięcy ludzi wydobył się przejmujący krzyk, rozpacz matek i ojców była niemal fizycznie dotykalna. Tego dnia całe getto płakało i z każdego jego kąta płynęło wołanie do Boga” (za: Andrzej Rukowiecki, Łódź. 1939–1945. Kronika okupacji, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2012, s. 125). Rodzice próbowali zmieniać metryki dzieci, ukrywać je przed służbami porządkowymi i Gestapo, ale bezskutecznie. Niemcy zastrzelili co najmniej 200 rodziców, którzy nie chcieli oddać swoich dzieci. W przypadku ewakuacji szpitali Niemcy wyrzucali dzieci przez okna. Do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem wywieziono wkrótce 15 681 osób, wśród nich dzieci do 10 roku życia, chorych i osoby starsze powyżej 65 roku życia, gdzie zostały zamordowane. W getcie pozostawiono osoby zdolne do pracy w resortach. [przypis edytorski]
dziecię Lombroso — zapewne nawiązanie do typologii kryminalistów, według włoskiego psychiatry Cesare Lombroso. [przypis edytorski]
Dziecię Symchy — utwór został opublikowany w zbiorze Z jednego strumienia: szesnaście nowel przez dziesięciu autorów z przedmową Elizy Orzeszkowej. Przedmowa autorstwa Elizy Orzeszkowej dostępna jest w bibliotece Wolne Lektury — Red. WL. [przypis edytorski]
dziecię — τέκνον, filius, Kind (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Dziecię Triptolem — według legendy greckiej syn króla krainy Eleusis, któremu bogini Demeter, z wdzięczności za udzieloną jej w Eleusis gościnę, podarowała ziarna zbóż i którego nauczyła uprawy roli. [przypis redakcyjny]
dziecie — dziś popr.: dziecię. [przypis edytorski]
Dzieci, które mu ziemskie piękności powiły (mit. gr.) — Zeus wielokrotnie uwodził śmiertelne kobiety. Z takich związków narodzili się m. in.: Herkules, Perseusz, Helena, Minos i Radamantys. [przypis edytorski]
dzieciński (daw., gw.) — właściwy dzieciom; dziecięcy; dziecinny. [przypis edytorski]
dzieciński (gw.) — dziecięcy. [przypis edytorski]
dzieciństwach — dziś: dziecinadach. [przypis edytorski]
dzieciństwa (daw.) — dziecinady, rzeczy dziecinne. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — coś dziecinnego. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziecinada. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziecinada, rzecz dziecinna. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziecinada, rzecz dziecinna; właściwa dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziś: dziecinada; postępowanie dziecinne, właściwe dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziś: dziecinada; postępowanie dziecinne, właściwe dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]
dzieciństwo (daw.) — dziś: dziecinada; postępowanie dziecinne, właściwe dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część druga
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dzieciństwo (daw.) — tu: dziecinne zachowanie. [przypis edytorski]
dzieciństwo — tu: coś dziecinnego. [przypis edytorski]
dzieciństwo — tu daw.: dziecinada, infantylność. [przypis edytorski]
dzieciństwo — tu: nic poważnego, głupstwo; nic, czym należy się przejmować. [przypis edytorski]
dzieciństwo — tu ogólnie: wczesny okres. [przypis edytorski]
dzieciństwo — tu: rzecz dziecinna; właściwa dzieciom, a nie dojrzałym ludziom. [przypis edytorski]
dzieci nałożnic należą tam z urzędu do pierwszej żony. Tak jest w Chinach. Szacunek synowski, ceremoniał ścisłej żałoby należą nie matce naturalnej, ale tej, którą daje prawo. Dzięki tej fikcji nie ma tam bękartów — rozróżnia się żony wielkie i małe, to znaczy prawe i nieprawe; ale nie ma podobnego rozróżnienia co do dzieci. „Jest to wielka zasada państwowa”, powiedziane jest w chińskim dziele o moralności. [przypis autorski]
dziecina — r.m. [tj. ten dziecina]. [przypis redakcyjny]
dzieci naturalne — daw. określenie dzieci zrodzonych w związkach pozamałżeńskich. [przypis edytorski]
dzieciniałem — dziś: dziecinniałem. [przypis edytorski]
dziecinka — zdrobnienie od dziecina (dziecko); noworodne: nowonarodzone (por. współcz. wyraz: noworodek). [przypis redakcyjny]
dziecinna żona — w oryg. nie tyle w znaczeniu „dziecinnie zachowująca się żona”, ile „dziecko-żona”: child-wife. [przypis edytorski]
dziecinny — dziś w tym znaczeniu: dziecięcy (właściwy dziecku). [przypis edytorski]
dziecinny entuzjazm, z jakim mnie Kraków powitał — por.: Tadeusz Boy-Żeleński, Ludzie żywi; tegoż, Znaszli ten kraj; Adolf Nowaczyński Przybysz („ABC Literacko-Artystyczne” r. 1933, nr 40), tegoż Pamflety (Wyspiander, Ruysbröck admirabilis); Stanisław Helsztyński, Przyjazd Przybyszewskiego do Krakowa („Twórczość” r. 1958, nr 2). [przypis edytorski]
dziecinny — tu: dotyczący dzieci. [przypis redakcyjny]
dziecióm — dziś popr. forma C. lm: dzieciom. [przypis edytorski]
dzieci Penna — potomkowie kwakra Williama Penna (1644–1718); Stendhal ma na myśli Amerykanów. [przypis redakcyjny]
dzieci porzucone przez kupców (…) jeńców porzuconych z powodu starości — ze zdobytych miast sprzedawano w niewolę całe rodziny. Kupcy handlujący niewolnikami nie brali ze sobą małych dzieci i starszych ludzi, jeżeli widzieli, że transport się nie opłaci. Porzucali więc dzieci w obozie, zostawiali i starców, a odjeżdżali z towarem, który rokował pewny zysk. [przypis tłumacza]
„Dzieci sióstr, powiada, ukochane są wujowi jak własnemu ojcu. Są ludzie, którzy uważają ten węzeł za bliższy i nawet za świętszy; przekładają go przy braniu zakładników”. Dlatego to nasi pierwsi historycy tyle mówią o miłości królów frankońskich do swoich sióstr i do dzieci swoich sióstr — Patrz w Grzegorzu z Tours (VIII, 18 i 20; IX, 16 i 20) wściekłość Gontrana z powodu złego obchodzenia się Leuwigilda z Ingundą, jego siostrzenicą; i tak Childebert, jego brat, wydał wojnę, aby ją pomścić. [przypis autorski]
dzieci Solimy — Żydzi. Kozacy w czasie swoich buntów mordowali również Żydów; czasem jako makabryczny symbol wieszali na jednym drzewie szlachcica, Żyda i psa. [przypis edytorski]
dzieci Szatana — tu: aluzja do tytułu książki Przybyszewskiego wydanej po raz pierwszy po niemiecku w Monachium w r. 1897 pt. Satanskinder, przetłumaczonej przez autora na jęz. polski pt. Dzieci Szatana (Lwów 1901). [przypis edytorski]
Dzieci Szatana — tytuł powieści Stanisława Przybyszewskiego (1868–1927), pol. pisarza, poety i dramaturga okresu Młodej Polski, skandalisty, przedstawiciela cyganerii krakowskiej i nurtu pol. dekadentyzmu. [przypis edytorski]
Dzieci szkolne — dzieci ze strajku we Wrześni z 1906 r. przeciw germanizacji szkół, głównie przeciw przymusowi modlitwy i nauce religii w j. niemieckim. [przypis edytorski]
dzieciuch mężny, co wpływ tej gwiazdy poczuł tak potężny — Wielki Can della Scala urodzony pod gwiazdą Marsa. [przypis redakcyjny]
dzieci waszej Julci są dziećmi ojca, który życie (…) przepróbował na nieudających się rzeczach — Adolf Tetmajer walczył w powstaniu r. 1830. [przypis redakcyjny]
dziecka — 4. przypadek [tj. B.] lm [dziś: dzieci]. [przypis redakcyjny]
dziecka (daw.) — 4. przypadek [tj. B.] lm [od M.lp: dziecko]. [przypis redakcyjny]
dziecka (gw.) — dzieci. [przypis edytorski]
dziecka się — zabawia się dziecinnym sposobem. [przypis autorski]
dziecki (daw.) — urzędnik, pomagający księciu w obowiązkach sądowniczych; egzekutor, komornik. [przypis edytorski]
dziecki (daw.) — urzędnik, pomagający księciu w obowiązkach sądowniczych. [przypis edytorski]
dzieckiem bawił się — jako dziecko bawił się. [przypis edytorski]
dzieckiem (daw.) — tu: dzieckiem będąc, w dzieciństwie. [przypis edytorski]
Dzieckiem jeszcze — będąc jeszcze dzieckiem. [przypis edytorski]
dzieckiem — tu: będąc dzieckiem, jako dziecko. [przypis edytorski]
dzieckiem — tu: będąc dzieckiem; jako dziecko. [przypis edytorski]
dzieckiem — tu: będąc dzieckiem; w dzieciństwie. [przypis edytorski]
dzieckiem — tu: jako dziecko, będąc dzieckiem. [przypis edytorski]
dziecko nowonarodzone i przybyłe do dawnej uprzywilejowanej właścicieli familii (…) — Ignacy Lachnicki, Biografia włościanina nad brzegami Niemna, powyżej Łosośnej mieszkającego, Warszawa 1815, s. 5. [przypis redakcyjny]
Dzieduszycki nie miał jednej kréski od brzegów Dźwiny po hordy Nogajca — tj. Dzieduszycki był bardzo niepopularny, nie popierał go żaden szlachcic na Litwie i na Ukrainie; kreska — tu: głos popierający na sejmiku. [przypis edytorski]
Dzieduszycki — pierwowzorem tej postaci był Tadeusz Gerwazy Dzieduszycki (1724–1777), magnat i dowódca wojskowy, cześnik wielki koronny i regimentarz wojsk polskich na Podolu, stronnik króla Stanisława Augusta, przeciwnik konfederatów barskich; był oskarżany o okrutne rozprawianie się z konfederatami, jednak nie zginął z ich rąk, jak pisze Słowacki. W 1770 r. został odznaczony Orderem Świętego Stanisława, uhonorowany tytułem tajnego radcy dworu oraz awansowany do rangi generała. Od 1751 r. był żonaty; miał trzech synów. [przypis edytorski]
Dzieduszycki, Wojciech (1848–1909) — polski polityk, eseista, historyk sztuki, filozof i pisarz, prof. UJ; nosił tytuł hrabiowski; od 1876 poseł do Sejmu Krajowego Galicji, poseł do parlamentu austriackiego w l. 1879–1885 (VI kadencja), 1886–1887 (VII kadencja, z I kurii w okręgu wyborczym Stanisławów-Bohorodczany-Tłumacz-Buczacz) i ponownie od 1895, jeden z przywódców Koła Polskiego, od 17 listopada 1904 do 1906 jego regimentarz (prezes); zwolennik zasady decentralizacji i praw narodów monarchii austro-węgierskiej. W 1898 r., kiedy Ignacy Daszyński w swej mowie parlamentarnej przeciw rządom szlacheckim w Galicji i skandalicznym nadużyciom administracji przedstawił obraz nędzy ekonomicznej i kulturalnej kraju, wskazując, że odpowiedzialność za to ponosi rządząca wszechwładnie i niepodzielnie szlachta, jako „kasta wyzyskiwaczy, (…) która ojczyznę w gruzy rozbiła i sprzedała”, hr. Dzieduszycki wyzwał go na pojedynek; Daszyński odrzucił pojedynek, oświadczając, że uważa go „dla socjalisty za nonsens, a dla hrabiego katolika za zbrodnię”. [przypis edytorski]
Dziedzic, Irena (ur. 1925) — dziennikarka i prezenterka telewizyjna. [przypis edytorski]
Dziedzic Redcliffe'u — The Heir of Redclyffe (1853), powieść romantyczna autorstwa Charlotte Mary Yonge, niezwykle popularna w drugiej połowie XIX w. [przypis edytorski]
dziedzic — spadkobierca. [przypis edytorski]
dziedziczne folwarki — zgodność tego obliczenia z rzeczywistością bardzo wątpliwa; w zaborze austr., z którego Staszic czerpie materiał porównawczy, nie było prawie szlachty szaraczkowej, tak licznej na Mazowszu, Podlasiu i niektórych warstwach litewskich; nie było także tak wielkich stosunkowo przestrzeni ziemi folwarcznej, jak na Ukrainie. [przypis redakcyjny]
Dziedziczność korony zapobiega zamieszkom, ale sprowadza niewolę; elekcja utrzymuje wolność, ale za każdym nowym panowaniem wstrząsa państwem. Niemiła to alternatywa — por. w Umowie społecznej III, 6: „Najbardziej widoczną złą stronę rządów jednego stanowi brak tej ciągłości następstwa, co tworzy przy dwóch pozostałych formach rządu nieprzerwalność związku. Po śmierci jednego króla potrzeba drugiego; elekcje wytwarzają niebezpieczne przerwy, są burzliwe, a intrygi i przekupstwo mieszają się do nich, o ile obywatele nie są bezinteresowni i prawi do tego stopnia, jakiego ta forma rządu wcale za sobą nie pociąga. Trudno żeby ten, komu państwo sprzedało się, z kolei nie sprzedał państwa i nie poszukiwał na słabych odszkodowania za pieniądze, które mu wydarli potężni. Prędzej czy później wszystko staje się przekupne przy takiej administracji, a pokój, jakiego się wówczas pod królami zażywa, jest gorszy niż nieład bezkrólewi. Cóż zrobiono dla zapobieżenia temu złu? Ustanowiono dziedziczność tronu w pewnych rodzinach i ustalono porządek dziedziczenia, zapobiegający wszelkim sporom po śmierci króla; to znaczy, że wprowadzając niedogodność regencji w miejsce niedogodności elekcji, przeniesiono pozorny spokój nad mądry zarząd, i że wolano narazić się raczej na to, żeby mieć naczelnikami dzieci, potwory, idiotów niż żeby musiano się zastanawiać nad wyborem dobrych królów”. [przypis redakcyjny]
Dziedziczny grzechu nasz! — klątwa ciążąca na rodzie Atrydów zaczęła się od Pelopsa, syna Tantala. Jako dziecko został zabity przez ojca i podany na uczcie bogów, a następnie, na polecenie Zeusa, wskrzeszony przez Hermesa. Pelops zakochał się w Hippodamii, córce króla Ojnomaosa, który wymagał od ubiegających się o rękę dziewczyny, by wygrali z nim w wyścigu rydwanów, zaś w razie przegranej obcinał im głowy. Uczciwa wygrana była niemożliwa, gdyż rydwan Onomajosa ciągnęły nadzwyczajne rumaki podarowane mu przez Aresa. Pelops przekupił królewskiego woźnicę Myrtilosa obietnicą odstąpienia mu nocy poślubnej. Wygrawszy jednak wyścig i zdobywszy Hippodamię, zepchnął Myrtilosa do morza, by nie dać mu przyobiecanej nagrody. Tuż przed śmiercią Myrtilos przeklął cały ród Pelopsa. [przypis edytorski]
dziedzieńcu — dziś: dziedzińcu. [przypis edytorski]
dziedzina (daw.) — tu: siedziba rodzinna. [przypis edytorski]
dziedzina (daw.) — ziemia, gospodarstwo, dziedzictwo, coś, co się dziedziczy. [przypis edytorski]
dziedzina — dziedzictwo. [przypis edytorski]
dziedzina — tu: kraina. [przypis edytorski]
dziedzina — tu: ziemia, którą ma odziedziczyć. [przypis edytorski]
Dziedziniec Lwów — wewnętrzny dziedziniec pałacu w Alhambrze, z fontanną wspartą na rzeźbach 12 lwów. [przypis edytorski]
dziedziniec — wydzielona, nieprzykryta dachem przestrzeń w obrębie budynku lub zespołu architektonicznego, która spełnia funkcje użytkowo-reprezentacyjne. [przypis edytorski]
dziedziniec — wydzielona, nieprzykryta przestrzeń w obrębie budynku lub zespołu architektonicznego, która spełnia funkcje użytkowo-repezentacyjne. [przypis edytorski]
dziegdzione buty — buty impregnowane dziegciem, lepką, brunatną substancją, wytwarzaną przez suchą destylację kory i drewna brzozowego. [przypis edytorski]
dziegieć — brunatna gęsta ciecz, otrzymywana w procesie destylacji drewna. [przypis edytorski]
dziegieć — brunatna, gęsta ciecz, otrzymywana w procesie destylacji drewna. [przypis edytorski]
dziegieć — ciemnobrązowy płyn o właściwościach bakteriobójczych, wyrabiany przez suchą destylację z kory drzewnej (brzozowej), posiadający charakterystyczny, przykry zapach oraz lepką konsystencję, trudnozmywalny, używany do celów leczniczych oraz impregnacji materiałów, uszczelniania beczek, klejenia. [przypis edytorski]
dziegieć — gęsta, smolista substancja o charakterystycznym, przykrym zapachu, używana do celów leczniczych oraz do impregnacji materiałów, uszczelniania beczek, jako smar, klej itp., wytwarzana dawniej przez węglarzy przez wypalanie węgla drzewnego w kopcach ziemnych. [przypis edytorski]
dziegieć — gęsta, smolista substancja o charakterystycznym, przykrym zapachu, używana do celów leczniczych oraz do impregnacji materiałów, uszczelniania beczek, jako smar, klej itp., wytwarzana dawniej przez węglarzy przez wypalanie węgla drzewnego w kopcach ziemnych. [przypis edytorski]
dziegieć — gęsta, smolista substancja o charakterystycznym, przykrym zapachu, wytwarzana przez suchą destylację kory i drewna, używana do celów leczniczych oraz do impregnacji materiałów, uszczelniania beczek, jako smar, klej itp. [przypis edytorski]
dziegieć — lepka, brunatna substancja, wytwarzana przez suchą destylację kory i drewna, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in. [przypis edytorski]
dziegieć — lepka, brunatna substancja, wytwarzana przez suchą destylację kory i drewna, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in. [przypis edytorski]
dziegieć — lepka ciecz uzyskiwana w wyniku suchej destylacji drewna lub kory, ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze stosowana daw. jako lekarstwo, a także jako smar, impregnat i klej. [przypis edytorski]
dziegieć — lepka, gorzka substancja pochodzenia roślinnego, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in. [przypis redakcyjny]
dziegieć — produkt suchej destylacyji drzewa, złożony z różnych ciał smolistych i olejków lotnych. [przypis redakcyjny]
dziegieć — substancja o lepkiej konsystencji i brunatnej barwie, uzyskiwana przez wytapianie w specjalnych smolarniach z kory drzew (brzozy, buku a. sosny); była wykorzystywana do celów leczniczych oraz np. do impregnacji materiałów czy uszczelniania beczek. [przypis edytorski]
Dzie (gw.) — gdzie. [przypis edytorski]
dziei — dziś popr. forma D.lm: dziejów. [przypis edytorski]
dzieją komu (daw.) — [tu:] nazywają. [przypis redakcyjny]
Dzieje chrześcijaństwa, które wyratowało zdobycze ducha ludzkiego z rozbicia w epoce upadku Rzymu i najść barbarzyńskich, są dowodem jego boskości… — ibid., s. 48. [przypis autorski]
Dzieje grzechu — powieść Stefana Żaromskiego z 1908 roku, uznawana za skandalizującą. [przypis edytorski]
Dzieje Polski, kalendarium, red. Andrzej Chwalba, wydanie drugie, Kraków 2000, s. 301; A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce, „Pamiętnik słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków 1887, s. 444. [przypis autorski]
Dzieje się to tym — dzieje się tak dlatego. [przypis edytorski]
dzieje się to tym — dziś: dzieje się to dlatego. [przypis edytorski]
Dzieje tej deportacji… — opisał je w dziele: Podróż więźnia etapami do Syberyi 1854. Lipsk, 1866. [przypis redakcyjny]
dziejopis jego robi wzmiankę, że „w czepcu rad chadzał” — J. L. Decius, De Sigismundi regis temporibus. [przypis autorski]
dziejopis — kronikarz. [przypis edytorski]
